Điệu huyền

Những điệu huyền bay, lạc khắp thôn
Từng nhà, đây đó hẹn nhau buồn,
Có cô dâu mới nhìn sông nước
Sực nhớ quê nhà giọt lệ tuôn.

*

Điệu Huyền – Tiếng Lòng Trong Cõi Nhớ

Trong những bài thơ của Lưu Trọng Lư, ta luôn thấy thấp thoáng bóng dáng của nỗi buồn, của những tâm tư nhẹ nhàng mà da diết. Điệu huyền là một trong những bài thơ như thế – không cầu kỳ hoa mỹ, nhưng lại khơi gợi những cảm xúc lặng lẽ và sâu lắng. Chỉ với bốn câu thơ ngắn ngủi, nhà thơ đã vẽ nên một bức tranh quê trầm buồn, nơi có âm thanh của điệu nhạc huyền diệu, có những con người lặng lẽ ôm nỗi nhớ thương, và có hình ảnh cô dâu mới ngậm ngùi nhớ về chốn cũ.

Âm thanh của điệu huyền – giai điệu của nỗi niềm

“Những điệu huyền bay, lạc khắp thôn
Từng nhà, đây đó hẹn nhau buồn.”

“Điệu huyền” – một giai điệu cổ truyền, một âm sắc mang đậm hồn quê – cất lên, lan tỏa khắp thôn xóm. Đó không chỉ là âm thanh của một nhạc cụ, mà còn là tiếng vọng của tâm hồn, của những nỗi niềm khó tỏ. Điệu nhạc ấy không làm con người vui, mà trái lại, nó dường như đang khơi gợi những ký ức xa xăm, làm sống dậy những nỗi buồn chung.

Lạ thay, tại sao “từng nhà, đây đó” lại cùng “hẹn nhau buồn”? Phải chăng, điệu huyền đã chạm vào miền sâu thẳm của tâm hồn con người, đánh thức những kỷ niệm xưa cũ, để rồi ai cũng lặng lẽ nhớ thương?

Giọt lệ cô dâu – nỗi nhớ cố hương

“Có cô dâu mới nhìn sông nước
Sực nhớ quê nhà giọt lệ tuôn.”

Hình ảnh cô dâu mới hiện lên giữa không gian trầm buồn ấy như một điểm nhấn đầy xúc động. Trong ngày vui của cuộc đời, lẽ ra nàng phải rạng rỡ hạnh phúc, nhưng trước dòng sông, trước những con nước lặng lờ trôi, nàng bỗng “sực nhớ quê nhà” và không ngăn được giọt lệ rơi.

Dòng sông – biểu tượng của sự chia xa, của những cuộc tiễn biệt – như một tấm gương phản chiếu tâm tư nàng. Nơi này là bến bờ mới, là chặng đường mới, nhưng quê nhà vẫn ở lại phía sau, với những bóng dáng thân thương, những kỷ niệm ngọt ngào không thể nào quên.

Giọt lệ ấy không chỉ là nỗi nhớ nhà đơn thuần, mà còn là sự tiếc nuối, là chút vấn vương của người con gái khi bước sang một trang đời khác, nơi những gì thân thuộc bỗng hóa xa xôi.

Thông điệp của bài thơ – tiếng lòng của những kẻ ly hương

Lưu Trọng Lư, qua Điệu huyền, không chỉ vẽ nên một cảnh sắc quê hương mà còn chạm đến một tâm tư rất con người: nỗi nhớ. Đó là nỗi nhớ quê, nhớ nhà, nhớ những gì thân thuộc khi phải đối diện với đổi thay.

Không chỉ cô dâu mới, mà bất cứ ai từng rời xa quê hương đều có thể tìm thấy mình trong bài thơ này. Bởi lẽ, trong cuộc sống, ai cũng có một nơi để thương nhớ, một vùng đất để hoài niệm. Và mỗi khi nghe một điệu nhạc quen thuộc, nhìn một dòng sông cũ, lòng ta lại xao xuyến những ký ức tưởng như đã ngủ yên.

Phải chăng, điệu huyền ấy không chỉ ngân vang trong không gian, mà còn vang lên trong lòng người – như một điệp khúc của nhớ thương, của những gì mãi mãi không thể phai mờ?

*

Lưu Trọng Lư – Người tiên phong của Phong trào Thơ mới

Lưu Trọng Lư (19/6/1911 – 10/8/1991) là nhà thơ, nhà văn, nhà soạn kịch Việt Nam, sinh ra tại làng Cao Lao Hạ, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Ông xuất thân trong một gia đình nho học và sớm bộc lộ tài năng văn chương.

Là một trong những người khởi xướng và tích cực cổ vũ Phong trào Thơ mới, Lưu Trọng Lư đã để lại dấu ấn sâu đậm với những vần thơ trữ tình giàu cảm xúc, nổi bật là bài Tiếng thu với hình ảnh “con nai vàng ngơ ngác” đã trở thành biểu tượng của thi ca Việt Nam. Ngoài thơ, ông còn sáng tác văn xuôi, kịch nói, cải lương, góp phần phong phú cho nền văn học nghệ thuật nước nhà.

Sau Cách mạng Tháng Tám, ông tham gia Văn hóa cứu quốc, hoạt động tuyên truyền văn nghệ trong kháng chiến. Sau năm 1954, ông tiếp tục cống hiến trong lĩnh vực sân khấu và văn học, từng giữ chức Tổng Thư ký Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam.

Với những đóng góp lớn lao, năm 2000, Lưu Trọng Lư được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật. Lưu Trọng Lư không chỉ là một nhà thơ tài hoa mà còn là người đã góp phần làm thay đổi diện mạo thơ ca Việt Nam.

Viên Ngọc Quý.