Nã Phá Luân
Tôi ngồi trên chiếu rách
Mải mê xem quyển sách
“Hoàng đế Nã Phá Luân”
Thình lình nàng đẩy cửa
Bước vào, môi tươi nở
Rực rỡ như mùa Xuân
Tôi vứt Nã Phá Luân
Rơi bẹp trong xó tường
Để ôm người yêu dấu
Tôi hôn nàng đắm say
Nàng sung sướng ngất ngây
Trao tấm thân quý báu
Trong giây phút mê man
Vũ trụ đều tiêu tan…
Tôi, nàng, trên manh chiếu
Ôm nhìn nhau lặng thinh
Chỉ khẽ gọi nhau “Mình!”
Tiếng nhạc lòng muôn điệu
Khi tay tôi buông nàng
Trông lại quyển sách vàng
Nơi góc phòng, xơ xác
Than ôi! Nã Phá Luân
Nằm bệ rạc bên tường
Bị gió vèo tan tác!
Giai nhân liền đứng dậy
Lại góc tường, cúi lấy
Quyển sách rớt từng tờ…
Nàng cầm khăn lau phủi
Bìa sách đầy đất bụi
Đôi mắt buồn vẩn vơ…
*
Nã Phá Luân – Khi Lịch Sử Cúi Mình Trước Tình Yêu
Cuộc Đối Đầu Giữa Quá Khứ Và Hiện Tại
Trong không gian tĩnh lặng của một người mải mê đọc sách, hình ảnh của vị hoàng đế vĩ đại Nã Phá Luân hiện lên như một biểu tượng của lịch sử, của quyền lực, của những trận chiến lẫy lừng. Nhưng rồi, chỉ một khoảnh khắc, tất cả sụp đổ.
“Tôi ngồi trên chiếu rách
Mải mê xem quyển sách
“Hoàng đế Nã Phá Luân””
Hình ảnh của Nã Phá Luân không chỉ là một nhân vật lịch sử, mà còn là biểu tượng của tham vọng, của sự chinh phục và cả bi kịch của một con người vĩ đại. Nhưng giữa những trang sách ngập đầy chiến công và đế vương, một hình bóng khác đã xuất hiện, đầy sức sống và cuốn hút:
“Thình lình nàng đẩy cửa
Bước vào, môi tươi nở
Rực rỡ như mùa Xuân”
Nàng – người phụ nữ, biểu tượng của tình yêu, của sự sống và của hiện tại. Mùa xuân ùa vào không gian u tịch, đánh thức những cảm xúc nguyên sơ nhất của con người.
Tình Yêu Lấn Át Mọi Thứ
Sự xuất hiện của người yêu khiến lịch sử bị quên lãng trong phút chốc. Những trang sách vàng son về chiến công của Nã Phá Luân bị quăng sang một bên mà không một chút đắn đo:
“Tôi vứt Nã Phá Luân
Rơi bẹp trong xó tường
Để ôm người yêu dấu”
Khoảnh khắc ấy, những vĩ nhân, những cuộc chiến, những đế chế sụp đổ đều không còn quan trọng nữa. Chỉ còn hai con người, trong một không gian chật hẹp nhưng lại tràn đầy hạnh phúc:
“Trong giây phút mê man
Vũ trụ đều tiêu tan…”
Vũ trụ rộng lớn, những điều vĩ đại nhất của nhân loại, những trang sử vàng son… tất cả đều nhường chỗ cho khoảnh khắc lứa đôi. Chỉ còn lại một từ giản đơn, nhưng chứa đựng cả thế giới:
“Chỉ khẽ gọi nhau “Mình!”
Tiếng nhạc lòng muôn điệu”
Đây chính là khoảnh khắc tuyệt đối của tình yêu, nơi không có chinh phạt, không có quyền lực, không có tham vọng – chỉ có sự đồng điệu giữa hai trái tim.
