Hoa bên đường
(Tặng một kịch sĩ)
Kiếp trước hoa là thiếu nữ,
Sống một kiếp vạn người thương.
Chết vô duyên, vùi bên đường
Một nấm đất vàng
Dãi nắng dầm sương;
Trên nấm xương lạnh
Trồi lên một cành
Lúc canh trường
Thoảng mùi hương.
*
Hoa Bên Đường – Vẻ Đẹp Của Những Kiếp Người
Lưu Trọng Lư – người thi sĩ của những vần thơ mơ màng và thấm đẫm hoài niệm – đã vẽ nên trong Hoa Bên Đường một bức tranh mang sắc thái huyền bí và đầy xót xa. Đó không chỉ là câu chuyện về một bông hoa vô danh mọc bên đường, mà còn là thân phận của những kiếp người đã từng rực rỡ, từng được yêu thương, nhưng rồi lại bị quên lãng giữa dòng đời.
Kiếp trước – Một thiếu nữ được vạn người thương
“Kiếp trước hoa là thiếu nữ,
Sống một kiếp vạn người thương.”
Mở đầu bài thơ là một câu chuyện đầy chất huyền thoại. Hoa không chỉ là hoa – mà từng là một thiếu nữ, một con người có cảm xúc, có tâm hồn, có những tháng ngày rực rỡ được yêu thương. Chỉ trong hai câu thơ, nhà thơ đã khắc họa một hình ảnh đẹp đẽ nhưng cũng mong manh: một cuộc đời từng tỏa sáng, từng là niềm ao ước của bao người.
Nhưng đời người có bao giờ là vĩnh cửu?
Chết vô duyên, vùi bên đường
“Chết vô duyên, vùi bên đường
Một nấm đất vàng
Dãi nắng dầm sương.”
Sự lãng quên đến thật tàn nhẫn. Một kiếp người từng sống trong yêu thương, cuối cùng lại trở thành một nấm mộ vô danh nơi ven đường. Không ai nhớ, không ai thương tiếc, chỉ còn đất vàng khô cằn mặc cho nắng mưa dãi dầu.
Câu thơ “Chết vô duyên” nghe như một lời thở dài đầy xót xa. Cái chết không ồn ào, không bi tráng, mà lặng lẽ, lãng quên. Phải chăng đó cũng là số phận của nhiều kiếp người – những người từng sống hết mình, từng yêu, từng khát khao, nhưng rồi khi nằm xuống, chẳng ai còn nhớ đến tên?
Nhưng hoa vẫn mọc, hương vẫn tỏa
“Trên nấm xương lạnh
Trồi lên một cành
Lúc canh trường
Thoảng mùi hương.”
Đoạn kết của bài thơ không dừng lại ở nỗi buồn hay sự lãng quên. Từ chính nơi hoang lạnh ấy, một nhành hoa đã vươn lên. Dù cuộc đời có phũ phàng, dù kiếp người có bị chôn vùi bởi quên lãng, vẻ đẹp vẫn không mất đi.
Hoa vẫn tỏa hương – một mùi hương thoảng qua trong đêm khuya tĩnh lặng. Không ai thấy, không ai biết, nhưng hương ấy vẫn tồn tại, vẫn vẹn nguyên như một dấu ấn của một kiếp người từng rực rỡ.
Lời kết – Cuộc đời là hữu hạn, nhưng vẻ đẹp là vĩnh cửu
Bài thơ Hoa Bên Đường không chỉ là một câu chuyện về một bông hoa, mà còn là triết lý sâu sắc về nhân sinh. Cuộc đời con người có thể ngắn ngủi, có thể bị quên lãng, nhưng vẻ đẹp thực sự không bao giờ mất đi. Giống như bông hoa mọc từ nấm đất hoang, những gì chân thành, những gì từng làm nên giá trị của một con người, sẽ mãi còn đó – dù có ai hay không.
Lưu Trọng Lư đã khéo léo dùng hình ảnh bông hoa để nói về những kiếp đời trôi dạt. Một đời người có thể được yêu, có thể bị quên, nhưng điều quan trọng là ta đã từng sống, từng tỏa sáng, từng để lại một hương thơm cho đời, dù chỉ là thoảng qua trong đêm sâu.
*
Lưu Trọng Lư – Người tiên phong của Phong trào Thơ mới
Lưu Trọng Lư (19/6/1911 – 10/8/1991) là nhà thơ, nhà văn, nhà soạn kịch Việt Nam, sinh ra tại làng Cao Lao Hạ, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Ông xuất thân trong một gia đình nho học và sớm bộc lộ tài năng văn chương.
Là một trong những người khởi xướng và tích cực cổ vũ Phong trào Thơ mới, Lưu Trọng Lư đã để lại dấu ấn sâu đậm với những vần thơ trữ tình giàu cảm xúc, nổi bật là bài Tiếng thu với hình ảnh “con nai vàng ngơ ngác” đã trở thành biểu tượng của thi ca Việt Nam. Ngoài thơ, ông còn sáng tác văn xuôi, kịch nói, cải lương, góp phần phong phú cho nền văn học nghệ thuật nước nhà.
Sau Cách mạng Tháng Tám, ông tham gia Văn hóa cứu quốc, hoạt động tuyên truyền văn nghệ trong kháng chiến. Sau năm 1954, ông tiếp tục cống hiến trong lĩnh vực sân khấu và văn học, từng giữ chức Tổng Thư ký Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam.
Với những đóng góp lớn lao, năm 2000, Lưu Trọng Lư được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật. Lưu Trọng Lư không chỉ là một nhà thơ tài hoa mà còn là người đã góp phần làm thay đổi diện mạo thơ ca Việt Nam.
Viên Ngọc Quý.
