Mùa xuân không dứt
Kỷ niệm ngày sinh nhật Đảng Lao động Việt Nam 3-3-56
Anh đã thấy, em ơi!
Phải đâu điều tưởng ước
Trái tim đầy nhiệt huyết
Khoé mắt rực tương lai
Anh đã thấy ngày mai
Là mùa xuân không dứt
Thấy rõ ngày Thống nhất
Nam Bắc lại xum vầy
Vợ chồng ta nắm tay
Dạo trên đường Hà Nội
Người đông vui như hội
Trong ánh điện chan hoà
Con ta tóc cài hoa.
Đi học trường Đại học
Nông trường vàng núi thóc.
Công xưởng rộn còi tầm
Những kế hoạch năm năm
Thi đua hằng vượt mức…
Phải đâu đều tưởng ước
Anh thấy rồi, em ơi!
Ta đã có ngày mai
Bởi vì ta có Đảng.
Bài thơ này đăng trên báo Trăm hoa, bên cạnh bài viết “Cuộc hội họp văn nghệ sĩ thủ đô do Hội Văn nghệ Việt Nam triệu tập tối 22-2-56 đã vạch ra những sai lầm nghiêm trọng của Trần Dần trong bài thơ Nhất định thắng in trong cuốn Giai phẩm 1956” với bút danh Hồng Cầu.
*
Mùa xuân không dứt – Khúc hát tin yêu dâng Đảng và ngày mai đất nước
Giữa thời điểm lịch sử đầy biến động của những năm 1956, khi văn học và tư tưởng xã hội có nhiều luồng sóng ngầm, bài thơ “Mùa xuân không dứt” của Nguyễn Bính hiện lên như một dòng suối mát lành, mang theo tiếng lòng thành kính, niềm tin son sắt của một người thi sĩ chân quê dâng tặng Đảng – cũng là dâng tặng tương lai của đất nước, của chính đời mình.
Bài thơ mở đầu bằng một lời gọi giản dị mà tha thiết:
Anh đã thấy, em ơi!
Phải đâu điều tưởng ước
Từ “anh đã thấy” không chỉ là sự xác tín, mà là sự vỡ oà của một trái tim từng chờ đợi, từng khát khao, nay đã tìm thấy ánh sáng thật sự. Không còn là “tưởng ước” – mơ mộng hão huyền, mà là “thấy rõ ngày mai”, là một tương lai đang hiện hình, đang bắt đầu tỏa sáng như một mùa xuân bất tận.
Anh đã thấy ngày mai
Là mùa xuân không dứt
Ở đây, mùa xuân không còn chỉ là thời tiết, hay một chu kỳ thiên nhiên, mà là hình ảnh biểu tượng cho hòa bình, hạnh phúc, no ấm, cho những đổi thay rực rỡ đang đến gần. Nhà thơ đã gieo vào người đọc cảm giác hân hoan, một niềm tin lan tỏa: mùa xuân ấy sẽ không thoảng qua, không bị dập tắt, mà kéo dài mãi mãi – vì “ta đã có Đảng”.
Nguyễn Bính vẽ nên tương lai đất nước bằng những hình ảnh cụ thể, sinh động:
Vợ chồng ta nắm tay
Dạo trên đường Hà Nội
Người đông vui như hội
Trong ánh điện chan hoà
Không gian Hà Nội ở tương lai trở thành nơi sum vầy, hội tụ của yêu thương, của bình yên. Đó không chỉ là “ánh điện chan hòa” – biểu tượng cho sự phát triển – mà còn là ánh sáng của đời sống mới, nơi tình yêu đôi lứa được nắm tay nhau đi giữa phố đông trong thanh thản, nơi tiếng cười rộn rã thay cho tiếng súng, nơi cuộc sống thường ngày cũng trở nên quý giá và đầy chất thơ.
Hạnh phúc trong bài thơ này không chỉ dừng ở đôi lứa mà lan sang thế hệ kế tiếp – đứa con thân yêu:
Con ta tóc cài hoa.
Đi học trường Đại học
Câu thơ vừa mộc mạc vừa đẹp như một giấc mơ có thực. Hình ảnh “tóc cài hoa” không chỉ là biểu hiện của tuổi trẻ, mà còn là biểu tượng của niềm tự hào, của ước mơ được vun trồng trong hòa bình.
Và hạnh phúc ấy tiếp tục mở rộng ra những không gian lớn hơn – những cánh đồng, nông trường, công xưởng:
Nông trường vàng núi thóc
Công xưởng rộn còi tầm
Câu chữ như tiếng reo vui, tiếng trống mở hội của công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa. Tác giả không nói đến những điều xa xôi trừu tượng, mà kể bằng những gì rất thật: hạt lúa, tiếng còi, con người thi đua vượt mức kế hoạch năm năm… Đó là hình ảnh của một đất nước đang thức dậy trong no ấm và cần cù, đang lớn lên từng ngày bằng bàn tay và ý chí của nhân dân – dưới ngọn cờ lãnh đạo của Đảng.
Điều đáng quý ở bài thơ này, là trong lòng một giai đoạn có nhiều phản biện và thử thách về tư tưởng, Nguyễn Bính không biện minh, không lý luận, mà chỉ nói bằng trái tim mình:
Phải đâu đều tưởng ước
Anh thấy rồi, em ơi!
Tình yêu với Đảng, với đất nước, với tương lai không cần rào đón bằng mỹ từ. Nó đến từ cái nhìn người yêu nhìn nhau, từ sự thật giản dị của đời sống thường ngày. Và quan trọng nhất – nó đến từ niềm tin tuyệt đối:
Ta đã có ngày mai
Bởi vì ta có Đảng.
Trong kho tàng thơ Nguyễn Bính, “Mùa xuân không dứt” có thể xem là một khúc ca đặc biệt – không mang giọng buồn man mác, không thấm đẫm hồn quê như những vần thơ ông thường viết, mà là một tiếng reo vui từ trái tim một thi sĩ từng trải, đau đáu với thời cuộc và vận mệnh dân tộc.
Bài thơ là minh chứng cho một giai đoạn mà niềm tin vào Đảng, vào con đường đi tới thống nhất và hòa bình của dân tộc là ánh sáng dẫn đường. Trong những câu thơ này, mùa xuân không chỉ là mùa, mà là chân trời, là lý tưởng, là trái ngọt của một cuộc hành trình lớn lao, mà người dân – dù bình dị đến đâu – cũng có quyền mơ, quyền thấy, quyền góp phần mình dựng xây.
Thông điệp của Nguyễn Bính rất rõ ràng và rất người: Niềm tin, nếu được đặt đúng chỗ – nơi Đảng, nơi nhân dân – sẽ không chỉ là niềm tin, mà sẽ trở thành hiện thực, sẽ thành “mùa xuân không dứt” cho cả một dân tộc.
*
Nguyễn Bính (1918-1966) là một trong những nhà thơ nổi bật của phong trào Thơ mới Việt Nam. Ông được biết đến với phong cách mộc mạc, giản dị, đậm chất dân gian và mang hồn quê sâu sắc. Thơ Nguyễn Bính thường gắn với hình ảnh thôn quê, con người bình dị và những chuyện tình duyên đầy cảm xúc, thể hiện một tâm hồn tha thiết với truyền thống. Một số bài thơ tiêu biểu như Lỡ bước sang ngang, Tương tư, Chân quê… đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bạn đọc nhiều thế hệ.
Viên Ngọc Quý
