Mộng trong hương

Nửa cánh giang hồ bạc nhớ thương
Đêm nay buồn lắm! gục bên giường…
Ngoài ly Lý Bạch trời như mộng,
Sau khói phù dung mộng cố hương.
Thì mộng: Xuân Hương nường đã đến
Thưa cô, dáng nguyệt tuyết còn vương.
Tỉnh ra thì thấy mình trong mộng,
Nửa mảnh trăng treo một mảnh buồn!

*

Mộng Trong Hương – Dư Âm Của Nỗi Nhớ Và Cô Đơn

Bích Khê – người thi sĩ tài hoa nhưng cũng đầy cô quạnh – đã để lại trong thơ ông những vần điệu chất chứa một nỗi niềm u uẩn, một thế giới siêu thực pha lẫn thực tại và mộng tưởng. Mộng trong hương là một trong những bài thơ như thế. Từng câu chữ không chỉ là sự thổ lộ của một tâm hồn đa cảm mà còn là lời tự sự của kẻ lữ khách giang hồ, ôm trong lòng một niềm nhớ thương vô tận.

Nỗi buồn của kẻ phiêu du

Ngay từ câu thơ đầu tiên, Bích Khê đã vẽ nên một khung cảnh cô đơn và lặng lẽ:

“Nửa cánh giang hồ bạc nhớ thương
Đêm nay buồn lắm! gục bên giường…”

Một chữ “nửa” mở ra một không gian mơ hồ, một nỗi niềm chưa trọn vẹn. Giang hồ ở đây không chỉ là cuộc đời phiêu bạc, mà còn là tâm hồn của kẻ nghệ sĩ, lúc nào cũng mang trong mình một nửa nhớ thương, một nửa cô đơn. Nỗi buồn trở nên hữu hình khi thi nhân thốt lên “Đêm nay buồn lắm!”, rồi “gục bên giường”, như một cái bóng lặng lẽ, chìm trong tâm sự không ai thấu hiểu.

Mộng tưởng trong men say và khói sương quá khứ

Bích Khê không chỉ sống trong thực tại, ông còn để tâm hồn mình trôi theo những giấc mộng xa xăm:

“Ngoài ly Lý Bạch trời như mộng,
Sau khói phù dung mộng cố hương.”

Hình ảnh “ly Lý Bạch” gợi lên bóng dáng của thi nhân đời Đường – Lý Bạch, người nổi tiếng với những cuộc say bất tận. Ở đây, chén rượu không chỉ là phương tiện giải sầu mà còn là cánh cửa dẫn lối vào thế giới mộng tưởng. Khói phù dung – làn khói hư ảo của loài hoa chóng tàn – gợi lên sự mong manh của ký ức, của quê hương trong tâm trí thi nhân.

Gặp lại người xưa trong giấc mộng

Giấc mộng ấy không chỉ là nỗi nhớ quê hương mà còn là niềm hoài vọng về một bóng hình xa xôi:

“Thì mộng: Xuân Hương nường đã đến
Thưa cô, dáng nguyệt tuyết còn vương.”

Hình ảnh “Xuân Hương” gợi lên một người con gái trong giấc mộng, có thể là một tình nhân trong quá khứ, hoặc chỉ là hình ảnh của cái đẹp mà thi nhân khắc khoải kiếm tìm. Cô gái ấy xuất hiện như ánh trăng mùa xuân, như tuyết còn vương trên mái tóc – tất cả đều mang vẻ đẹp thanh khiết, mong manh và thoáng qua như chính giấc mộng kia.

Tỉnh ra vẫn thấy mình trong mộng

Câu kết của bài thơ khiến ta không khỏi bâng khuâng:

“Tỉnh ra thì thấy mình trong mộng,
Nửa mảnh trăng treo một mảnh buồn!”

Ngay cả khi tỉnh lại, thi nhân vẫn không thoát khỏi giấc mộng. Thực và mộng đã hòa vào nhau, không còn ranh giới. Hình ảnh “nửa mảnh trăng” treo lơ lửng trên trời, tượng trưng cho sự dang dở, cô đơn, và rồi “một mảnh buồn” chính là thứ còn sót lại trong lòng kẻ lữ hành.

Lời kết

Mộng trong hương là một bức tranh đẹp nhưng nhuốm màu u hoài, là lời thở than của một tâm hồn cô đơn giữa cuộc đời. Bích Khê đã vẽ nên một thế giới đầy chất thơ, nơi thực tại và giấc mộng quyện vào nhau, nơi nỗi buồn hiện hữu trong từng làn khói phù dung, từng ánh trăng mong manh. Bài thơ không chỉ là một tiếng lòng, mà còn là lời nhắn gửi về nỗi hoài niệm vĩnh hằng trong tâm hồn con người.

*

Bích Khê – Thi sĩ tài hoa của nền thơ hiện đại Việt Nam

Bích Khê (1916 – 1946), tên thật là Lê Quang Lương, là một nhà thơ tiêu biểu của phong trào Thơ Mới Việt Nam. Ông sinh ra trong một gia đình nho học yêu nước tại Quảng Ngãi. Từ nhỏ, ông đã bộc lộ năng khiếu thi ca với thơ Đường luật và ca trù. Tuy nhiên, bước ngoặt trong sáng tác của ông đến từ sự ảnh hưởng của Hàn Mặc Tử, khi ông chuyển sang thể thơ mới với phong cách tượng trưng và siêu thực.

Tác phẩm nổi bật nhất của Bích Khê là Tinh Huyết (1939), được xem như một hiện tượng trong nền thơ Việt Nam thời bấy giờ. Thơ ông giàu chất nhạc, hình tượng táo bạo, kết hợp giữa cảm xúc mãnh liệt và sự tìm tòi đổi mới. Hoài Thanh từng nhận xét rằng ông có những câu thơ hay nhất Việt Nam, còn Hàn Mặc Tử ca ngợi thơ ông như “đóa hoa thần dị”.

Mắc bệnh phổi từ sớm, cuộc đời Bích Khê đầy bi kịch nhưng cũng để lại dấu ấn sâu sắc. Ông qua đời năm 1946 khi mới 30 tuổi, để lại một di sản thơ ca độc đáo, góp phần làm phong phú nền thi ca Việt Nam.

Viên Ngọc Quý.