Đông chợ

Trời nắng dần và nóng dần… ngoài quán
Các người đi đã đội thúng lên đầu.
Chợ ồn lên những tiếng chào mua, bán
Với tiếng người chen chúc gọi vang nhau.

Đây mấy mụ chổng mông lên khảo gạo,
Kia một cô chúm miệng húp canh riêu,
Bác thợ cạo đè vội đầu khách cạo,
Thầy bói ngồi gieo quẻ xuýt xoa kêu.

Bỗng cả chợ đổ xô nhìn… mất sắc!
Một đám người huỳnh huỵch đuổi theo nhau
– À, đó là những người đi bắt cắp!
Họ thản nhiên lại bán lại mua đều.

*

Phiên Chợ Đông – Nhịp Sống Đời Thường Trong Bức Tranh Quê

Chợ quê – nơi lưu giữ bao nét đẹp dung dị của làng thôn, nơi người ta không chỉ đến để trao đổi hàng hóa mà còn để gửi gắm những câu chuyện của đời mình. Bài thơ Đông chợ của nhà thơ Anh Thơ không chỉ phác họa khung cảnh một phiên chợ đông đúc mà còn gợi lên nhịp sống chân thực, đầy đủ những sắc thái vui, buồn, tất bật và cả những điều trái ngang của cuộc đời.

Mở đầu bài thơ, tác giả vẽ lên khung cảnh một phiên chợ đang bước vào thời điểm đông đúc nhất:

“Trời nắng dần và nóng dần… ngoài quán
Các người đi đã đội thúng lên đầu.
Chợ ồn lên những tiếng chào mua, bán
Với tiếng người chen chúc gọi vang nhau.”

Cái nắng trưa dần lên, hơi nóng bắt đầu phả xuống những quán hàng tấp nập. Những người đi chợ vội vã đội thúng lên đầu, lách mình qua đám đông đang chen chúc. Tiếng mua bán, tiếng trả giá vang lên hòa vào nhau, tạo thành một bản giao hưởng đặc trưng của chợ quê. Chỉ bằng vài câu thơ, Anh Thơ đã khắc họa được không khí nhộn nhịp, náo nhiệt của một phiên chợ đông.

Nhưng bên trong cái tấp nập ấy, tác giả cũng không quên ghi lại những hình ảnh rất đỗi bình dị, rất đời:

“Đây mấy mụ chổng mông lên khảo gạo,
Kia một cô chúm miệng húp canh riêu,
Bác thợ cạo đè vội đầu khách cạo,
Thầy bói ngồi gieo quẻ xuýt xoa kêu.”

Những mụ đàn bà tất bật cúi xuống lựa gạo, cô gái trẻ ngồi thưởng thức bát canh riêu nóng hổi giữa chợ, bác thợ cạo nhanh tay làm nốt cho khách đang chờ, còn thầy bói thì cầm quẻ thở dài xuýt xoa. Mỗi nhân vật xuất hiện trong bài thơ đều sống động như thể ta đang đứng giữa phiên chợ ấy, lặng lẽ quan sát và cảm nhận nhịp thở của đời thường.

Thế nhưng, giữa dòng chảy hối hả của chợ quê, một sự kiện bất ngờ xảy ra:

“Bỗng cả chợ đổ xô nhìn… mất sắc!
Một đám người huỳnh huỵch đuổi theo nhau

– À, đó là những người đi bắt cắp!
Họ thản nhiên lại bán lại mua đều.”

Sự xôn xao của phiên chợ bị cắt ngang bởi một vụ đuổi bắt kẻ trộm. Cả chợ như ngưng lại, dồn ánh mắt về phía những người đang rượt đuổi. Nhưng điều đáng nói là sau khoảnh khắc náo động ấy, chợ lại trở về nhịp sống vốn có của nó, như thể chẳng có gì xảy ra. Những người mua bán vẫn tiếp tục công việc của mình, chợ vẫn đông, vẫn ồn ào, và mọi thứ cứ thế mà tiếp diễn.

Chợ Quê – Tấm Gương Phản Chiếu Đời Sống

Bài thơ Đông chợ không chỉ đơn thuần tả cảnh họp chợ, mà còn phản ánh rõ nét nhịp sống của con người nơi thôn quê. Trong phiên chợ ấy, ta thấy sự vội vã, tất bật của những người buôn kẻ bán, thấy cái chân chất, mộc mạc trong từng hình ảnh nhỏ bé nhưng đầy tính hiện thực. Nhưng đâu đó, ta cũng thấy những mảng tối của đời sống – sự thản nhiên của con người trước một vụ trộm, sự chấp nhận và quay lại với nhịp sống thường ngày như một điều vốn dĩ phải thế.

Anh Thơ đã thành công trong việc vẽ nên một bức tranh chợ quê không chỉ có màu sắc rực rỡ của sự sống mà còn có những gam trầm của thực tế cuộc đời. Bởi lẽ, chợ quê không chỉ là nơi trao đổi hàng hóa, mà còn là nơi phản chiếu đầy đủ những vui buồn, tất bật, xô bồ của kiếp người.

Và cứ thế, chợ vẫn họp mỗi ngày, vẫn tiếp tục những câu chuyện cũ – nơi mà con người đến rồi đi, tất cả đều hòa vào dòng chảy bất tận của cuộc sống.

*

Nhà thơ Anh Thơ – Người vẽ tranh quê bằng thơ

Anh Thơ (1918 – 2005), tên thật là Vương Kiều Ân, là một trong những nữ thi sĩ tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại. Bà nổi tiếng từ năm 17 tuổi với tập thơ Bức tranh quê, đoạt giải khuyến khích của Tự Lực Văn Đoàn, mở ra một hướng đi riêng trong phong trào Thơ mới: thơ về nông thôn, thiên nhiên Bắc Bộ với những hình ảnh bình dị, đầy chất trữ tình.

Sinh ra trong một gia đình Nho học, cuộc sống kín cổng cao tường đã hun đúc trong bà một tâm hồn nhạy cảm, luôn khát khao tự do. Những câu thơ của Anh Thơ không chỉ vẽ nên bức tranh làng quê thanh bình mà còn phản ánh nỗi niềm sâu lắng của người phụ nữ trước những ràng buộc xã hội.

Sau Cách mạng tháng Tám, bà tham gia Việt Minh, giữ nhiều trọng trách trong Hội Phụ nữ, tiếp tục sáng tác thơ ca ngợi người phụ nữ hậu phương, vẻ đẹp cuộc sống mới và tinh thần đấu tranh anh dũng của dân tộc. Bà là một trong những hội viên đầu tiên của Hội Nhà văn Việt Nam, từng giữ vị trí ủy viên Ban chấp hành Hội.

Với những đóng góp lớn cho văn học, Anh Thơ được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật năm 2007. Những vần thơ của bà vẫn mãi ngân vang, gợi lên trong lòng người đọc tình yêu quê hương tha thiết:

“Quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng
Bên chòm xoan hoa tím rụng tơi bời…”
(Chiều xuân)

Viên Ngọc Quý.