Một mùa đông
I
Đôi mắt em lặng buồn
Nhìn thôi mà chẳng nói,
Tình đôi ta vời vợi
Có nói cũng không cùng.
Yêu hết một mùa đông
Không một lần đã nói,
Nhìn nhau buồn vời vợi
Có nói cũng không cùng.
Trời hết một mùa đông
Gió bên thềm thổi mãi,
Qua rồi mùa ân ái:
Đàn sếu đã sang sông.
Em ngồi trong song cửa
Anh đứng dựa tường hoa,
Nhìn nhau mà lệ ứa,
Một ngày một cách xa.
Đây là dải Ngân Hà,
Anh là chim Ô Thước
Sẽ bắc cầu nguyện ước
Một đêm một lần qua.
Để mặc anh đau khổ,
Ái ân giờ tận số,
Khép chặt đôi cánh song!
Khép cả một tấm lòng!
II
Tặng D.C.
Em là gái trong khung cửa,
Anh là mây bốn phương trời;
Anh theo cánh gió chơi vơi,
Em vẫn nằm trong nhung lụa.
Em chỉ là người em gái thôi,
Người em sầu mộng của muôn đời,
Tình em như tuyết giăng đầu núi,
Vằng vặc muôn thu nét tuyệt vời.
Ai bảo em là giai nhân
Cho đời anh đau khổ?
Ai bảo em ngồi bên cửa sổ
Cho vướng víu nợ thi nhân?
Ai bảo em là giai nhân
Cho lệ tràn đêm xuân?
Cho tình tràn trước ngõ?
Cho mộng tràn gối chăn?
III
Ngày một ngày hai cách biệt nhau
Chẳng được cùng em kê gối sầu,
Khóc chuyện thế gian cười ngặt nghẽo,
Cùng cười những chuyện thế gian đau.
Ngày hôm tiễn biệt buồn say đắm
Em vẫn đùa nô uống rượu say.
Em có biết đâu đời vắng lạnh,
Lạnh buồn như ngọn gió heo may.
Môi em đượm sặc mùi nho tươi,
Đôi má em hồng chúm nụ cười,
Đôi mắt em say màu sáng lạn,
Trán em để lỏng làn tóc rơi.
Tuy môi em uống, lòng anh say,
Lời em càng nói càng chua cay
Anh muốn van em đừng nói nữa,
Lệ buồn sẽ nhỏ trong đêm nay.
IV
Hãy xếp lại muôn vàn ân ái
Đừng trách nhau, đừng ái ngại nhau,
Thuyền yêu không ghé bến sầu
Như đêm thiếu phụ bên lầu không trăng.
Hãy như chiếc sao băng băng mãi
Để lòng buồn, buồn mãi không thôi.
*
“Một Mùa Đông” – Khúc Bi Ca Của Một Mối Tình Dang Dở
Lưu Trọng Lư, thi sĩ của những nỗi buồn dịu dàng và những mối tình dở dang, đã dệt nên Một mùa đông như một khúc ca ai oán của tình yêu lặng lẽ mà bi thương. Đó là câu chuyện của những ánh mắt chạm nhau nhưng chẳng thể nói thành lời, của những tâm hồn yêu nhau nhưng lại cách xa như dải Ngân Hà vô tận.
Tình yêu – một nỗi buồn không thể giãi bày
“Đôi mắt em lặng buồn
Nhìn thôi mà chẳng nói,
Tình đôi ta vời vợi
Có nói cũng không cùng.”
Tình yêu trong Một mùa đông không phải là những cuồng nhiệt, không phải là những lời thề non hẹn biển. Đó là một thứ tình yêu âm thầm, lặng lẽ, chỉ có ánh mắt trao nhau mà không thể nói nên lời. Cả hai đều biết rằng dù có nói ra, thì cũng chẳng thể nào đến được với nhau.
Bài thơ gợi lên hình ảnh của một mối duyên dang dở, một cuộc tình chỉ có thể giữ trong tim mà chẳng thể đi đến một cái kết trọn vẹn. Yêu đấy, thương đấy, nhưng vẫn bất lực trước dòng chảy của số phận.
Mùa đông – mùa của những chia ly
“Trời hết một mùa đông
Gió bên thềm thổi mãi,
Qua rồi mùa ân ái:
Đàn sếu đã sang sông.”
Mùa đông là biểu tượng của sự lạnh lẽo, của những điều sắp tàn phai. Khi mùa đông kết thúc, cũng là lúc tình yêu của họ khép lại. Cánh chim sếu đã bay đi, mang theo những giấc mộng yêu thương, để lại một khoảng trời trống vắng, cô đơn.
Không có giông bão, không có những biến cố lớn lao, nhưng chính sự im lặng và dần xa cách mới là nỗi đau lớn nhất. Người còn đó, nhưng tình đã nhạt nhòa.
