Một chút tình

Chửa biết tên nàng biết tuổi nàng
Mà sầu trong dạ đã mang mang.
Tình yêu như bóng trăng hiu quạnh,
Lạnh lẽo đêm trường dãi gió sương.

Ta chỉ xin em một chút tình
Cho lòng thắm lại với ngày xanh.
Sao em quên cả khi chào đón
Tình ái, chiều xuân đến trước mành?

Rộn rã cười vang một góc lầu,
Ngây thơ em đã biết gì đâu?
Đêm khuya trăng động trong cây lá,
Vò võ ta se mấy đoạn sầu,

Lác đác ngày xuân rụng trước thềm,
Lạnh lùng ta dõi bước chân em,
Âm thầm ấp mối xa xa vọng
Đường thế đâu tìm bóng áo xiêm?

Đợi đến luân hồi sẽ gặp nhau,
Cùng em nhắc lại chuyện xưa sau.
Chờ anh dưới gốc sim già nhé!
Em hái đưa anh đoá mộng đầu.

Đăng trên Hà Nội báo, 1936.

*

Một Chút Tình – Mối Duyên Dở Dang Trong Làn Gió Xuân

Có những tình yêu đến từ cái nhìn đầu tiên, dù chưa biết tên, chưa hiểu tuổi, nhưng đã đủ để lòng người dậy sóng. Một chút tình của Lưu Trọng Lư là tiếng lòng của một trái tim si mê nhưng không được hồi đáp, một nỗi buồn day dứt trong cõi nhân gian, nơi tình yêu thoáng qua như bóng trăng hiu quạnh giữa đêm sương.

Mối tình không tên – Khi trái tim chưa kịp gọi thành lời

“Chửa biết tên nàng biết tuổi nàng
Mà sầu trong dạ đã mang mang.”

Chưa kịp biết rõ về người con gái ấy, chưa kịp hỏi tên, hỏi tuổi, nhưng lòng đã trĩu nặng một nỗi sầu. Tình yêu ở đây không bắt đầu từ những lời hẹn ước hay những tháng ngày dài bên nhau, mà chỉ đơn thuần là một rung động từ trái tim.

Nhưng tình yêu ấy lại như ánh trăng cô độc:

“Tình yêu như bóng trăng hiu quạnh,
Lạnh lẽo đêm trường dãi gió sương.”

Bóng trăng kia có thể rọi sáng muôn nơi, nhưng cũng chẳng thể chạm đến lòng người. Nó mong manh, xa vời và lặng lẽ như chính tình yêu của nhân vật trữ tình – một thứ tình cảm chỉ có thể tồn tại trong đơn phương và khao khát.

Một chút tình – Niềm mong mỏi nhỏ bé nhưng vô vọng

“Ta chỉ xin em một chút tình
Cho lòng thắm lại với ngày xanh.”

Tình yêu ở đây không cần phải lớn lao, không đòi hỏi trọn vẹn, chỉ xin một chút, một tia sáng le lói để xoa dịu những tháng ngày cô quạnh. Nhưng ngay cả một chút ấy cũng chẳng thể có, bởi người con gái kia dường như không hề hay biết đến nỗi lòng của kẻ si tình.

“Sao em quên cả khi chào đón
Tình ái, chiều xuân đến trước mành?”

Chiều xuân, khi mọi thứ đều rực rỡ, khi tình yêu đáng lẽ phải được nảy nở, thì người con gái ấy lại hờ hững, chẳng hay biết rằng có một trái tim đang thổn thức mong chờ.

Nỗi cô đơn của kẻ yêu đơn phương

Hình ảnh người con gái hiện lên với vẻ đẹp rộn rã và ngây thơ:

“Rộn rã cười vang một góc lầu,
Ngây thơ em đã biết gì đâu?”

Trong khi nàng vui vẻ, vô tư tận hưởng thanh xuân, thì chàng trai lại vò võ một nỗi sầu không ai thấu hiểu:

“Đêm khuya trăng động trong cây lá,
Vò võ ta se mấy đoạn sầu.”

Có lẽ, cái đau khổ nhất của một mối tình đơn phương không phải là bị từ chối, mà là người mình yêu thậm chí không biết đến tình cảm của mình. Người cười vui trên lầu cao, kẻ ôm lòng đau với ánh trăng hiu hắt.

Sự tương phản ấy làm cho nỗi buồn càng thêm thấm thía.

Tình yêu mong manh như hoa xuân rụng

“Lác đác ngày xuân rụng trước thềm,
Lạnh lùng ta dõi bước chân em.”

