Hoa lệ

Tôi không biết ngày nay tôi mấy tuổi,
Mấy đoạn trường trôi nổi kiếp hư sinh.
Giống như xưa chàng Do Thái phiêu linh
Vác Thập ác đi hoài trong đêm tối,
Tôi cũng bị đoạ đày, trời bắt tội
Mang trong tim một khối nặng Tình thương.
Bóng lữ hành đây đó khắp tha phương.
Gieo trong gió, trong sương, đầy ngấn lệ.
Nhưng tuy đã trải qua hai thế hệ,
Bước phong trần còn đượm nét niên hoa.
Mạch sầu Xuân còn réo rắt chan hoà
Cùng cây cỏ vấn vương tình ưu ái.
Còn Xuân mãi, tôi vẫn còn Xuân mãi.
Trong tim tôi lồng lộng một trời Xuân.
Xuân thanh trinh bát ngát đẹp vô ngần,
Xuân huyền diệu dệt toàn Hoa với Lệ.
Mộng huyền ảo não nùng hơn thực tế.
Tìm Tình yêu để chỉ gặp Đau thương.
Kết duyên Xuân, như để nối hận trường.
Xây hạnh phúc; đắp bức tường ảo vọng!
Xuân đẹp nhất không thêu bằng tơ mộng,
Không rung lên những nhạc điệu huyền mơ.
Xuân rạt rào trong tĩnh mịch suy tư,
Trong nước mắt âm thầm rơi mỗi giọt…
Những thiếu nữ đêm Xuân nằm trằn trọc,
Buồn cô đơn, tủi phận, khóc hờn duyên;
Những chàng trai thất nghiệp, túi không tiền,
Đi thất thểu chiều Xuân trên vỉa phố,
Xuân là đấy, Bạn ơi! Xuân đau khổ,
Xuân nghẹn ngào trong cổ, ứ trong tim…
Những đoàn người trí thức, dáng dịu hiền
Gương mặt sáng, đôi mắt ngời rực rỡ,
Phải lam lũ làm quanh năm khổ sở,
Không đủ nuôi cha, mẹ, vợ, con, em.
Những công nhân quần áo rách, cũ mèm,
Mấy ngày Tết có đâu nem với gỏi?
Ở túp lá bị mưa dầm nắng dọi,
Ăn cà, dưa, nhiều bữa đói không cơm.
Kẻ đi xin, như những xác không hồn,
Nằm hấp hối đêm Giao thừa góc phố.
Xuân là đấy, Bạn ơi, Xuân đau khổ
Xuân âm thầm của vô số sinh linh!
Xuân đìu hiu của muôn vạn gia đình,
Xuân tang tóc của những nàng quả phụ.
Xuân lạnh lẽo trên những mồ vô chủ.
Những vong linh các Tử sĩ anh hùng.
Đem máu xương đền nợ cho Non sông,
Không hương khói sưởi oan hồn chín suối!
Xuân là đấy, Bạn ơi! Xuân buồi tủi
Xuân liên hoan nước mắt với mồ hôi
Xuân hoa đăng của khói lửa bùi ngùi,
Xuân khiêu vũ,
Giữa kịch trường Thiên-Vạn-Hận…!
Xuân là đấy, bẽ bàng! Xuân bất tận.
Mạch Xuân trào trên nét bút say sưa.
Hương Xuân nay còn ngào ngạt Xuân xưa.
Nửa thế kỷ vẫn một mùa Xuân ấy!

1950

*

Hoa Lệ – Mùa Xuân Của Những Đoạn Trường

Xuân – Niềm Vui Hay Nỗi Đau?

Xuân thường gợi trong lòng người niềm hân hoan, sự khởi đầu mới mẻ, những sắc hoa rực rỡ và tiếng cười ấm áp. Nhưng trong thơ Nguyễn Vỹ, Xuân không đơn thuần là mùa của hạnh phúc, mà còn là bức tranh u uất của nhân gian, nơi mỗi cánh hoa đều thấm đẫm nước mắt, nơi niềm vui chỉ là một giấc mộng mong manh.

“Xuân là đấy, Bạn ơi! Xuân đau khổ,
Xuân nghẹn ngào trong cổ, ứ trong tim…”

Câu thơ như một tiếng thở dài chất chứa nỗi niềm. Ở đâu đó, có những kẻ giàu sang ngập chìm trong men rượu, khiêu vũ giữa ánh đèn hoa lệ, nhưng ngay bên cạnh, là những phận đời đói rét, những kiếp người lầm than. Xuân không chỉ là hương sắc, mà còn là những giọt lệ âm thầm chảy trên từng số phận.

Những Phận Đời Trong Mùa Xuân

Bằng cái nhìn thấm đẫm nhân văn, Nguyễn Vỹ vẽ nên một bức tranh Xuân đầy nghịch cảnh. Đó là:

• Những chàng trai thất nghiệp, túi rỗng, bước đi thất thểu trên vỉa hè phố thị.
• Những thiếu nữ trằn trọc, nước mắt thấm gối vì phận duyên lận đận.
• Những người trí thức, dẫu thông minh tài giỏi, vẫn phải lam lũ, chật vật mưu sinh.
• Những công nhân nghèo, quần áo rách, Tết đến cũng chẳng có nổi miếng bánh, miếng nem.
• Những kẻ hành khất, như những xác không hồn, run rẩy trong đêm Giao thừa lạnh giá.
• Và cả những nấm mồ vô chủ, nơi những người đã hy sinh vì nước chẳng có ai thắp hương tưởng nhớ.

