Em thời gian, ngừng tay!

Tiếng guốc khua giòn
Đường hoa lát đá,
Tiếng guốc nghe quen
Ai vào đấy nữa,
Chỉ là em:
Thời gian!

Anh lót chiếu từ trên thềm
Anh giãi hoa từ ngoài ngõ
Mời em lên.

Em ơi!
Hiểu rồi
Đừng nói!

Tay em cầm gì đấy
Người hoạ sĩ của tôi? Phải rồi
Em muốn chấm lên tóc tôi
Với tháng ngày đã ngả
Những sợi bạc kinh hồn: trắng xoá!

Hoạ sĩ hãy ngừng tay
Và nghe tự lòng này
Một lời tha thiết.
Người em nhỏ của tôi ơi!
Cho anh thêm một ngày,
Cho thêm nghìn ngày nữa,
Cho trọn cùng cả thế kỉ hai mươi!

Sống thêm một ngày,
Trồng thêm một cây
Cây chuối nhỏ bên đường
Cây chuối hương:
Một trăm buồng,
Chuối trổ!

Hỡi người em nhỏ
Cho anh thêm một ngày,
Cho thêm nghìn ngày nữa,
Cho trọn cùng cả thế kỉ hai mươi.
Anh: người thợ nhỏ của ngày mai
Em trông! Cái thước cái bay
Còn vụng về biết mấy!
Sao em còn đứng đấy
Mủm mỉm làn môi
Chẳng “ừ” cho một tiếng?
Rồi tay tự cầm tay,
Không biết tôi còn mê hay tỉnh
Chợt nhìn lên: Người đã lánh,
Đường thời gian nở hoa
Bóng người đã xa…
Rồi biến mất!

Thôi mặc!
Người khách lạnh nhạt kia ơi!
Dẫu tóc ta, người điểm bạc
Lòng này sôi máu tuổi hai mươi!
Bên Văn Miếu, giữa vườn đây
Con chim gì, không biết nữa
Say hót giữa ban ngày.

Cuộc đời như mới… sáng hôm nay
Đôi chân chưa hề biết mỏi
Chân ơi! Mang ta tận cùng thế giới
Vẫy cờ hồng, say khúc hát thanh xuân.

*

Giữ Lại Một Ngày, Giữ Lại Tuổi Hai Mươi!

Thời gian – kẻ lữ khách vô hình, lặng lẽ đi qua đời người, mang theo tuổi trẻ, giấc mơ và những nồng nhiệt của thanh xuân. Nhưng cũng có những khoảnh khắc, con người không cam lòng, họ níu kéo, họ khẩn cầu, họ muốn dừng lại để được sống trọn một giây phút đẹp đẽ. “Em, thời gian, ngừng tay!” của Lưu Trọng Lư chính là một tiếng gọi tha thiết như thế – một lời cầu xin đầy cảm xúc trước bước chân vô tình của thời gian.

Bước chân thời gian – Tiếng vọng của sự đổi thay

Bài thơ mở ra bằng âm thanh quen thuộc:

“Tiếng guốc khua giòn
Đường hoa lát đá,
Tiếng guốc nghe quen
Ai vào đấy nữa,
Chỉ là em:
Thời gian!”

Tiếng guốc khua trên đường lát đá, âm thanh ấy vốn gợi nhớ về một ai đó thân thuộc. Nhưng không, đó chỉ là thời gian! Một hình ảnh đầy ẩn dụ – thời gian như một người khách vô hình, một bóng dáng quen thuộc mà chẳng thể chạm vào. Nó hiện diện trong từng bước đi, trong từng hơi thở của cuộc sống, nhưng cũng chính nó là kẻ đã lấy đi bao điều quý giá.

Nhà thơ không chạy trốn, không oán trách, mà trân trọng thời gian như một người bạn, một người khách đến thăm. Nhưng ông cũng hiểu rõ quy luật khắc nghiệt của nó.

Khoảnh khắc níu giữ – Lời khẩn cầu trong tuyệt vọng

“Em ơi!
Hiểu rồi
Đừng nói!”