Ngày xuân đẹp đẽ nhưng cũng chóng tàn, như chính mối tình kia – chưa kịp bắt đầu đã trở thành kỷ niệm. Những bước chân nàng xa dần, để lại phía sau một người vẫn lặng lẽ dõi theo, ôm lấy những giấc mộng không thành.

Trong nỗi tuyệt vọng ấy, nhân vật trữ tình tự hỏi:

“Âm thầm ấp mối xa xa vọng
Đường thế đâu tìm bóng áo xiêm?”

Phải chăng cõi trần gian này không có duyên để họ gặp nhau, không có cơ hội để tình yêu nảy nở?

Hẹn nhau kiếp sau – Giấc mộng chưa thành

Nhưng dù chẳng thể đến được với nhau, chàng trai vẫn không nguôi hy vọng:

“Đợi đến luân hồi sẽ gặp nhau,
Cùng em nhắc lại chuyện xưa sau.”

Nếu kiếp này không thể chung đường, thì mong rằng kiếp sau sẽ lại tìm thấy nhau, sẽ có thể nói ra những lời chưa kịp tỏ bày. Và nếu ngày ấy đến, xin nàng hãy chờ dưới gốc sim già, để trao cho chàng đoá hoa mộng đầu – đoá hoa của một tình yêu thuần khiết nhưng dở dang.

“Chờ anh dưới gốc sim già nhé!
Em hái đưa anh đoá mộng đầu.”

Câu thơ cuối như một lời thề hẹn, vừa xót xa, vừa chất chứa bao nhiêu niềm tin. Nhưng liệu kiếp sau có thật sự tồn tại? Hay đó chỉ là cách để người ta tự an ủi mình, để bám víu vào một điều gì đó giữa cõi đời vô thường này?

Lời kết – Tình yêu thoáng qua như giấc mộng xuân

Một chút tình của Lưu Trọng Lư là tiếng lòng của những kẻ si tình nhưng không thể chạm đến người mình yêu. Đó là một mối tình đơn phương đầy cô đơn, nhưng cũng thật đẹp, bởi nó không đòi hỏi điều gì ngoài một chút hơi ấm để sưởi lòng.

Bài thơ khắc họa sâu sắc nỗi buồn của tình yêu không thành, với hình ảnh trăng lạnh, hoa rơi, bóng áo xiêm khuất dần nơi chân trời. Nhưng giữa tất cả những đau thương ấy, vẫn le lói một hy vọng mong manh – hy vọng rằng ở một nơi nào đó, một thời điểm nào đó, tình yêu này sẽ được đáp lại.

Đọc Một chút tình, ta như thấy chính mình trong đó – những ngày trẻ dại, những lần yêu mà không dám nói, những khoảnh khắc đứng lặng giữa dòng đời chỉ để dõi theo một bóng dáng xa xăm. Và có lẽ, ai trong chúng ta cũng đã từng có một người để chờ, dù chỉ trong một thoáng mộng xuân.

*

Lưu Trọng Lư – Người tiên phong của Phong trào Thơ mới

Lưu Trọng Lư (19/6/1911 – 10/8/1991) là nhà thơ, nhà văn, nhà soạn kịch Việt Nam, sinh ra tại làng Cao Lao Hạ, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Ông xuất thân trong một gia đình nho học và sớm bộc lộ tài năng văn chương.

Là một trong những người khởi xướng và tích cực cổ vũ Phong trào Thơ mới, Lưu Trọng Lư đã để lại dấu ấn sâu đậm với những vần thơ trữ tình giàu cảm xúc, nổi bật là bài Tiếng thu với hình ảnh “con nai vàng ngơ ngác” đã trở thành biểu tượng của thi ca Việt Nam. Ngoài thơ, ông còn sáng tác văn xuôi, kịch nói, cải lương, góp phần phong phú cho nền văn học nghệ thuật nước nhà.

Sau Cách mạng Tháng Tám, ông tham gia Văn hóa cứu quốc, hoạt động tuyên truyền văn nghệ trong kháng chiến. Sau năm 1954, ông tiếp tục cống hiến trong lĩnh vực sân khấu và văn học, từng giữ chức Tổng Thư ký Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam.

Với những đóng góp lớn lao, năm 2000, Lưu Trọng Lư được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật. Lưu Trọng Lư không chỉ là một nhà thơ tài hoa mà còn là người đã góp phần làm thay đổi diện mạo thơ ca Việt Nam.

Viên Ngọc Quý.