Đề bình mai hoa

Muôn hồng nghìn tía vẻ tươi cười,
Lũ lượt tầm phương khắp mọi nơi;
Nô nức gần xa ai đó tá?
Chơi xuân tôi chỉ một cành mai.

*

Cành Mai Trong Gió Xuân – Vẻ Đẹp Của Tâm Hồn Thanh Cao

Khi sắc xuân về, muôn loài hoa đua nhau khoe sắc, bừng nở rực rỡ trong ánh nắng dịu dàng của đất trời. Đào hồng, cúc vàng, lan tím… mỗi loài hoa một vẻ, cùng tạo nên bức tranh xuân ngập tràn sức sống. Nhưng giữa bức tranh rực rỡ ấy, Đông Hồ lại chỉ chọn một cành mai làm tri âm tri kỷ của mình:

Muôn hồng nghìn tía vẻ tươi cười,
Lũ lượt tầm phương khắp mọi nơi;

Bức tranh mùa xuân hiện lên rộn ràng với hình ảnh muôn hoa khoe sắc, từng cánh hoa như những nụ cười tươi, từng cành lá là những bàn tay vẫy gọi. Cả thiên nhiên như bừng tỉnh trong niềm vui chung. Con người cũng vậy, lòng ai chẳng rung động trước cảnh sắc mùa xuân? Người ta nô nức tìm đến cái đẹp, tìm đến những đóa hoa rực rỡ nhất, quý hiếm nhất, để thưởng lãm và ca ngợi.

Nô nức gần xa ai đó tá?
Chơi xuân tôi chỉ một cành mai.

Câu thơ cuối, nhẹ nhàng mà đầy kiêu hãnh. Giữa những sắc màu lộng lẫy, giữa những cuộc vui náo nhiệt, tác giả chỉ chọn một cành mai đơn sơ, khiêm nhường nhưng thanh cao. Mai không rực rỡ như đào, không thơm ngát như lan, nhưng lại mang trong mình khí chất riêng – vững vàng trong sương tuyết, bền bỉ trước gió đông.

Đông Hồ mượn hình ảnh cành mai để nói về một tâm hồn thanh cao, không bị mê hoặc bởi những phù hoa xô bồ. Ông không chạy theo đám đông, không tìm đến những vẻ đẹp hào nhoáng, mà chỉ lặng lẽ chiêm ngưỡng vẻ đẹp của cành mai – một vẻ đẹp giản dị nhưng bền vững, như chính phẩm cách của người quân tử.

Bài thơ, tuy ngắn gọn, nhưng hàm chứa một triết lý sâu sắc về nhân sinh. Trong cuộc sống, giữa những cám dỗ của danh vọng, của tiền tài, có mấy ai giữ được lòng thanh bạch như cành mai giữa trời đông? Có mấy ai đủ tỉnh táo để nhận ra rằng, cái đẹp thực sự không nằm ở sự hào nhoáng bên ngoài, mà ở khí chất bên trong, ở sự thanh cao và bền vững trước thời gian?

Mùa xuân, muôn hoa khoe sắc, lòng người cũng rộn ràng trước bao lựa chọn. Nhưng nếu phải chọn một điều để nâng niu, để giữ mãi trong lòng, liệu ta có dám chọn một cành mai – đơn sơ mà kiêu hãnh, mong manh mà bất diệt?

*

Đông Hồ – Nhà thơ và người bảo tồn văn hóa dân tộc

Đông Hồ (1906-1969), tên thật Lâm Tấn Phác, là một nhà thơ, nhà giáo, nhà nghiên cứu văn học có tầm ảnh hưởng lớn đối với nền văn học Việt Nam. Sinh ra tại Hà Tiên, vùng đất giàu truyền thống văn hóa, ông sớm bộc lộ niềm say mê đối với quốc văn và quốc ngữ, từ đó dành trọn đời để nghiên cứu, giảng dạy và sáng tác bằng tiếng Việt.

Là thành viên của nhóm “Hà Tiên tứ tuyệt”, Đông Hồ không chỉ sáng tác thơ mà còn viết văn, ký, khảo cứu, góp phần quan trọng trong việc gìn giữ và phát huy văn hóa dân tộc. Ông từng sáng lập Trí Đức học xá, xuất bản tuần báo Sống, điều hành nhà xuất bản Bốn Phương và tạp chí Nhân Loại, với mục tiêu cổ vũ tinh thần dân tộc, đề cao giá trị tiếng Việt.

Thơ và văn của ông nhẹ nhàng, sâu sắc, giàu tình cảm, đi từ thể loại truyền thống đến hiện đại. Những tác phẩm tiêu biểu có thể kể đến Thơ Đông Hồ, Linh Phượng, Cô gái xuân, Hà Tiên thập cảnh… Bên cạnh đó, ông cũng được biết đến là người tiên phong trong việc phát triển thư pháp chữ Quốc ngữ.

Cuộc đời và sự nghiệp của Đông Hồ là minh chứng cho một tấm lòng tha thiết với văn hóa Việt Nam. Ông mất năm 1969 ngay trên bục giảng khi đang giảng bài thơ Trưng Nữ Vương, để lại một di sản văn học đáng trân trọng.

Viên Ngọc Quý