Diệu Huyền không hoan nghênh ông Thiệu câu cá
Sau hôm đắc cử Tổng thống, các báo Việt và ngoại ngữ, có đăng hình Trung tướng Thiệu đi câu cá trên bãi biển Vũng Tàu, vui mừng câu được con cá thật to.
Huyền cười: “Ông Thiệu đi câu,
Cá ăn đứt nhợ, vênh râu ngồi bờ”.
Hoá ra ông Thiệu phất cờ
Về dinh Tổng thống, thắng mười ông kia.
Bây giờ nhẵn nhụi râu ria,
Ông Thiệu đắc cử đã “xuya” một trào.
Ổng bay ra biển Vũng Tàu,
Câu xem thời vận: một xâu cá kềnh.
Thế là vận số ông hên,
Trời cho ông được, ông lên cầm đầu
Miền Nam một giãi đất màu,
Giang sơn gấm vóc, đất giàu, dân đông.
Nhưng mà, ông hỡi là ông,
Việc ông câu cá, Huyền không tán thành.
Cá với nước là duyên lành,
Cá sống trong nước, tung hoành cá bơi.
Thả mồi bắt cá, ông chơi,
Để thân cá chết ông ơi, sao đành!
Cá nằm trên thớt hôi tanh,
Tội cho thân cá, khổ tình xiết bao!
Thà rằng “ông Liễu đi câu
Cá ăn đứt nhợ vênh râu ngồi bờ”
Chứ ông gióng trống phất cờ
Ra oai gìn giữ cõi bờ giang san.
Nỡ nào ông lại giết oan
Con tôm, con tép, con nang, con còng,
Gái Huyền tha thiết xin ông
Thương loài cá biển, cá sông, chim ngàn.
Chớ câu, chớ bắn, phũ phàng,
Kẻ sinh oán hận ngập tràn nước non.
Những loài cọp bố, hùm con,
Những loài mãnh thú, ác ôn hung tà,
Những loài cá mập, cá xà,
Những loài rúc rỉa, đục nhà khoét hang
Những loài rắn rít hổ mang,
Những loài chó sói, sài lang, chuột chù
Những loài sâu mọt kếch xù,
Những loài ruồi muỗi bay vù khắp nơi,
Thì ông cứ giết ông ơi,
Giết sao cho hết tanh hôi cửa nhà,
Giết sao cho sạch sơn hà.
Thì tôi mới phục ông là đáng khen.
Diệu Huyền phận gái dốt hèn.
Không sức mấy, cũng hết mình hoan hô
Chứ bây giờ,
Dù ông câu được món lời to,
100 con cá chẻm, 1000 lô cá kiềm.
Hay là ông cỡi ngựa kim
Lên rừng bắn được đôi chim đại bàng
Thì tôi chẳng dám khen càng
Thương chim, thương cá, phũ phàng, ông ơi!
Đăng trên Tạp chí Phổ thông số 200, ngày 1-10-1967.
*
Câu Cá và Trách Nhiệm Lãnh Đạo – Tiếng Nói Từ “Diệu Huyền”
1. Hình Ảnh Một Vị Tổng Thống Đi Câu Cá
Bài thơ “Diệu Huyền không hoan nghênh ông Thiệu câu cá” của Nguyễn Vỹ mở ra với một hình ảnh đầy trớ trêu: Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu, sau khi đắc cử, lại thảnh thơi đi câu cá tại Vũng Tàu. Hình ảnh này không chỉ đơn thuần là một thú vui giải trí, mà trong con mắt của nhà thơ, nó trở thành biểu tượng của sự thờ ơ trước vận mệnh đất nước. Một người vừa bước lên đỉnh cao quyền lực lẽ ra phải lo toan cho dân, cho nước, nhưng lại chọn cách thư giãn bằng việc câu cá – một hành động tưởng như vô hại nhưng lại mang hàm ý sâu xa.
2. Câu Cá – Trò Chơi Hay Sự Vô Cảm?
Nguyễn Vỹ, qua bút danh Diệu Huyền, đã chỉ trích gay gắt việc này bằng giọng điệu mỉa mai đầy tinh tế:
“Cá với nước là duyên lành,
Cá sống trong nước, tung hoành cá bơi.