Mùa Xuân lẽ ra phải mang lại niềm vui, nhưng với họ, Xuân chỉ là một sự bẽ bàng, một sự tủi hổ, một vở kịch buồn mà họ bị cuốn vào mà chẳng thể thoát ra.

Hoa Và Lệ – Hai Mặt Của Một Kiếp Người

Nhìn về những mùa Xuân đã qua, tác giả ngậm ngùi nhận ra:

“Mộng huyền ảo não nùng hơn thực tế,
Tìm Tình yêu để chỉ gặp Đau thương…”

Cái đẹp, cái lãng mạn của Xuân dường như chỉ tồn tại trong những giấc mơ. Thực tế thì tàn nhẫn hơn, nghiệt ngã hơn, khiến con người ta càng mộng mơ bao nhiêu thì càng đau khổ bấy nhiêu.

Nhưng ngay cả khi đã trải qua bao đoạn trường, bao kiếp phiêu linh, tác giả vẫn giữ trong tim một mùa Xuân riêng – một mùa Xuân không thêu dệt bằng tơ mộng, mà là mùa Xuân của suy tư, của những giọt nước mắt lặng lẽ.

“Xuân rạt rào trong tĩnh mịch suy tư,
Trong nước mắt âm thầm rơi mỗi giọt…”

Đó là Xuân của những kẻ từng trải, Xuân của những người đã nhìn thấu sự phũ phàng của cuộc đời, nhưng vẫn giữ trong tim một ngọn lửa, một khát khao được yêu thương, được san sẻ.

Xuân Bất Tận – Niềm Đau Còn Mãi

Dù thế gian có đổi thay, dù thời gian có trôi qua, thì mùa Xuân của những kiếp người vẫn chẳng đổi khác.

“Nửa thế kỷ vẫn một mùa Xuân ấy!”

Câu thơ khép lại bài thơ mà vẫn đau đáu một nỗi niềm. Năm tháng cứ chảy trôi, nhưng nỗi buồn, sự bất công, những phận người nghèo khổ vẫn mãi mãi tồn tại. Xuân vẫn đến, nhưng niềm vui đâu phải ai cũng có.

Lời Nhắn Gửi Từ Một Trái Tim Đầy Xót Xa

Bài thơ Hoa Lệ không chỉ là một tiếng than, mà còn là một lời nhắn nhủ. Nguyễn Vỹ không chỉ viết để bày tỏ nỗi đau, mà còn để nhắc nhở chúng ta về những điều vẫn luôn tồn tại quanh mình.

Giữa những ngày Xuân hoa lệ, liệu chúng ta có nhận ra những con người đang lặng lẽ chịu đựng, đang âm thầm nuốt nước mắt vào trong?

Xuân không chỉ là tiếng pháo, là rượu nồng, là câu chúc tốt đẹp đầu năm. Xuân còn là những phận đời lầm than, là những giấc mơ dang dở, là những tiếng thở dài trong bóng tối.

Và chỉ khi nào chúng ta biết san sẻ, biết yêu thương, biết cảm thông với những mảnh đời bất hạnh ấy, thì Xuân mới thực sự là một mùa Xuân trọn vẹn – một mùa Xuân không chỉ có hoa, mà còn không có lệ.

*

Nguyễn Vỹ – Nhà thơ, nhà báo kiên định với lý tưởng

Nguyễn Vỹ (1912 – 1971) là một nhà thơ, nhà báo nổi bật trong nền văn học Việt Nam thời tiền chiến. Ông không chỉ được biết đến qua hai bài thơ gây tiếng vang: Gởi Trương Tửu và Sương rơi, mà còn ghi dấu ấn với nhiều tác phẩm đa dạng từ thơ ca, tiểu thuyết đến biên khảo.

Sinh tại Quảng Ngãi, Nguyễn Vỹ sớm bộc lộ tư tưởng yêu nước, từng nhiều lần bị bắt giam vì các hoạt động chống thực dân Pháp và phát xít Nhật. Ông cũng là người sáng lập nhiều tờ báo như Việt – Pháp, Tổ quốc, Dân chủ, Dân ta, trong đó tạp chí Phổ Thông được đánh giá cao về văn học và nghệ thuật.

Thơ Nguyễn Vỹ mang phong cách riêng biệt, thể nghiệm nhiều lối viết mới. Dù từng bị phê phán, nhưng ông vẫn kiên trì theo đuổi con đường sáng tạo, để lại dấu ấn với những tác phẩm thể hiện nỗi trăn trở về xã hội và vận mệnh con người.

Ông qua đời năm 1971 do tai nạn giao thông, khép lại cuộc đời một người cầm bút nhiệt huyết, dấn thân không ngừng vì văn chương và tư tưởng.

Viên Ngọc Quý.