Sự Trở Lại Của Lịch Sử – Nhưng Với Một Vết Thương
Nhưng rồi, tình yêu cũng không thể kéo dài mãi trong khoảnh khắc vĩnh cửu. Khi đôi tay rời nhau, khi ánh mắt quay về thực tại, hình ảnh Nã Phá Luân hiện ra một lần nữa, nhưng không còn trong ánh hào quang lịch sử:
“Khi tay tôi buông nàng
Trông lại quyển sách vàng
Nơi góc phòng, xơ xác”
Vị hoàng đế vĩ đại, từng làm chấn động cả châu Âu, giờ đây nằm lặng lẽ, bệ rạc bên tường, bị gió vèo tan tác. Một sự châm biếm đầy tinh tế – một người từng chinh phục cả thế giới, nhưng không thể chiến thắng một giây phút yêu đương.
Và rồi, người phụ nữ – kẻ đã đánh bại cả một đế chế chỉ bằng nụ cười của mình – lại là người cúi xuống nhặt lấy những mảnh vỡ của lịch sử:
“Giai nhân liền đứng dậy
Lại góc tường, cúi lấy
Quyển sách rớt từng tờ…”
Hành động ấy vừa đơn giản, vừa mang đầy tầng ý nghĩa. Nàng lau bụi phủ trên bìa sách, như đang vỗ về một quá khứ đã bị bỏ quên, như đang đặt lại vị trí cho lịch sử trong cuộc sống của chính mình. Nhưng đôi mắt nàng, buồn vẩn vơ – phải chăng đó là sự tiếc nuối, là sự ý thức về một điều gì đó mong manh giữa thực tại và quá khứ?
Tình Yêu Và Lịch Sử – Điều Gì Mạnh Hơn?
Bài thơ của Nguyễn Vỹ không chỉ đơn thuần kể về một khoảnh khắc tình yêu, mà còn đặt ra một câu hỏi sâu sắc: điều gì mới thực sự có ý nghĩa trong cuộc đời?
Nã Phá Luân có thể chiếm lĩnh cả châu Âu, nhưng rồi cũng phải chết cô độc trên đảo hoang. Còn tình yêu, dù chỉ là một khoảnh khắc, lại có thể khiến cả vũ trụ tan biến.
Vậy điều gì mạnh mẽ hơn – lịch sử hay tình yêu? Tham vọng hay khoảnh khắc hạnh phúc ngắn ngủi?
Câu trả lời có lẽ không rõ ràng. Nhưng có một điều chắc chắn: dù là đế vương hay kẻ tầm thường, đến cuối cùng, ai cũng cần một khoảnh khắc yêu thương.
*
Nguyễn Vỹ – Nhà thơ, nhà báo kiên định với lý tưởng
Nguyễn Vỹ (1912 – 1971) là một nhà thơ, nhà báo nổi bật trong nền văn học Việt Nam thời tiền chiến. Ông không chỉ được biết đến qua hai bài thơ gây tiếng vang: Gởi Trương Tửu và Sương rơi, mà còn ghi dấu ấn với nhiều tác phẩm đa dạng từ thơ ca, tiểu thuyết đến biên khảo.
Sinh tại Quảng Ngãi, Nguyễn Vỹ sớm bộc lộ tư tưởng yêu nước, từng nhiều lần bị bắt giam vì các hoạt động chống thực dân Pháp và phát xít Nhật. Ông cũng là người sáng lập nhiều tờ báo như Việt – Pháp, Tổ quốc, Dân chủ, Dân ta, trong đó tạp chí Phổ Thông được đánh giá cao về văn học và nghệ thuật.
Thơ Nguyễn Vỹ mang phong cách riêng biệt, thể nghiệm nhiều lối viết mới. Dù từng bị phê phán, nhưng ông vẫn kiên trì theo đuổi con đường sáng tạo, để lại dấu ấn với những tác phẩm thể hiện nỗi trăn trở về xã hội và vận mệnh con người.
Ông qua đời năm 1971 do tai nạn giao thông, khép lại cuộc đời một người cầm bút nhiệt huyết, dấn thân không ngừng vì văn chương và tư tưởng.
Viên Ngọc Quý.