Thả mồi bắt cá, ông chơi,
Để thân cá chết ông ơi, sao đành!”
Cá và nước vốn không thể tách rời, cũng như một nhà lãnh đạo không thể đứng ngoài những biến động của nhân dân. Thế nhưng, thay vì tìm cách hòa hợp, ông Thiệu lại nhẫn tâm “thả mồi bắt cá”, giống như một kẻ săn mồi giữa thời cuộc đầy biến động. Hình ảnh con cá giãy giụa trên thớt không chỉ gợi lên sự tội nghiệp cho sinh vật nhỏ bé này mà còn ẩn dụ về số phận của những người dân trong xã hội.
3. Những Kẻ Đáng Phải “Bị Câu”
Nhưng Nguyễn Vỹ không chỉ dừng lại ở việc phản đối hành động câu cá. Ông đưa ra một danh sách dài những “loài” thực sự đáng bị trừng trị:
“Những loài cọp bố, hùm con,
Những loài mãnh thú, ác ôn hung tà,
Những loài cá mập, cá xà,
Những loài rúc rỉa, đục nhà khoét hang…”
Đây không đơn thuần là động vật, mà là hình ảnh ẩn dụ về những kẻ tham lam, những thế lực tàn ác đang tàn phá xã hội. Nếu ông Thiệu thực sự muốn thể hiện quyền lực và trách nhiệm của mình, hãy “câu” những kẻ đó, hãy loại bỏ những kẻ làm băng hoại đất nước thay vì đi giết những sinh vật vô tội.
4. Lời Kêu Gọi Đầy Cảm Xúc
Bài thơ khép lại với một thông điệp rõ ràng: Người dân mong muốn một vị lãnh đạo xứng đáng, một người có thể đưa đất nước thoát khỏi hỗn loạn, chứ không phải một kẻ đắc cử rồi thản nhiên vui chơi. Lời thơ vừa là lời trách móc, vừa là lời kêu gọi đầy thống thiết:
“Thương chim, thương cá, phũ phàng, ông ơi!”
Lời trách ấy không chỉ dành riêng cho ông Thiệu, mà còn vang vọng đến những ai đang nắm giữ quyền lực nhưng không thấu hiểu nỗi đau của nhân dân. Nguyễn Vỹ, qua hình tượng Diệu Huyền, đã vẽ nên một bức tranh châm biếm nhưng đầy xót xa về thời cuộc, khiến người đọc không khỏi suy ngẫm về trách nhiệm và đạo đức của những người cầm quyền.
*
Nguyễn Vỹ – Nhà thơ, nhà báo kiên định với lý tưởng
Nguyễn Vỹ (1912 – 1971) là một nhà thơ, nhà báo nổi bật trong nền văn học Việt Nam thời tiền chiến. Ông không chỉ được biết đến qua hai bài thơ gây tiếng vang: Gởi Trương Tửu và Sương rơi, mà còn ghi dấu ấn với nhiều tác phẩm đa dạng từ thơ ca, tiểu thuyết đến biên khảo.
Sinh tại Quảng Ngãi, Nguyễn Vỹ sớm bộc lộ tư tưởng yêu nước, từng nhiều lần bị bắt giam vì các hoạt động chống thực dân Pháp và phát xít Nhật. Ông cũng là người sáng lập nhiều tờ báo như Việt – Pháp, Tổ quốc, Dân chủ, Dân ta, trong đó tạp chí Phổ Thông được đánh giá cao về văn học và nghệ thuật.
Thơ Nguyễn Vỹ mang phong cách riêng biệt, thể nghiệm nhiều lối viết mới. Dù từng bị phê phán, nhưng ông vẫn kiên trì theo đuổi con đường sáng tạo, để lại dấu ấn với những tác phẩm thể hiện nỗi trăn trở về xã hội và vận mệnh con người.
Ông qua đời năm 1971 do tai nạn giao thông, khép lại cuộc đời một người cầm bút nhiệt huyết, dấn thân không ngừng vì văn chương và tư tưởng.
Viên Ngọc Quý.
