Mũi Cà Mau

Mũi Cà Mau: mầm đất tươi non
Mấy trăm đời lấn luôn ra biển;
Phù sa vạn dặm tới đây tuôn,
Đứng lại; và chân người bước đến.

Tổ quốc tôi như một con tàu,
Mũi thuyền ta đó – mũi Cà Mau.

Những dòng sông rộng hơn ngàn thước.
Trùng điệp một màu xanh lá đước.
Đước thân cao vút, rễ ngang mình
Trổ xuống nghìn tay, ôm đất nước!
Tổ quốc tôi như một con tàu,
Mũi thuyền ta đó – mũi Cà Mau.

Lạ thay tình với đất quê hương,
Chưa thấy, chưa thăm mà đã nhớ.
Ai hay mỏm đất mấy năm trường
Đêm ngủ hồn tôi bay tới đó.

Đầu sao cháy bỏng, ruột sao đau,
Vết thương lòng – ở mũi Cà Mau.

Nơi xa nhất là nơi gần nhất:
Mũi Cà Mau, mũi Cà Mau trước mắt!
Đôi bên Bến Hải, nước non nhà
Đâu cũng là Nam, đâu cũng Bắc!

Nắng mưa có thể đổi trăm màu,
Lòng không rời hướng mũi Cà Mau.

Ở đầu sóng gió, mỏm non sông
Như ngực anh hùng Lý Tử Trọng.
Cao hơn sóng gió một Thành Đồng,
Đây chốn đi về, nơi ước vọng.

Tổ quốc tôi như một con tàu,
Đêm ngày tôi nhớ mũi Cà Mau.

Như dòng máu khoẻ thắm đầu tay,
Như ở đầu cây dòng nhựa trút,
Như sức cung dồn ở mũi tên,
Như sức bút ở đầu ngọn bút:

Tổ quốc tôi như một con tàu,
Mũi thuyền xé sóng – Mũi Cà Mau.

10-1960

Bài thơ này được sử dụng làm bài đọc thêm trong chương trình SGK Văn học 12 giai đoạn 1990-2006.

*

Mũi Cà Mau – Mũi thuyền kiêu hãnh của Tổ quốc

Mũi Cà Mau – vùng đất tận cùng Tổ quốc, nơi bồi tụ phù sa, nơi con sông ôm trọn biển khơi, cũng là nơi Xuân Diệu gửi gắm biết bao tình cảm thiết tha về đất nước, về ý chí kiên cường của con người Việt Nam. Bài thơ Mũi Cà Mau không chỉ khắc họa vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ, mà còn là một khúc tráng ca về lòng yêu nước, về niềm tin vào sức mạnh dân tộc, về sự gắn bó sâu sắc giữa con người và quê hương.

Mũi Cà Mau – Biểu tượng của sức sống và bền bỉ

Mở đầu bài thơ, Xuân Diệu khẳng định sự trường tồn và phát triển không ngừng của Mũi Cà Mau:

“Mũi Cà Mau: mầm đất tươi non
Mấy trăm đời lấn luôn ra biển;
Phù sa vạn dặm tới đây tuôn,
Đứng lại; và chân người bước đến.”

Mảnh đất này không ngừng mở rộng, như một cơ thể sống, vươn mình về phía biển cả. Phù sa bồi đắp, dòng nước cuộn chảy, tất cả đều minh chứng cho một sự sinh sôi mạnh mẽ, một sự trường tồn bất diệt. Nhưng không chỉ có thiên nhiên làm nên Mũi Cà Mau, mà còn có dấu chân con người – những người đã đến, đã sinh sống và bảo vệ nơi này qua bao thế hệ.

Hình ảnh so sánh đầy ấn tượng:

“Tổ quốc tôi như một con tàu,
Mũi thuyền ta đó – mũi Cà Mau.”

