Mộng chiều hè
Tặng người bạn cũ họ Phùng.
Hôm xưa ta đứng bên hồ Kiếm
Quanh ta rộn rịp biết bao người
Mà ta chỉ thấy người hôm ấy
In giữa không gian một nụ cười.
…Dang tay ta đón nàng vào dạ
Giật mình ẵm phải cái không gian:
Dưới nước lâu đài tan tác vỡ
Bên bờ trơ lại giấc mơ tàn
Anh ạ! Nàng không còn đấy nữa.
Dưới nước, sau cây, chẳng thấy nàng.
Không biết ta mơ hay đã tỉnh:
Cảnh trời hôm ấy mờ mờ sương.
Nàng với ta chỉ có thế thôi.
Theo dõi tơ duyên bốn góc trời:
Lúc mộng nhìn nhau cười ngặt nghẽo.
Mộng tan, trên gối lệ hoen rơi.
*
Mộng Chiều Hè – Khi Giấc Mơ Tan Thành Hư Ảo
Có những cuộc gặp gỡ chỉ tồn tại trong thoáng chốc, đẹp đẽ như một giấc mộng nhưng rồi tan biến như sương khói. Mộng chiều hè của Lưu Trọng Lư là một bài thơ mang đầy cảm xúc tiếc nuối, khi tình cảm con người chợt bừng lên trong khoảnh khắc, để rồi chỉ còn lại sự mơ hồ giữa thực và ảo, giữa kỷ niệm và giấc mơ tàn.
Mở đầu bài thơ là một khung cảnh đông đúc, náo nhiệt tại hồ Gươm:
“Hôm xưa ta đứng bên hồ Kiếm
Quanh ta rộn rịp biết bao người
Mà ta chỉ thấy người hôm ấy
In giữa không gian một nụ cười.”
Dù giữa bao người, giữa một không gian nhộn nhịp, nhưng trong mắt nhân vật trữ tình, chỉ có một hình ảnh duy nhất – một nụ cười, một bóng dáng nào đó đã chiếm trọn tâm trí. Phải chăng đó là một cuộc gặp gỡ bất ngờ, hay một ánh mắt thoáng qua nhưng đã để lại dư âm sâu sắc?
Thế nhưng, niềm hạnh phúc ấy chẳng kéo dài lâu:
“…Dang tay ta đón nàng vào dạ
Giật mình ẵm phải cái không gian:
Dưới nước lâu đài tan tác vỡ
Bên bờ trơ lại giấc mơ tàn.”
Khoảnh khắc ấy quá đẹp, quá hoàn mỹ, đến mức chàng trai muốn đưa tay ôm lấy, giữ chặt trong tim. Nhưng đời thực đâu phải giấc mơ, và khi bàn tay vươn ra, chỉ còn lại khoảng trống vô tận. Hình ảnh “dưới nước lâu đài tan tác vỡ” gợi lên sự mong manh của tình cảm, như một lâu đài cát vụn vỡ khi thủy triều lên – đẹp đẽ nhưng không thể níu giữ.
Rồi sự thật phũ phàng hiện ra:
“Anh ạ! Nàng không còn đấy nữa.
Dưới nước, sau cây, chẳng thấy nàng.
Không biết ta mơ hay đã tỉnh:
Cảnh trời hôm ấy mờ mờ sương.”
Hư thực lẫn lộn, kỷ niệm hay giấc mơ, tất cả đều trở nên mơ hồ. Người con gái ấy đã thực sự xuất hiện, hay chỉ là ảo ảnh trong tâm trí một kẻ si tình? Khung cảnh hồ Gươm giờ đây phủ một lớp sương mờ, như chính nỗi lòng tác giả – hoang mang, lạc lối giữa quá khứ và hiện tại.
Để rồi cuối cùng, tất cả chỉ đọng lại trong một câu kết đầy xót xa:
“Nàng với ta chỉ có thế thôi.
Theo dõi tơ duyên bốn góc trời:
Lúc mộng nhìn nhau cười ngặt nghẽo.
Mộng tan, trên gối lệ hoen rơi.”
Câu thơ khép lại bài thơ trong một nỗi tiếc nuối sâu thẳm. Cuộc gặp gỡ thoáng qua ấy, dù đẹp đến đâu, cũng chỉ là một đoạn duyên phận ngắn ngủi giữa biển người mênh mông. Niềm hạnh phúc ngắn ngủi trong giấc mộng không thể kéo dài khi thực tại phũ phàng ập đến. Cuối cùng, chỉ còn lại những giọt lệ lặng lẽ rơi, như một sự tiếc nuối cho những điều chưa kịp nói, những tình cảm chưa kịp vun đắp đã vội phai mờ theo thời gian.
Lưu Trọng Lư đã vẽ nên một bức tranh vừa đẹp đẽ vừa buồn bã, nơi con người ta mãi mãi bị ám ảnh bởi những điều đã qua, bởi những giấc mơ chưa trọn vẹn. Mộng chiều hè không chỉ là câu chuyện về một cuộc gặp gỡ, mà còn là nỗi lòng của bao kẻ si tình – những người vẫn luôn tìm kiếm một bóng hình trong quá khứ, để rồi nhận ra rằng tất cả chỉ là một giấc mơ, một ảo ảnh, một hồi ức đẹp nhưng mãi mãi không thể trở lại.
*
Lưu Trọng Lư – Người tiên phong của Phong trào Thơ mới
Lưu Trọng Lư (19/6/1911 – 10/8/1991) là nhà thơ, nhà văn, nhà soạn kịch Việt Nam, sinh ra tại làng Cao Lao Hạ, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Ông xuất thân trong một gia đình nho học và sớm bộc lộ tài năng văn chương.
Là một trong những người khởi xướng và tích cực cổ vũ Phong trào Thơ mới, Lưu Trọng Lư đã để lại dấu ấn sâu đậm với những vần thơ trữ tình giàu cảm xúc, nổi bật là bài Tiếng thu với hình ảnh “con nai vàng ngơ ngác” đã trở thành biểu tượng của thi ca Việt Nam. Ngoài thơ, ông còn sáng tác văn xuôi, kịch nói, cải lương, góp phần phong phú cho nền văn học nghệ thuật nước nhà.
Sau Cách mạng Tháng Tám, ông tham gia Văn hóa cứu quốc, hoạt động tuyên truyền văn nghệ trong kháng chiến. Sau năm 1954, ông tiếp tục cống hiến trong lĩnh vực sân khấu và văn học, từng giữ chức Tổng Thư ký Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam.
Với những đóng góp lớn lao, năm 2000, Lưu Trọng Lư được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật. Lưu Trọng Lư không chỉ là một nhà thơ tài hoa mà còn là người đã góp phần làm thay đổi diện mạo thơ ca Việt Nam.
Viên Ngọc Quý.
