Mùa nhân loại mang áo mới
Tôi đến đây trong u tịch rừng sâu
Ngồi lắng hết tâm linh vào cảnh vật
Trời thanh tịnh quá! nắng chiều đang tắt
Cả rừng cây lặng lẽ đứng trang nghiêm
Cảnh thiên nhiên trong giờ phút êm đềm
Đã xâm chiếm. Để tâm hồn xúc động,
Tôi suy nghĩ miên man về cuộc sống
Đầy đau thương sầu khổ của nhân gian:
Ai đã ra tay rẽ nghé, chia đàn?
Trời! cuộc sống tang thương và đẫm máu!
Tiếng sinh linh kêu mười phương chưa thấu
Tiếng say cuồng của bạo lực vô minh
Tôi ngồi yên nghe tất cả bất bình
Lắng đọng xuống hồn thiêng liêng, kết tụ
Gió kín đáo trong cây thầm ủ rũ
Rồi không gian bỗng chuyển ý trầm tư
Tôi ngồi yên như núi, lặng như chùa
Mãi an trú trong chiều sâu hơi thở
Đất mẹ còn đây thương yêu phòng hộ
Hẹn chữa lành muôn vạn nẻo sầu thương
Từ nguồn tâm, năng lượng đã lên đường
Gây chuyển biến sâu xa hồn vũ trụ:
Lao xao không gian muôn vàn tinh tú
Tôi bỗng nghe lòng đất nở hoa tươi
Trong thân cây nhựa mạnh thúc đâm chồi
Nước chảy xiết thêm giữa lòng thác suối
Mùa thiên nhiên đã về, mang áo mới!
Tôi nghe mênh mông nắng reo đồng nội
Đất vùng quê khoai sắn lên tươi xanh
Hoa nở, chim ca, trái nặng trên cành
Sung túc quá, một mùa xuân vũ trụ!
Tôi linh cảm thấy loài người muôn xứ
Đang đứng lên, chèo chống giữa phong ba
Ủ nguồn nhân nơi tin tưởng chói loà
Lấp cạn hố phân chia và sầu khổ
Bông trí tuệ đang tưng bừng đua nở
Cây tình thương đang khoác áo xanh tươi
Hương tự do ướp lấy cánh hoa đời.
Tôi nghe không gian tiếng kêu rộn rã
Nghe vũ trụ tưng bừng trong cây lá
Cả loài người khoác áo mới tương thân
Và nơi đây, lấp loáng ánh sương trăng
Tiếng hoa lá hò reo bừng mạch sống.
(Bài thơ nằm trong Tập thơ Chắp tay nguyện cầu cho bồ câu trắng hiện (NXB Lá Bối, 1965) gồm những bài thơ kêu gọi hoà bình cho Việt Nam)
*
Mùa nhân loại khoác áo mới – Khi tâm từ chạm tới vũ trụ
Trong tiếng thở dịu dàng của rừng sâu và ánh chiều đang tắt, bài thơ “Mùa nhân loại mang áo mới” của Thiền sư Thích Nhất Hạnh mở ra không gian vừa thiền vị vừa trầm thống, nơi mà người thơ ngồi lặng yên giữa đất trời, và cũng là nơi mà nỗi đau thế giới và lòng từ bi vô hạn bắt đầu đối thoại với nhau.
Tôi đến đây trong u tịch rừng sâu
Ngồi lắng hết tâm linh vào cảnh vật
Không phải bằng đôi mắt trần tục, mà bằng cả tâm linh mình, thiền sư quan sát vạn vật. Ông không “ngắm cảnh” mà để thiên nhiên đi vào mình, và chính bản thân ông cũng tan hòa vào thiên nhiên. Sự lặng yên ở đây không phải là sự quên lãng mà là sự tỉnh thức tuyệt đối. Chính trong cái tĩnh đó, tiếng khóc của nhân gian hiện ra.
Tôi suy nghĩ miên man về cuộc sống
Đầy đau thương sầu khổ của nhân gian:
Ai đã ra tay rẽ nghé, chia đàn?
Trời! cuộc sống tang thương và đẫm máu!
Thiền sư không trốn tránh hiện thực. Ông mang cả nỗi thống khổ của loài người vào thiền định, để lắng nghe, để cảm nhận bằng một trái tim không phán xét. Tiếng gọi của bạo lực, chia rẽ, cuồng điên – dù từ “bên ngoài” – đều được hấp thụ vào bên trong ông, nơi mà chánh niệm sẽ dần chuyển hóa thành tình thương.
Và khi thiền sư an trú trong hơi thở sâu lắng nhất, một kỳ diệu xảy ra:
Tôi bỗng nghe lòng đất nở hoa tươi
Trong thân cây nhựa mạnh thúc đâm chồi
[…]
Mùa thiên nhiên đã về, mang áo mới!
Đó không phải là một mùa xuân thông thường. Đó là mùa của sự tái sinh vũ trụ, bắt nguồn từ chính năng lượng tu tập, từ niềm tin vững chãi nơi lòng người. Mùa xuân ấy không đến từ lịch âm hay thời tiết, mà đến từ sự thức tỉnh đồng loạt của ý thức nhân loại, khi mọi người cùng hướng về trí tuệ, tình thương và tự do.