Xuân Diệu đã biến Mũi Cà Mau thành phần đầu của một con tàu vĩ đại – con tàu Việt Nam đang xé sóng tiến lên phía trước. Đó không chỉ là một hình ảnh thơ đầy sức gợi, mà còn là niềm tự hào mãnh liệt về đất nước.

Mũi Cà Mau – Sự vững chãi trước phong ba

Thiên nhiên nơi đây không chỉ rộng lớn mà còn vững chãi kiên cường:

“Những dòng sông rộng hơn ngàn thước.
Trùng điệp một màu xanh lá đước.
Đước thân cao vút, rễ ngang mình
Trổ xuống nghìn tay, ôm đất nước!”

Cây đước – loài cây biểu tượng cho sức mạnh của vùng đất này, vươn cao, cắm sâu vào lòng đất, ôm chặt từng tấc đất thiêng liêng. Từ hình ảnh cây đước, ta có thể liên tưởng đến con người nơi đây – những người bám trụ, kiên cường, chở che cho đất nước trong suốt bao năm tháng bão giông.

Mũi Cà Mau trong trái tim người con xa xứ

Dù chưa từng đặt chân đến, nhưng nhà thơ vẫn cảm nhận được một sự kết nối thiêng liêng với nơi này:

“Lạ thay tình với đất quê hương,
Chưa thấy, chưa thăm mà đã nhớ.”

Đó chính là tình yêu nước sâu nặng, là sự gắn bó máu thịt với từng tấc đất của quê hương. Nhà thơ tưởng như mỗi đêm ngủ, hồn mình lại bay về nơi ấy, như một người con luôn hướng về cội nguồn.

“Đầu sao cháy bỏng, ruột sao đau,
Vết thương lòng – ở mũi Cà Mau.”

Nỗi đau đất nước bị chia cắt, những mất mát do chiến tranh đã trở thành vết thương lòng in hằn trong trái tim thi nhân. Mũi Cà Mau không chỉ là một vùng đất, mà còn là biểu tượng cho bao hy sinh, bao máu xương của dân tộc.

Mũi Cà Mau – Hướng về tương lai rạng rỡ

Nhưng không chỉ có những mất mát, Mũi Cà Mau trong thơ Xuân Diệu còn là niềm tin mãnh liệt vào tương lai:

“Nắng mưa có thể đổi trăm màu,
Lòng không rời hướng mũi Cà Mau.”

Dù thời gian có trôi, dù cảnh vật có đổi thay, lòng người vẫn luôn hướng về mảnh đất thiêng liêng ấy. Đó là niềm tin, là lời khẳng định chắc nịch về sự bền vững của tinh thần dân tộc.

Hình ảnh kết thúc bài thơ càng làm nổi bật khí thế hiên ngang của đất nước:

“Tổ quốc tôi như một con tàu,
Mũi thuyền xé sóng – Mũi Cà Mau.”

Mũi Cà Mau không chỉ đứng vững trước phong ba, mà còn xé sóng, tiến về phía trước. Hình ảnh ấy gợi lên một Việt Nam kiên cường, không ngừng vươn lên, dù phía trước còn bao thử thách.

Kết – Một bài thơ tràn đầy niềm tự hào dân tộc

Mũi Cà Mau của Xuân Diệu không chỉ là bài thơ ngợi ca một vùng đất, mà còn là lời nhắc nhở về tình yêu quê hương, về sự gắn bó máu thịt giữa con người và Tổ quốc. Qua những câu thơ tràn đầy cảm xúc, Xuân Diệu đã khắc họa thành công một Mũi Cà Mau kiêu hãnh, một Tổ quốc đang vươn mình tiến về phía trước.

Đọc bài thơ, ta không chỉ thấy được vẻ đẹp thiên nhiên của vùng đất cực Nam, mà còn cảm nhận được một tình yêu nước sâu sắc, một ý chí mạnh mẽ luôn hướng về tương lai. Đó chính là giá trị bất diệt mà bài thơ để lại trong lòng người đọc.

*

Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam

Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.

Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.

Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.

Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.

Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:

“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”

Viên Ngọc Quý