Có những điều không cần phải nói ra, vì ai cũng hiểu. Nhà thơ đã biết thời gian sẽ chẳng bao giờ dừng lại, sẽ chẳng bao giờ chờ đợi ai. Nhưng vẫn tha thiết van nài:

“Hoạ sĩ hãy ngừng tay
Và nghe tự lòng này
Một lời tha thiết.
Người em nhỏ của tôi ơi!
Cho anh thêm một ngày,
Cho thêm nghìn ngày nữa,
Cho trọn cùng cả thế kỉ hai mươi!”

Ông cầu xin thời gian dừng lại, cho ông thêm một ngày, rồi nghìn ngày, rồi cả thế kỉ hai mươi. Không phải để luyến tiếc hay nuối tiếc, mà để tiếp tục dựng xây, để hoàn thành những điều còn dang dở.

Hình ảnh “cái thước, cái bay” – những công cụ lao động, gợi lên hình ảnh một người thợ vẫn còn vụng về, vẫn còn đang học cách hoàn thiện những công trình của mình. Người thợ ấy chính là nhà thơ, là tất cả những con người đang sống, đang làm việc, đang hy vọng vào tương lai. Nhưng thời gian chỉ đứng nhìn, “mủm mỉm làn môi” – một nụ cười bí ẩn, như thể nó đã biết trước kết cục. Và rồi, nó ra đi, bỏ lại tất cả phía sau.

Tuổi trẻ không khuất phục – Lời tuyên ngôn của một trái tim cháy bỏng

Thời gian có thể bỏ đi, có thể nhuốm bạc mái đầu, nhưng không thể làm nguội lạnh trái tim:

“Dẫu tóc ta, người điểm bạc
Lòng này sôi máu tuổi hai mươi!”

Bởi thanh xuân không chỉ nằm ở số tuổi, mà nằm trong tinh thần, trong ý chí, trong những khát vọng chưa bao giờ lụi tàn. Cuộc đời vẫn còn đó những tiếng chim hót, những ban mai rực rỡ, những con đường trải dài vô tận. Và nhà thơ – dù thời gian có đi xa, vẫn tiếp tục bước, vẫn cất cao tiếng hát:

“Chân ơi! Mang ta tận cùng thế giới
Vẫy cờ hồng, say khúc hát thanh xuân.”

Thông điệp: Thời gian trôi, nhưng ý chí con người mãi mãi trường tồn

Bài thơ là một lời nhắc nhở về sự tàn nhẫn của thời gian, nhưng trên hết, là tuyên ngôn về tinh thần bất diệt của con người. Ta có thể già đi, nhưng đừng để tuổi trẻ trong tâm hồn lụi tàn. Hãy sống trọn vẹn từng khoảnh khắc, hãy tiếp tục dấn bước dù thời gian không chờ đợi.

Thời gian có thể rời đi, nhưng con người – với những giấc mơ và khát vọng, sẽ vẫn tiếp tục hành trình.

*

Lưu Trọng Lư – Người tiên phong của Phong trào Thơ mới

Lưu Trọng Lư (19/6/1911 – 10/8/1991) là nhà thơ, nhà văn, nhà soạn kịch Việt Nam, sinh ra tại làng Cao Lao Hạ, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Ông xuất thân trong một gia đình nho học và sớm bộc lộ tài năng văn chương.

Là một trong những người khởi xướng và tích cực cổ vũ Phong trào Thơ mới, Lưu Trọng Lư đã để lại dấu ấn sâu đậm với những vần thơ trữ tình giàu cảm xúc, nổi bật là bài Tiếng thu với hình ảnh “con nai vàng ngơ ngác” đã trở thành biểu tượng của thi ca Việt Nam. Ngoài thơ, ông còn sáng tác văn xuôi, kịch nói, cải lương, góp phần phong phú cho nền văn học nghệ thuật nước nhà.

Sau Cách mạng Tháng Tám, ông tham gia Văn hóa cứu quốc, hoạt động tuyên truyền văn nghệ trong kháng chiến. Sau năm 1954, ông tiếp tục cống hiến trong lĩnh vực sân khấu và văn học, từng giữ chức Tổng Thư ký Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam.

Với những đóng góp lớn lao, năm 2000, Lưu Trọng Lư được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật. Lưu Trọng Lư không chỉ là một nhà thơ tài hoa mà còn là người đã góp phần làm thay đổi diện mạo thơ ca Việt Nam.

Viên Ngọc Quý.