Hôm qua
Hôm qua bạn ạ! Ta chiêm bao:
Gò ngựa bên sông, dưới gốc đào
Sớm ấy, đông qua đào chín ửng
Ta trèo vin hái trên cành cao.
Đằng xa bỗng thấy đò em lại
Sông lặng em bơi nhẹ mái chèo.
Lộng lẫy trong màu xiêm áo biếc
Như nàng tiên nữ động Quỳnh Diêu.
Em ca theo điệu người sơn nữ
Cắt cỏ bên đồi, giọng líu lo
Vùn vụt gió lên: tà áo nhảy
Sóng xô, vỗ nhẹ dưới khoang đò.
Thấy ta ngừng hát, em cười lả
Ta thưởng vất em một quả đào
Ta ngỏ nhờ em đưa quá bến
Em cười, ta vội xuống cây mau.
Than ôi! Ngoảnh lại, biến đâu rồi!
Còn vẳng trên đồi giọng hát thôi.
Sao chẳng, em ôi! Chầm chậm lại
Cho tình duyên ấy gửi đôi lời…
Giật mình ta thấy bồ hôi lạnh:
Mộng đẹp bên chăn đã biến rồi!
Muốn gọi tên nàng nhưng ái ngại
Ngoài thềm lác đác bóng hoa rơi.
Nàng còn lưu lại chút hương xa
Tạ lòng, ta tặng mấy vần thơ
Thơ ta cũng giống tình nàng vậy
Mộng, mộng mà thôi! Mộng hão hờ.
*
Mộng Hão Hờ – Dư Âm Một Giấc Chiêm Bao
Bài thơ Hôm qua của Lưu Trọng Lư như một giấc mộng đẹp đan xen giữa thực và ảo, giữa hạnh phúc thoáng qua và nuối tiếc khôn nguôi. Đó là bức tranh lãng mạn của tình yêu, của những rung động trong sáng nhưng cũng là lời than thở cho một mối duyên chưa kịp thành hình đã vụt tan vào hư không.
Mở đầu bài thơ là cảnh tượng thơ mộng, nơi nhân vật trữ tình lạc vào một giấc mộng đẹp: dưới gốc đào ven sông, trong sắc xuân rực rỡ, chàng hái những trái đào chín ửng khi đông vừa qua. Đó là khoảnh khắc giao thoa giữa mùa cũ và mùa mới, giữa hiện thực và huyễn hoặc, báo hiệu một sự gặp gỡ kỳ diệu.
Và rồi, nàng xuất hiện – tựa tiên nữ chốn Quỳnh Diêu, nhẹ nhàng lướt trên dòng nước với xiêm áo lộng lẫy. Nàng cất tiếng hát như người sơn nữ cắt cỏ trên đồi, giọng líu lo hòa vào gió, tà áo lay động theo từng con sóng. Mọi thứ đều đẹp như một bức tranh thần tiên, khiến lòng người mê đắm.
Nhưng niềm vui ấy chỉ thoáng qua trong chốc lát. Khi chàng vội trèo xuống, muốn cùng nàng chung bước, thì than ôi, nàng đã biến mất! Chỉ còn lại tiếng hát vẳng lại từ đồi xa.
Sự nuối tiếc ấy càng trở nên xót xa hơn khi nhân vật trữ tình giật mình tỉnh giấc, phát hiện tất cả chỉ là một giấc mơ. Hình bóng nàng đã tan vào hư vô, chỉ còn vài cánh hoa rơi lác đác ngoài thềm như dấu vết mong manh của một tình duyên chưa kịp thành lời.
Bài thơ khép lại bằng một tiếng thở dài:
“Thơ ta cũng giống tình nàng vậy
Mộng, mộng mà thôi! Mộng hão hờ.”
Đó không chỉ là sự tiếc nuối một giấc mơ đẹp, mà còn là lời than cho những mối duyên muộn màng trong cuộc đời. Đôi khi, những gì ta khao khát nhất lại chỉ là ảo ảnh, để rồi khi tỉnh dậy, ta chỉ còn biết ngậm ngùi tự hỏi: Liệu có khi nào ta gặp lại bóng hình ấy, hay mãi mãi chỉ là một mộng tưởng xa vời?
Bài thơ Hôm qua không chỉ là một câu chuyện về tình yêu, mà còn là biểu tượng của những điều đẹp đẽ mà con người mãi mãi không thể nắm giữ – tình duyên, tuổi trẻ, những giấc mộng vàng. Và có lẽ, chính sự mong manh ấy mới làm nên nét đẹp trường tồn của bài thơ, để lòng người khi đọc lại cứ mãi bâng khuâng.
*
Lưu Trọng Lư – Người tiên phong của Phong trào Thơ mới
Lưu Trọng Lư (19/6/1911 – 10/8/1991) là nhà thơ, nhà văn, nhà soạn kịch Việt Nam, sinh ra tại làng Cao Lao Hạ, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Ông xuất thân trong một gia đình nho học và sớm bộc lộ tài năng văn chương.
Là một trong những người khởi xướng và tích cực cổ vũ Phong trào Thơ mới, Lưu Trọng Lư đã để lại dấu ấn sâu đậm với những vần thơ trữ tình giàu cảm xúc, nổi bật là bài Tiếng thu với hình ảnh “con nai vàng ngơ ngác” đã trở thành biểu tượng của thi ca Việt Nam. Ngoài thơ, ông còn sáng tác văn xuôi, kịch nói, cải lương, góp phần phong phú cho nền văn học nghệ thuật nước nhà.
Sau Cách mạng Tháng Tám, ông tham gia Văn hóa cứu quốc, hoạt động tuyên truyền văn nghệ trong kháng chiến. Sau năm 1954, ông tiếp tục cống hiến trong lĩnh vực sân khấu và văn học, từng giữ chức Tổng Thư ký Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam.
Với những đóng góp lớn lao, năm 2000, Lưu Trọng Lư được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật. Lưu Trọng Lư không chỉ là một nhà thơ tài hoa mà còn là người đã góp phần làm thay đổi diện mạo thơ ca Việt Nam.
Viên Ngọc Quý.
