Hoa
Này là bông cúc với bông mai,
Với lại bông lan lá nhọn dài,
Với lại bông hồng da mởn mởn,
Này thêm bông lý với bông lài.
Thêm đoá tường vi chấm lệ trinh.
Nhành thì gai sắc, lá thì xinh.
Thơm sao thanh thoát hoa sen trắng!
Hoa cải hoa dưa vàng thái bình.
Máu đất đưa lên thắp mặt trời
Nở thành xinh đẹp, dọi thành tươi;
Tia như ráng lặn; xanh như biển
Xuân đậm; hồng như một nụ cười.
Người từ muôn thuở biết yêu hoa,
Yêu chất thơm tho, vẻ ngọc ngà.
Nhưng được yêu hoa nào mấy kẻ,
Phần đông đói lạnh quất bầm da!
Đến nay xã hội sắp đông qua,
Nhân loại đi lên cõi sáng loà,
Hẹn, với tự do, cơm bánh đủ,
Hoa hồng cho tất cả người ta.
1941-1959
*
Hoa – Biểu tượng của cái đẹp và khát vọng con người
Xuân Diệu – người thi sĩ luôn khát khao tận hưởng cái đẹp của cuộc sống, đã dành trọn vẹn những vần thơ chan chứa yêu thương để ca ngợi hoa – biểu tượng muôn thuở của sự sống, tình yêu và hạnh phúc. Nhưng đằng sau vẻ đẹp ấy, Hoa không chỉ đơn thuần là một bài thơ ca tụng thiên nhiên, mà còn gửi gắm một khát vọng sâu sắc về một xã hội công bằng, nơi tất cả mọi người đều có quyền chạm đến cái đẹp, đều có thể sống một cuộc đời rạng rỡ như chính những bông hoa.
Hoa – Tinh hoa của đất trời
Ngay từ những câu thơ đầu tiên, Xuân Diệu đã vẽ nên một bức tranh rực rỡ sắc màu, nơi muôn loài hoa cùng khoe hương, đua sắc:
“Này là bông cúc với bông mai,
Với lại bông lan lá nhọn dài,
Với lại bông hồng da mởn mởn,
Này thêm bông lý với bông lài.”
Từng loài hoa xuất hiện như những mảnh ghép đa dạng của thiên nhiên: từ cúc vàng dịu dàng, mai rực rỡ, lan thanh tao, hồng kiêu sa đến lý, lài thuần khiết. Sự phong phú ấy cho thấy Xuân Diệu không chỉ yêu hoa mà còn trân trọng từng vẻ đẹp riêng biệt của chúng.
Nhưng hoa không chỉ có hương sắc, mà còn có cả cá tính:
“Thêm đoá tường vi chấm lệ trinh.
Nhành thì gai sắc, lá thì xinh.”
Tường vi đẹp nhưng mong manh như giọt lệ, nhành hoa hồng mềm mại nhưng lại có gai sắc. Phải chăng, đó cũng là biểu tượng cho những vẻ đẹp đa chiều của cuộc sống – nơi cái đẹp luôn ẩn chứa những thử thách, như hạnh phúc thường đi liền với những gian nan?
Hoa – Kết tinh của sự sống
Xuân Diệu không chỉ nhìn hoa bằng con mắt thưởng lãm, mà còn cảm nhận sâu sắc nguồn gốc của nó:
“Máu đất đưa lên thắp mặt trời
Nở thành xinh đẹp, dọi thành tươi;
Tia như ráng lặn; xanh như biển
Xuân đậm; hồng như một nụ cười.”
Hoa không chỉ đơn thuần là vật trang trí, mà là kết tinh của đất, trời, nắng, gió, là sự hòa quyện của thiên nhiên để tạo nên vẻ đẹp rực rỡ. Câu thơ “Máu đất đưa lên thắp mặt trời” mang đến một hình ảnh đầy sức sống – hoa là sự kết tinh từ tinh túy của đất mẹ, vươn lên đón ánh sáng, tỏa hương sắc cho đời.
Hoa và con người – Ai cũng xứng đáng được hưởng hạnh phúc
Yêu hoa là bản tính tự nhiên của con người:
“Người từ muôn thuở biết yêu hoa,
Yêu chất thơm tho, vẻ ngọc ngà.”
Thế nhưng, liệu ai cũng có quyền được hưởng cái đẹp ấy? Xuân Diệu đặt ra một câu hỏi đầy trăn trở:
“Nhưng được yêu hoa nào mấy kẻ,
Phần đông đói lạnh quất bầm da!”
Câu thơ như một tiếng thở dài xót xa trước hiện thực xã hội: không phải ai cũng có đủ điều kiện để tận hưởng vẻ đẹp của cuộc sống. Hoa – biểu tượng của cái đẹp – lẽ ra phải thuộc về tất cả, nhưng có biết bao người đang phải vật lộn với cuộc sống cơ cực, chẳng thể dừng lại để ngắm một bông hoa, chạm vào một cánh hoa, hay đơn giản là cảm nhận hương thơm dịu dàng của nó.
Khát vọng về một tương lai tươi sáng
Nhưng Xuân Diệu không chỉ dừng lại ở niềm thương cảm, mà ông còn thắp lên một niềm tin mạnh mẽ vào tương lai:
“Đến nay xã hội sắp đông qua,
Nhân loại đi lên cõi sáng loà,
Hẹn, với tự do, cơm bánh đủ,
Hoa hồng cho tất cả người ta.”
Câu thơ không chỉ là một lời hứa hẹn, mà còn là một khát vọng cháy bỏng. Khi con người không còn đói khổ, khi xã hội đạt đến sự công bằng, thì cái đẹp – những bông hoa của cuộc đời – sẽ không còn là thứ xa xỉ, mà sẽ thuộc về tất cả. Hoa hồng không chỉ dành cho tầng lớp thượng lưu, mà cho tất cả mọi người, bởi ai cũng xứng đáng được tận hưởng vẻ đẹp của cuộc sống.
Lời kết
Bài thơ Hoa của Xuân Diệu không chỉ đơn thuần là một bài ca ngợi hoa, mà còn là một triết lý về cuộc đời. Hoa tượng trưng cho cái đẹp, cho hạnh phúc, nhưng cái đẹp ấy không chỉ dành cho một số ít người, mà cần được lan tỏa, để bất cứ ai cũng có thể chạm vào, thưởng thức và yêu thương.
Xuân Diệu đã nhìn thấy trong mỗi bông hoa một giấc mơ, một khát vọng – giấc mơ về một thế giới nơi ai cũng được sống trong ánh sáng của tự do, ấm no và hạnh phúc. Đó không chỉ là ước mơ của riêng ông, mà là ước mơ của cả nhân loại, là niềm tin vào một ngày mai tươi sáng, nơi hoa nở trên tay tất cả mọi người.
*
Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam
Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.
Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.
Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.
Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.
Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:
“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”
Viên Ngọc Quý
