Giọt nến hồng
Giọt nến hồng gieo xuống án thư,
Ngoài nhà tiếng khách mỗi dần thưa.
Dì hai khẽ ghé tai em dặn:
“- Như thế… từ nay… cháu nhớ chưa?”
Chiều ấy dì em đã trở về,
Mình em ở lại với buồng the.
Buồng the chăn chiếu nguyên mùi mới,
Đốt nến hồng lên lại tắt đi.
Chết nhỉ! Đêm nay ngủ với chồng,
Trời ơi! Gió lạnh! Gớm mùa đông…
Lặng yên níu áo dì em lại,
Ngủ nốt đêm nay có được không?
*
“Giọt nến hồng – Khoảnh khắc bỡ ngỡ của một đời thiếu nữ”
Nguyễn Bính – người thi sĩ của làng quê Việt Nam – không chỉ là tiếng lòng của những mối tình thôn dã, mà còn là một người lặng lẽ lắng nghe, ghi lại những rung động thẳm sâu nhất trong cõi người mong manh, đặc biệt là nơi người phụ nữ. Bài thơ “Giọt nến hồng” là một minh chứng, khi ông đã nâng niu từng khoảnh khắc bối rối, ngượng ngùng, thậm chí hoảng hốt của một cô gái trong đêm tân hôn – đêm đầu tiên đánh dấu một bước ngoặt trong đời: từ tuổi ngây thơ bước vào cánh cửa hôn nhân.
1. Giọt nến – ánh sáng mong manh của một thời khép lại
Giọt nến hồng gieo xuống án thư,
Ngoài nhà tiếng khách mỗi dần thưa.
Câu thơ mở đầu gợi nên không khí lặng lẽ của một đêm trọng đại. Tiệc cưới đã tàn, khách khứa đã lui dần. Căn buồng the chỉ còn lại ánh nến chập chờn và tiếng thì thầm trong lòng người con gái, khi nàng đối diện với khoảnh khắc lạ lẫm nhất đời mình. “Giọt nến hồng” không chỉ là hình ảnh vật lý – đó còn là giọt sáng của tuổi xuân sắp tan, là ánh le lói cuối cùng của những ngày chưa vướng bụi hồng trần.
2. Lời dặn khẽ – sự chuẩn bị đầy rụt rè cho một điều lớn lao
Dì hai khẽ ghé tai em dặn:
‘– Như thế… từ nay… cháu nhớ chưa?’
Không hề có sự ồn ào, rộn ràng của một lễ cưới, mà chỉ có một giây phút rất đời, rất người – một người dì trong vai mẹ, khẽ khàng dặn dò cô cháu gái điều gì đó rất hệ trọng, rất riêng tư. Ta không cần biết chính xác lời dặn ấy là gì, bởi sự đứt quãng và mơ hồ ấy đã đủ nói lên tất cả. Ở đây, Nguyễn Bính không chỉ nói đến lễ nghi, mà chạm đến nỗi bối rối của thân phận đàn bà khi bị đẩy vào đời sống vợ chồng mà chưa kịp hiểu mình là ai, mình cần gì.
3. Bơ vơ giữa căn buồng mới – cô gái nhỏ và nỗi sợ vô hình
Chiều ấy dì em đã trở về,
Mình em ở lại với buồng the.
Buồng the chăn chiếu nguyên mùi mới,
Đốt nến hồng lên lại tắt đi.
Từng câu thơ như thấm mùi trống vắng. Sự xa lạ của “chăn chiếu nguyên mùi mới” – chính là cảm giác mình bị đưa đến một nơi không thuộc về, dù về hình thức thì đó là mái ấm mới. Cô gái nhỏ ấy đốt nến, lại tắt – hành động tưởng như vô nghĩa nhưng lại ẩn chứa sự hoang mang, một nỗi e dè rất nữ tính, rất thực mà cũng rất thơ. Cô không chỉ sợ ánh sáng, mà sợ chính cái ánh sáng sẽ phơi bày sự run rẩy của mình trong một đêm không còn là trẻ con.
4. Cao trào cảm xúc: tiếng lòng thốt lên trong hoảng sợ
Chết nhỉ! Đêm nay ngủ với chồng,
Trời ơi! Gió lạnh! Gớm mùa đông…
Lặng yên níu áo dì em lại,
Ngủ nốt đêm nay có được không?
Bốn câu thơ cuối chính là trái tim của bài thơ – một tiếng kêu thầm thốt lên như một lời cầu cứu. Cô gái không dám phản kháng, không khóc, không gào. Cô chỉ níu áo dì trong tưởng tượng, mong được quay về nơi an toàn của tuổi thơ, của hơi ấm quen thuộc. Nguyễn Bính – bằng sự tinh tế của một người từng sống rất gần với nỗi đau âm thầm – đã để người thiếu nữ ấy hiện ra trọn vẹn trong sự trong trẻo, mong manh đến tội nghiệp.
5. Thông điệp: Sự trưởng thành đôi khi bắt đầu bằng nỗi sợ
“Giọt nến hồng” không hề than trách, không oán thán số phận, cũng không cổ vũ tình yêu. Bài thơ chỉ im lặng ghi lại khoảnh khắc bước ngoặt của một người con gái từ tuổi thơ sang làm vợ – một bước đi không ai dạy trước, không ai cầm tay, chỉ có thể tự mình đi qua trong run rẩy.
Nguyễn Bính đã để một lát cắt rất nhỏ của đời sống trở thành thơ, và trong thơ ấy, ta nhận ra cả một lớp người phụ nữ đã từng sống, từng sợ hãi, từng cam chịu, từng níu lấy một bóng lưng cũ để chống chọi với định phận.
Kết: Một đêm – một giọt – một đời
Giọt nến hồng không chỉ soi lên căn buồng nhỏ đêm tân hôn. Nó còn chiếu vào một vùng sâu kín nhất trong lòng người thiếu nữ, nơi những e ngại, bỡ ngỡ và mong manh lần đầu tiên hiện hình. Với chỉ vài khổ thơ, Nguyễn Bính đã làm nên một “bức chân dung không tên” của người con gái trong đêm đầu làm vợ – vừa khẽ khàng, vừa day dứt, vừa đầy cảm thương.
Và trong giọt nến ấy, có lẽ, là cả một đời người bắt đầu từ một phút bối rối không bao giờ quên.
*
Nguyễn Bính (1918-1966) là một trong những nhà thơ nổi bật của phong trào Thơ mới Việt Nam. Ông được biết đến với phong cách mộc mạc, giản dị, đậm chất dân gian và mang hồn quê sâu sắc. Thơ Nguyễn Bính thường gắn với hình ảnh thôn quê, con người bình dị và những chuyện tình duyên đầy cảm xúc, thể hiện một tâm hồn tha thiết với truyền thống. Một số bài thơ tiêu biểu như Lỡ bước sang ngang, Tương tư, Chân quê… đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bạn đọc nhiều thế hệ.
Viên Ngọc Quý