Tôi linh cảm thấy loài người muôn xứ
Đang đứng lên, chèo chống giữa phong ba
Ủ nguồn nhân nơi tin tưởng chói loà
Lấp cạn hố phân chia và sầu khổ
Đây là lúc con người không còn là nạn nhân, mà trở thành người kiến tạo hòa bình, nhờ vào “bông trí tuệ” và “cây tình thương” đang nở hoa, đâm chồi trong từng hơi thở. Giấc mơ về một nhân loại không còn chia rẽ, nơi tự do là hương thơm trên cánh hoa đời, không còn là viển vông nữa – nó bắt đầu từ chính sự an trú của từng cá nhân với trái tim rộng mở.
Thông điệp từ bài thơ: Mùa xuân của nhân loại bắt đầu bằng một hơi thở chánh niệm
Thiền sư Thích Nhất Hạnh không chỉ đang làm thơ. Ông thiền bằng thơ, và mỗi dòng chữ là một hạt giống của tỉnh thức. Trong khói lửa chiến tranh, ông không hét lên chống đối, mà lặng lẽ ôm cả thế giới vào lòng bằng một cái nhìn từ bi và không phân biệt. Chính sự hòa tan mình vào thiên nhiên, lắng nghe bằng tâm rỗng rang, đã giúp ông thấy được mùa xuân đích thực của nhân loại – mùa của tỉnh thức, của thấu cảm và của tái tạo.
Kết: Khi nhân loại đồng lòng nở hoa
“Mùa nhân loại mang áo mới” không phải là một khúc hát lạc quan mù quáng. Đó là lời tuyên bố khiêm nhường mà mạnh mẽ: chỉ khi ta dám lắng nghe những đau thương trong tỉnh lặng, chỉ khi cây tình thương được nuôi bằng trí tuệ chân thật, thì loài người mới có thể cùng khoác áo mới – chiếc áo của sự tương thân và tỉnh thức.
Hãy bắt đầu từ một hơi thở.
Hãy ngồi yên như núi.
Và để từ đó, mùa xuân nhân loại nở ra – trong chính lòng bạn.
*
Thiền sư Thích Nhất Hạnh – Vị sứ giả của hòa bình và chánh niệm
Thiền sư Thích Nhất Hạnh (1926–2022) là một trong những vị thiền sư lỗi lạc và có ảnh hưởng sâu rộng nhất của Phật giáo thế giới đương đại. Không chỉ là một nhà tu hành, ngài còn là nhà văn, nhà thơ, học giả, nhà hoạt động xã hội vì hòa bình và người tiên phong đưa chánh niệm (mindfulness) vào đời sống thường nhật một cách thiết thực, giản dị nhưng sâu sắc.
Sinh ra tại tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam, Thích Nhất Hạnh xuất gia từ năm 16 tuổi tại chùa Từ Hiếu. Sau quá trình tu học và nghiên cứu, ngài đã có nhiều đóng góp quan trọng cho Phật giáo hiện đại, đặc biệt là trong việc kết nối tinh thần đạo Phật với các vấn đề xã hội. Ngài là người sáng lập Dòng tu Tiếp Hiện, Làng Mai (Plum Village) ở Pháp – một trung tâm tu học nổi tiếng thu hút hàng nghìn người từ khắp nơi trên thế giới.
Thông qua hàng trăm tác phẩm viết bằng tiếng Việt, tiếng Anh và các ngôn ngữ khác, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người về lối sống tỉnh thức, từ bi và không bạo lực. Những khái niệm như “hơi thở ý thức”, “thiền đi”, “an trú trong hiện tại” trở nên gần gũi với nhiều người nhờ vào cách giảng giải mộc mạc, giàu hình ảnh của ngài. Các tác phẩm tiêu biểu như Phép lạ của sự tỉnh thức, Đường xưa mây trắng, An lạc từng bước chân, Giận … là những cuốn sách được yêu mến và tìm đọc rộng rãi.
Trong suốt cuộc đời, ngài cũng là một nhà hoạt động tích cực cho hòa bình. Năm 1967, ngài được mục sư Martin Luther King Jr. đề cử Giải Nobel Hòa bình nhờ những nỗ lực vận động chấm dứt chiến tranh Việt Nam bằng con đường đối thoại và bất bạo động.
Ảnh hưởng và di sản của ngài không chỉ lan rộng trong cộng đồng Phật giáo mà còn được quốc tế ghi nhận sâu sắc. Năm 2011, khu tượng đài “Remember Them: Champions for Humanity” với diện tích khoảng 100m2 được đặt tại khu công viên Henry J. Kaiser Memorial, thành phố Oakland, tiểu bang California (Hoa Kỳ). Bức tượng điêu khắc chân dung 25 nhân vật nổi tiếng còn sống và đã qua đời, đã có cống hiến lớn lao vì quyền con người trên thế giới. Thiền sư Thích Nhất Hạnh là một trong số những nhân vật được chọn để thể hiện trên tượng đài này, với những đóng góp của ngài cho công cuộc xây dựng hòa bình của nhân loại.
Vào ngày 11 tháng 4 năm 2025, thành phố New York đã chính thức đồng đặt tên đoạn đường West 109th Street (từ Riverside Drive đến Broadway) là “Thích Nhất Hạnh Way” để vinh danh Thiền sư Thích Nhất Hạnh. Đây là nơi ngài từng sống và giảng dạy trong những năm 1960 khi theo học tại Union Theological Seminary và giảng dạy tại Đại học Columbia./.
Viên Ngọc Quý
