Một vườn xoài

Một vườn xanh, một vườn xoài trưa nắng.
Nhỏ đi tìm, chú nhỏ nhặt xoài rơi.

Trưa càng đỏ, bóng xoài càng đậm mát.
Lá trên cao, gió lộng hát muôn lời.
Trưa tròn bóng, xóm làng đều ngủ hết;
Nhỏ đi tìm, chú nhỏ nhặt xoài rơi.

Xoài lủng lẳng, những má đầy lơ lửng,
Rất dễ thương, muốn hôn hít, muốn ăn.
Trái trên cành quí hơn ngoài chợ bán;
Ước cầu trời rụng vào áo, vào khăn.

Một trái xoài xanh! Hai hàm răng trẻ!
Cắn phập vô, ai thấy cũng phải thèm!
Dòn, ngon, đậm. – Thích cười như nắc nẻ
Khi đưa về dấu đút bẻ cho em.

Một vạn xoài không bằng xoài tuổi nhỏ!
Đất yêu sao! khi chân bước chưa đằm.
– Miền Nam ơi, ta nhớ mình thế nớ,
Cớ sao mà cách trở bấy nhiêu năm?

6-1960

*

Vườn xoài tuổi thơ – Ký ức miền Nam trong trái ngọt quê hương

Xuân Diệu – người thi sĩ của những vần thơ tràn đầy yêu thương – đã từng viết về tình yêu đôi lứa, về đất nước, con người, và cả những ký ức tuổi thơ đong đầy trong trái ngọt quê nhà. “Một vườn xoài” không chỉ là bài thơ về một khu vườn trưa hè, mà còn là tiếng vọng tha thiết của nỗi nhớ miền Nam – nơi đã nuôi dưỡng tuổi thơ ông, nơi có những kỷ niệm bình dị nhưng sâu sắc.

Tuổi thơ dưới bóng xoài xanh

Bài thơ mở ra với hình ảnh một khu vườn xoài xanh mướt dưới cái nắng trưa miền Nam:

“Một vườn xanh, một vườn xoài trưa nắng.
Nhỏ đi tìm, chú nhỏ nhặt xoài rơi.”

Những câu thơ giản dị nhưng đầy hình ảnh, gợi lên khung cảnh thân thuộc của làng quê miền Nam. Ở đó, dưới cái nắng chói chang, đứa trẻ vẫn háo hức đi tìm những trái xoài rụng – một thú vui hồn nhiên của tuổi thơ.

“Trưa càng đỏ, bóng xoài càng đậm mát.
Lá trên cao, gió lộng hát muôn lời.”

Cái nắng càng gay gắt, bóng cây càng trở thành chốn trú ẩn dịu dàng, nơi có gió hát ru những đứa trẻ vô tư. Không gian ấy không chỉ mang vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn chứa đựng cảm giác bình yên, gần gũi đến lạ thường.

Trái xoài – Hương vị của ký ức

Xoài không chỉ là một loại trái cây, mà còn là hình ảnh gắn liền với ký ức tuổi thơ. Với trẻ con, niềm vui không chỉ là ăn xoài, mà còn là chờ đợi, hy vọng:

“Xoài lủng lẳng, những má đầy lơ lửng,
Rất dễ thương, muốn hôn hít, muốn ăn.
Trái trên cành quí hơn ngoài chợ bán;
Ước cầu trời rụng vào áo, vào khăn.”

Sự hồn nhiên ấy thật đáng yêu! Trái xoài trên cành không chỉ là một thứ quả, mà còn là điều gì đó thật thiêng liêng, quý giá – bởi nó gắn với cả một miền ký ức. Trẻ con không mua xoài ngoài chợ, mà thích chờ xoài chín tự rụng xuống, thích cái cảm giác được nhặt, được nâng niu và tận hưởng món quà mà đất trời ban tặng.

Đến khi có được trái xoài xanh, niềm vui lại được thể hiện bằng những hành động vô tư, sảng khoái:

“Một trái xoài xanh! Hai hàm răng trẻ!
Cắn phập vô, ai thấy cũng phải thèm!
Dòn, ngon, đậm. – Thích cười như nắc nẻ
Khi đưa về dấu đút bẻ cho em.”

Cắn một miếng xoài, cái vị chua, giòn, tươi mát lan tỏa trong miệng, làm người ta phải bật cười thích thú. Niềm vui không chỉ là ăn xoài, mà còn là sẻ chia – đưa về giấu giếm để dành cho em, như một niềm vui bé nhỏ nhưng tràn đầy yêu thương.

Nỗi nhớ miền Nam – Nỗi nhớ một thời tuổi nhỏ

Bài thơ khép lại trong một nỗi nhớ day dứt:

“Một vạn xoài không bằng xoài tuổi nhỏ!
Đất yêu sao! khi chân bước chưa đằm.

– Miền Nam ơi, ta nhớ mình thế nớ,
Cớ sao mà cách trở bấy nhiêu năm?”

Không phải những vườn xoài rộng lớn, không phải những trái xoài mua ngoài chợ, mà chính những trái xoài tuổi thơ mới là điều đáng nhớ nhất. Bởi đó không chỉ là một thứ quả, mà còn là những ngày tháng đẹp đẽ không thể quay trở lại – nơi có bóng dáng quê hương, có những ngày vui không lo âu, có miền Nam yêu dấu.

Câu cuối cùng bật lên như một tiếng thở dài, một nỗi niềm day dứt. Khi bài thơ được viết, Xuân Diệu đang ở miền Bắc, mà quê hương tuổi nhỏ – miền Nam – vẫn còn xa cách. Đó không chỉ là nỗi nhớ một vùng đất, mà còn là nỗi mong mỏi thống nhất, để ông có thể trở về nơi mình đã lớn lên, để được tắm mình trong những ký ức ngọt lành ấy một lần nữa.

Lời kết

“Một vườn xoài” không chỉ là bài thơ về một khu vườn hay một loại trái cây, mà còn là bài thơ về ký ức, về quê hương, về nỗi nhớ da diết của một con người yêu miền Nam bằng cả trái tim. Đọc bài thơ, ta không chỉ cảm nhận được tình yêu quê hương sâu sắc của Xuân Diệu, mà còn thấy được chính tuổi thơ mình trong đó – những ngày rong chơi, những buổi trưa nhặt xoài, những niềm vui bé nhỏ nhưng tràn đầy ấm áp.

Và dù đi xa bao lâu, dù thời gian có trôi qua bao nhiêu năm, thì những ký ức ấy vẫn còn mãi, như một khu vườn xoài xanh tươi trong lòng mỗi người.

*

Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam

Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.

Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.

Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.

Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.

Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:

“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”

Viên Ngọc Quý