Hoàng hôn

Một đàn
         Cò con
             Trắng nõn
                 Trắng non
                     Bay về
                         Sườn non
                                Gió giục
                             Mây dồn
                       Tiếng gọi
                 Hoàng hôn  
            Buồn bã
       Nỉ non
Từ giã
       Cô thôn…
                Còn con
                           Cò con
                                     Trắng non
                           Nào kia
                    Lạc bầy
              Lại bay
      Vào mây

                     Ô kìa!

1950

Theo Việt Nam thi nhân tiền chiến, bài này tác giả trình bày một đàn cò trắng đang vội vã bay về tổ trên nền trời của một buổi chiều vàng sắp tắt.

*

Cánh Cò Lạc Giữa Hoàng Hôn

Bức Tranh Chiều Tàn – Khi Bóng Nắng Nhạt Dần

Bài thơ Hoàng hôn của Nguyễn Vỹ ngắn gọn, súc tích nhưng chất chứa biết bao nỗi niềm. Không cần những lời lẽ cầu kỳ hay hình ảnh hoa mỹ, chỉ bằng vài nét chấm phá, tác giả đã vẽ nên một khung cảnh chiều tà đầy xúc cảm.

“Một đàn
Cò con
Trắng nõn
Trắng non
Bay về
Sườn non”

Hình ảnh đàn cò bay về tổ gợi lên sự bình yên, sự trở về, như quy luật tự nhiên của cuộc sống. Trong ánh hoàng hôn, những đôi cánh trắng muốt nhẹ nhàng lướt đi trên bầu trời vàng úa, tạo nên một khung cảnh vừa nên thơ vừa man mác buồn.

Nhịp Chảy Của Tự Nhiên – Quy Luật Của Đời Người

Không chỉ đơn thuần miêu tả một đàn cò bay, Nguyễn Vỹ còn cài cắm trong đó một nỗi buồn sâu lắng. Nhịp thơ gấp gáp, dồn dập, như cơn gió thổi mạnh thúc giục những cánh cò mau chóng tìm về chốn bình yên:

“Gió giục
Mây dồn
Tiếng gọi
Hoàng hôn”

Bầu trời như đang chuyển mình, gió và mây hòa vào nhau, thôi thúc những cánh chim nhỏ bé quay về tổ ấm. Đây không chỉ là sự giục giã của thiên nhiên mà còn là tiếng gọi vô hình của thời gian, của dòng đời trôi chảy không ngừng. Khi hoàng hôn buông xuống, đó là lúc vạn vật trở về nơi trú ngụ, cũng như con người khi đã đi qua bao dâu bể cuộc đời, cuối cùng cũng mong mỏi được quay về mái nhà thân thương.

Nhưng đâu đó trong bức tranh hoàng hôn ấy, vẫn có một cánh cò nhỏ bé lạc loài giữa bầu trời rộng lớn…

Cánh Cò Lạc Bầy – Nỗi Đau Của Kẻ Lữ Hành

“Còn con
Cò con
Trắng non
Nào kia
Lạc bầy
Lại bay
Vào mây”

Nếu cả đàn cò đều tìm được đường về tổ, thì vẫn có một cánh cò non lẻ loi, đơn độc giữa bầu trời hoàng hôn. Nó không thể theo kịp đàn, cũng không tìm thấy lối về, chỉ biết bay mãi, bay mãi vào tầng mây vô định.

Hình ảnh cánh cò lạc bầy ấy chính là biểu tượng cho những kiếp người trôi dạt giữa cuộc đời, không nơi nương tựa, không tìm được chốn an yên. Nó có thể là hình ảnh của những kẻ tha hương, của những tâm hồn lạc lõng giữa dòng đời tấp nập. Trong khi người khác đã tìm được bến đỗ, đã có nơi để quay về, thì vẫn có những kẻ mải miết bay giữa cơn gió đời, chẳng biết đâu mới là điểm dừng chân.

“Ô kìa!” – Tiếng Kinh Ngạc Của Định Mệnh

Câu thơ cuối cùng “Ô kìa!” vang lên như một tiếng thốt đầy ngỡ ngàng. Nó không phải là một sự ngạc nhiên vui mừng, mà là nỗi bàng hoàng khi chứng kiến một sinh mệnh nhỏ bé lạc lối giữa không trung.

Có lẽ, đó cũng là sự bàng hoàng của chính tác giả trước dòng đời nghiệt ngã. Sự vận động của tạo hóa là điều không thể tránh khỏi – trời vẫn tối, đàn cò vẫn bay về, nhưng nỗi xót xa dành cho kẻ lạc loài vẫn cứ đọng lại mãi trong lòng người đọc.

Lời Kết – Khi Màn Đêm Phủ Xuống

Bài thơ Hoàng hôn của Nguyễn Vỹ không chỉ là một bức tranh thiên nhiên đơn thuần, mà còn ẩn chứa trong đó những triết lý sâu sắc về kiếp người. Đàn cò bay về tổ chính là quy luật của thiên nhiên, nhưng cánh cò lạc bầy lại là hình ảnh của những phận đời trôi dạt, không tìm được điểm tựa giữa dòng đời vô định.

Và rồi, khi màn đêm buông xuống, ai sẽ là người dang tay đón lấy cánh cò lạc lối ấy? Ai sẽ là người thấu hiểu nỗi cô đơn của những kẻ không tìm thấy đường về? Câu hỏi ấy, có lẽ, sẽ mãi mãi vang vọng trong tâm hồn mỗi chúng ta…

*

Nguyễn Vỹ – Nhà thơ, nhà báo kiên định với lý tưởng

Nguyễn Vỹ (1912 – 1971) là một nhà thơ, nhà báo nổi bật trong nền văn học Việt Nam thời tiền chiến. Ông không chỉ được biết đến qua hai bài thơ gây tiếng vang: Gởi Trương Tửu và Sương rơi, mà còn ghi dấu ấn với nhiều tác phẩm đa dạng từ thơ ca, tiểu thuyết đến biên khảo.

Sinh tại Quảng Ngãi, Nguyễn Vỹ sớm bộc lộ tư tưởng yêu nước, từng nhiều lần bị bắt giam vì các hoạt động chống thực dân Pháp và phát xít Nhật. Ông cũng là người sáng lập nhiều tờ báo như Việt – Pháp, Tổ quốc, Dân chủ, Dân ta, trong đó tạp chí Phổ Thông được đánh giá cao về văn học và nghệ thuật.

Thơ Nguyễn Vỹ mang phong cách riêng biệt, thể nghiệm nhiều lối viết mới. Dù từng bị phê phán, nhưng ông vẫn kiên trì theo đuổi con đường sáng tạo, để lại dấu ấn với những tác phẩm thể hiện nỗi trăn trở về xã hội và vận mệnh con người.

Ông qua đời năm 1971 do tai nạn giao thông, khép lại cuộc đời một người cầm bút nhiệt huyết, dấn thân không ngừng vì văn chương và tư tưởng.

Viên Ngọc Quý.