Khoảng cách và sự xa cách – định mệnh nghiệt ngã của tình yêu
“Em ngồi trong song cửa
Anh đứng dựa tường hoa,
Nhìn nhau mà lệ ứa,
Một ngày một cách xa.”
Khoảnh khắc người trong song cửa, kẻ ngoài bức tường hoa gợi lên một hình ảnh đầy xót xa. Giữa họ không có gì ngoài một tấm song cửa mỏng manh, nhưng lại đủ để chia đôi hai thế giới. Không ai rời đi, nhưng mỗi ngày, khoảng cách giữa họ càng xa thêm.
Lưu Trọng Lư mượn hình ảnh Ngưu Lang – Chức Nữ để diễn tả nỗi niềm ấy:
“Đây là dải Ngân Hà,
Anh là chim Ô Thước
Sẽ bắc cầu nguyện ước
Một đêm một lần qua.”
Phải chăng tình yêu này cũng như Ngưu Lang và Chức Nữ, chỉ có thể gặp nhau trong thoáng chốc, rồi lại chia xa đến muôn trùng?
Người con gái trong thơ – hình bóng tuyệt mỹ nhưng vô tình
“Em là gái trong khung cửa,
Anh là mây bốn phương trời;
Anh theo cánh gió chơi vơi,
Em vẫn nằm trong nhung lụa.”
Người con gái trong thơ Lưu Trọng Lư vừa đẹp vừa xa vời. Nàng giống như một giai nhân tuyệt mỹ, nhưng lại vô tình, thờ ơ với nỗi đau của người đang yêu mình. Nàng ung dung ngồi bên khung cửa, còn chàng như đám mây phiêu bạt giữa trời, lạc lõng và vô định.
Phải chăng, nàng không biết chàng đau khổ? Hay nàng biết, nhưng không thể làm gì hơn?
Chấp nhận chia ly – tình yêu như ánh sao băng
“Hãy xếp lại muôn vàn ân ái
Đừng trách nhau, đừng ái ngại nhau,
Thuyền yêu không ghé bến sầu
Như đêm thiếu phụ bên lầu không trăng.”
Sau tất cả, chỉ còn lại sự chấp nhận. Không trách móc, không oán than, chỉ lặng lẽ gấp lại những ký ức yêu thương. Dù đau đớn, nhưng người ở lại vẫn mong rằng tình yêu này sẽ giống như ánh sao băng, rực rỡ trong khoảnh khắc rồi tan biến vào hư vô.
Lời kết – Nỗi buồn của một tình yêu lỡ làng
Một mùa đông là bản tình ca buồn của những trái tim yêu nhưng không thể đến với nhau. Không phải vì họ không đủ yêu, mà vì số phận đã sắp đặt như thế. Họ chỉ có thể đứng từ xa, nhìn nhau, rồi dần dần bị cuốn vào hai thế giới khác nhau.
Lưu Trọng Lư đã vẽ nên một câu chuyện tình yêu đầy tiếc nuối, nơi người yêu nhau nhưng chẳng thể đến với nhau, nơi những lời muốn nói mãi mãi bị chôn vùi trong im lặng. Và khi mùa đông qua đi, khi đàn sếu đã sang sông, tình yêu ấy cũng chỉ còn là một kỷ niệm buồn, một nỗi đau không thể nguôi ngoai.
*
Lưu Trọng Lư – Người tiên phong của Phong trào Thơ mới
Lưu Trọng Lư (19/6/1911 – 10/8/1991) là nhà thơ, nhà văn, nhà soạn kịch Việt Nam, sinh ra tại làng Cao Lao Hạ, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Ông xuất thân trong một gia đình nho học và sớm bộc lộ tài năng văn chương.
Là một trong những người khởi xướng và tích cực cổ vũ Phong trào Thơ mới, Lưu Trọng Lư đã để lại dấu ấn sâu đậm với những vần thơ trữ tình giàu cảm xúc, nổi bật là bài Tiếng thu với hình ảnh “con nai vàng ngơ ngác” đã trở thành biểu tượng của thi ca Việt Nam. Ngoài thơ, ông còn sáng tác văn xuôi, kịch nói, cải lương, góp phần phong phú cho nền văn học nghệ thuật nước nhà.
Sau Cách mạng Tháng Tám, ông tham gia Văn hóa cứu quốc, hoạt động tuyên truyền văn nghệ trong kháng chiến. Sau năm 1954, ông tiếp tục cống hiến trong lĩnh vực sân khấu và văn học, từng giữ chức Tổng Thư ký Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam.
Với những đóng góp lớn lao, năm 2000, Lưu Trọng Lư được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật. Lưu Trọng Lư không chỉ là một nhà thơ tài hoa mà còn là người đã góp phần làm thay đổi diện mạo thơ ca Việt Nam.
Viên Ngọc Quý.
