Một cõi trời

Ồ! Đừng có ngớp! Mời anh hãy bước.
Qua nơi này là cách biệt trần gian
Điềm anh hoa!
                       Nức nở tiếng tơ vang
Lùa hết trọi vào trong khung cửa ngọc;
– Trời tôi rộng, mịn màng hơn suối tóc,
Ngả ngớn trong hương xạ hiệp hương thần
Anh bước đi là lảo đảo hai chân
Mắt mất mát và miệng nghe ngồn ngọt.
Đây bay ra! Bay ra… êm rót rót
Anh ghé tai! – tiếng nhạc dẫn hồn hoa
– Cả trăm hoa, phong vị sắc quần thoa.
Đi vào cõi mê ly không bờ bến…
Bước đi anh! Sa gấm trải lòng đường.
Trời tôi rộng. Này đây tầng cửa khác.
Đây dồn ứ muôn sắc màu khoái lạc.
Anh đừng run! Đừng dại! Cũng đừng điên!
Lẹ làm sao! Địa ngục hiện ra liền,
Anh đừng khiếp! – Lòng tôi mang địa ngục
Mình nóng hổi và hơi ran giữa ngực
Tôi mê man ghì lấy một giai nhân.
Hồn say sưa đương cố lột cho trần
Cả sắc đẹp ngời ra như lưỡi kiếm,
Lưỡi lăng líu mất rồi! – tôi đã liếm;
Gì tinh ba trắng rợn sóng làn môi,
Trí thơm tho nên rung động bồi hồi
Trong phút lạ! – mơ hồ xương sọ vỡ…

Trời tôi rộng. Mời anh: bước nữa đi!
Ôi thiên tượng!
                        Ngai vàng vừa xuất hiện;
Trăng dệt gấm mà sao thêu kim tuyến;
Cả không gian ngời kết ngọc kim cương
Đây thơ lùa báu giữa lòng thương;
Miệng như đàn nói ra thành điệu nhạc
Mắt có phép trào ra hương khoái lạc
Tay hoa tay liền nở chữ phương phi…

*

Một cõi trời – Cõi mê ly và tận cùng khoái lạc

Đọc Một cõi trời của Bích Khê, ta có cảm giác như bước vào một giấc mộng xa hoa, nơi ranh giới giữa thực và ảo, giữa trần gian và thiên giới bị xóa nhòa. Đó không chỉ là một cõi đầy sắc đẹp và hoan lạc, mà còn là nơi con người đối diện với những cảm xúc mãnh liệt, thăng hoa và cả sự hủy diệt.

Cõi mê đắm – Bước vào thế giới khác

Ngay từ những dòng thơ đầu tiên, Bích Khê đã mời gọi độc giả bước vào thế giới của ông:

“Ồ! Đừng có ngớp! Mời anh hãy bước.
Qua nơi này là cách biệt trần gian”

Thế giới ấy không còn thuộc về thực tại, mà là một cõi siêu thực, nơi mọi sắc màu, hương thơm và âm thanh đều quyện vào nhau, tạo nên một không gian hoang lạ đầy mê hoặc.

“Điềm anh hoa!
Nức nở tiếng tơ vang
Lùa hết trọi vào trong khung cửa ngọc;”

Nơi đó, thơ ca hòa cùng nhạc điệu, sắc đẹp hòa trong men say, tất cả dường như mở ra một con đường dẫn đến những trạng thái cảm xúc tột đỉnh của con người.

Hoan lạc và sự nguy hiểm của đam mê

Nhưng đây không chỉ là một thế giới tuyệt mỹ, mà còn là một nơi đầy nguy hiểm. Người bước vào sẽ thấy mình bị cuốn theo cảm xúc, không thể giữ được sự tỉnh táo:

“Anh bước đi là lảo đảo hai chân
Mắt mất mát và miệng nghe ngồn ngọt.”

Đó là cảm giác lịm đi trong hoan lạc, nhưng cũng là sự đánh mất chính mình. Thế giới này không chỉ có ánh sáng, mà còn ẩn chứa những điều vượt ngoài tầm kiểm soát, nơi mà địa ngục có thể hiện ra ngay khi khoái lạc đạt đến cực điểm:

“Lẹ làm sao! Địa ngục hiện ra liền,
Anh đừng khiếp! – Lòng tôi mang địa ngục”

Cõi trời mà Bích Khê vẽ ra không đơn thuần là thiên đường, mà chính là nơi con người đi đến tận cùng của cảm xúc, nơi tình yêu, hoan lạc và cả sự hủy diệt hòa quyện thành một.

Thiên tượng – Sự xuất hiện của chân lý

Và rồi, giữa cơn mê đắm ấy, một hình tượng lớn lao xuất hiện:

“Ôi thiên tượng!
Ngai vàng vừa xuất hiện;
Trăng dệt gấm mà sao thêu kim tuyến;”

Cõi trời này không chỉ là một giấc mộng phù du, mà còn chứa đựng một chân lý siêu việt. Bích Khê đã đưa người đọc từ cõi mê say xác thịt đến một tầng cao hơn – nơi mọi thứ đều được kết tinh thành ánh sáng, kim cương, nhạc điệu và hương sắc.

“Miệng như đàn nói ra thành điệu nhạc
Mắt có phép trào ra hương khoái lạc
Tay hoa tay liền nở chữ phương phi…”

Đó là khoảnh khắc con người chạm vào một cái đẹp tuyệt đối, không chỉ dừng lại ở cảm giác mà còn đạt đến sự thăng hoa của tinh thần.

Lời kết

Một cõi trời của Bích Khê là một hành trình từ hoan lạc đến tận cùng của đam mê, từ mê đắm đến giác ngộ, từ trần gian đến thiên giới. Nó gợi lên hình ảnh một thế giới rực rỡ, nơi con người có thể đi đến những cảm xúc cao nhất, nhưng cũng phải đối mặt với sự nguy hiểm của chính mình.

Phải chăng, Một cõi trời không chỉ là một thế giới tưởng tượng, mà còn chính là cuộc đời, nơi mà khoái lạc và đau khổ, đắm say và hủy diệt luôn song hành?

*

Bích Khê – Thi sĩ tài hoa của nền thơ hiện đại Việt Nam

Bích Khê (1916 – 1946), tên thật là Lê Quang Lương, là một nhà thơ tiêu biểu của phong trào Thơ Mới Việt Nam. Ông sinh ra trong một gia đình nho học yêu nước tại Quảng Ngãi. Từ nhỏ, ông đã bộc lộ năng khiếu thi ca với thơ Đường luật và ca trù. Tuy nhiên, bước ngoặt trong sáng tác của ông đến từ sự ảnh hưởng của Hàn Mặc Tử, khi ông chuyển sang thể thơ mới với phong cách tượng trưng và siêu thực.

Tác phẩm nổi bật nhất của Bích Khê là Tinh Huyết (1939), được xem như một hiện tượng trong nền thơ Việt Nam thời bấy giờ. Thơ ông giàu chất nhạc, hình tượng táo bạo, kết hợp giữa cảm xúc mãnh liệt và sự tìm tòi đổi mới. Hoài Thanh từng nhận xét rằng ông có những câu thơ hay nhất Việt Nam, còn Hàn Mặc Tử ca ngợi thơ ông như “đóa hoa thần dị”.

Mắc bệnh phổi từ sớm, cuộc đời Bích Khê đầy bi kịch nhưng cũng để lại dấu ấn sâu sắc. Ông qua đời năm 1946 khi mới 30 tuổi, để lại một di sản thơ ca độc đáo, góp phần làm phong phú nền thi ca Việt Nam.

Viên Ngọc Quý