Một buổi chiều đông
Biển rộng quá xanh giời quá sáng
Bầu trời quá rộng trăng quá cao
Hồn ta tợ cánh chim hồng nhạn
Một buổi chiều đông gió rạt rào!
*
Chiều Đông Trên Biển – Khi Hồn Người Hòa Vào Thiên Nhiên
Có những buổi chiều đông, ta đứng trước biển cả mênh mông, lặng nhìn trời cao vô tận, để rồi lòng mình như dập dềnh theo từng con sóng, bay bổng cùng những cánh chim trời. Một buổi chiều đông của Thái Can không chỉ đơn thuần là bức tranh thiên nhiên rộng lớn mà còn là tiếng lòng của con người trước vũ trụ bao la.
Bức tranh thiên nhiên khoáng đạt và rộng lớn
Mở đầu bài thơ, tác giả vẽ lên một khung cảnh bao la, rực rỡ và đầy sức sống:
“Biển rộng quá xanh giời quá sáng
Bầu trời quá rộng trăng quá cao”
Chỉ với bốn hình ảnh – biển, trời, trăng, và ánh sáng – Thái Can đã mở ra một không gian không giới hạn. Biển xanh thăm thẳm, bầu trời cao vợi, ánh trăng xa xôi nhưng tỏa sáng dịu dàng. Những từ “quá” được lặp lại không chỉ nhấn mạnh sự vô tận của thiên nhiên, mà còn gợi lên cảm giác choáng ngợp, nhỏ bé của con người trước cảnh sắc hùng vĩ ấy.
Hồn người – Cánh chim giữa biển trời mênh mông
Giữa cảnh sắc ấy, tâm hồn con người cũng hóa thành một phần của thiên nhiên:
“Hồn ta tợ cánh chim hồng nhạn
Một buổi chiều đông gió rạt rào!”
Ở đây, tác giả không còn đơn thuần là người quan sát mà đã hòa mình vào thiên nhiên, để tâm hồn bay bổng như cánh chim hồng nhạn giữa trời đông. Hình ảnh cánh chim gợi lên sự tự do, phiêu lãng nhưng cũng có chút cô đơn và mơ hồ. Đó là khát khao bay xa, tìm đến những chân trời mới, nhưng cũng có thể là sự lạc lõng giữa biển trời quá rộng.
Buổi chiều đông, với những cơn gió rạt rào, càng làm nổi bật hơn nỗi niềm ấy. Gió thổi qua biển khơi, gió len lỏi trong tâm hồn, gợi lên những suy tư mênh mang, những khắc khoải chưa gọi thành tên.
Thông điệp sâu xa – Khi con người đối diện với thiên nhiên và chính mình
Chỉ vỏn vẹn bốn câu thơ, nhưng Một buổi chiều đông không chỉ là một bức tranh thiên nhiên mà còn là sự giãi bày tâm tư. Đứng trước vũ trụ bao la, con người vừa thấy mình nhỏ bé, vừa thấy tâm hồn mình rộng mở hơn. Thiên nhiên không đơn thuần là cảnh sắc mà trở thành tấm gương phản chiếu nội tâm.
Phải chăng, trong khoảnh khắc ấy, tác giả nhận ra rằng con người dù có vùng vẫy đến đâu, cũng không thể thoát khỏi quy luật của đất trời? Và phải chăng, cũng như cánh chim kia, mỗi chúng ta đều có những hành trình riêng, những ước vọng riêng, để rồi dù bay xa đến đâu, vẫn mãi băn khoăn về đích đến của chính mình?
Lời kết – Một bài thơ ngắn nhưng đầy dư âm
Một buổi chiều đông của Thái Can chỉ vỏn vẹn bốn câu nhưng lại mang một sức gợi lớn. Thiên nhiên và con người hòa quyện, cảnh vật và tâm hồn song hành, tạo nên một không gian lặng lẽ mà đầy suy tư. Đọc bài thơ, ta không chỉ thấy một bức tranh đẹp mà còn cảm nhận được nỗi lòng của chính mình trong đó – một tâm hồn đang tìm kiếm, đang khát khao, và đang lắng nghe tiếng gọi của thiên nhiên lẫn tiếng nói từ sâu thẳm con tim.
*
Thái Can – Bác sĩ và Nhà thơ Tiền Chiến
Thái Can (1910 – 1998) là một bác sĩ và nhà thơ nổi bật trong phong trào Thơ Mới Việt Nam. Ông sinh ngày 22 tháng 10 năm 1910 tại Hà Tĩnh, từng theo học tại nhiều ngôi trường danh tiếng trước khi tốt nghiệp bác sĩ y khoa năm 1940.
Ngay từ khi còn đi học, Thái Can đã bắt đầu sáng tác thơ và đăng trên các tờ báo lớn đương thời như Phong Hoá, Tiểu thuyết thứ bảy, Hà Nội báo… Tập thơ đầu tay Những nét đan thanh (1934) đã khẳng định phong cách trữ tình, sâu lắng của ông, sau này được tái bản với tên Thơ Thái Can (1995). Năm 1941, ông được giới thiệu trong Thi nhân Việt Nam của Hoài Thanh – Hoài Chân.
Thơ Thái Can chủ yếu xoay quanh tình yêu và số phận con người, với âm điệu nhẹ nhàng, man mác buồn. Dù bị nhận xét là có phần ước lệ, nhưng những vần thơ của ông vẫn để lại dấu ấn với nét nhạc điệu riêng biệt và cảm xúc chân thành. Sau năm 1954, ông di cư vào Nam rồi sang Hoa Kỳ, tiếp tục hành nghề y cho đến khi qua đời năm 1998.
Dù không thuộc hàng những tên tuổi hàng đầu của Thơ Mới, Thái Can vẫn để lại dấu ấn đặc trưng với những vần thơ đượm chất hoài niệm và triết lý nhân sinh.
Viên Ngọc Quý.
