Ngàn năm Thăng Long
Nơi từng chìm trong đao binh
Bây giờ – một làn nước xanh
Chốn từng tỵ hiềm tranh chấp
Bây giờ – một làn cỏ biếc
Chỉ có máu là không mất được
Vẫn ngàn năm thắm đỏ sông Hồng
Thỉnh thoảng cụ Rùa lại cất đầu bên tháp
Như làm chứng những lần vay – trả
Ôi, ngàn năm Thăng Long
Ngày 10-12-2008
*
Ngàn Năm Thăng Long – Dòng Chảy Của Lịch Sử Và Khát Vọng Trường Tồn
Thăng Long – Hà Nội, mảnh đất nghìn năm tuổi, nơi mỗi viên gạch, mỗi dòng nước, mỗi tấc đất đều thấm đẫm hồn thiêng sông núi. Trong bài thơ Ngàn năm Thăng Long, Nguyễn Khoa Điềm không chỉ tái hiện lịch sử bi tráng của mảnh đất này mà còn gửi gắm một thông điệp sâu sắc về sự tiếp nối, về những giá trị không bao giờ mất đi trong dòng chảy thời gian.
“Nơi từng chìm trong đao binh
Bây giờ – một làn nước xanh”
Lịch sử Thăng Long là lịch sử của những cuộc chiến, của máu và nước mắt, của bao phen binh lửa. Nhưng hôm nay, nơi đó đã trở thành một làn nước xanh – bình yên và hiền hòa. Dòng nước ấy như đang gột rửa những đau thương, để Thăng Long rũ bỏ quá khứ đớn đau mà vươn lên mạnh mẽ.
“Chốn từng tỵ hiềm tranh chấp
Bây giờ – một làn cỏ biếc”
Những hiềm khích, những tranh chấp nơi cung cấm, nơi chính trường giờ chỉ còn lại màu cỏ xanh biếc. Cỏ mọc lên trên những dấu chân quá khứ, phủ dịu đi những vết thương của thời gian. Nhưng có thực sự tất cả đã ngủ yên, hay những gì thuộc về lịch sử vẫn mãi âm thầm hiện hữu?
“Chỉ có máu là không mất được
Vẫn ngàn năm thắm đỏ sông Hồng”
Sông Hồng – con sông mẹ của Thăng Long, chứng nhân lặng lẽ của bao thăng trầm lịch sử. Sông đã từng nhuốm đỏ bởi bao lớp máu của những người con đất Việt ngã xuống để giữ gìn non sông. Những gì thuộc về con người có thể thay đổi, nhưng máu của tiền nhân, tinh thần bất khuất của dân tộc, vẫn luôn chảy mãi, không bao giờ mất đi.
“Thỉnh thoảng cụ Rùa lại cất đầu bên tháp
Như làm chứng những lần vay – trả”
Cụ Rùa Hồ Gươm – linh vật linh thiêng của Thăng Long – như một biểu tượng của lịch sử, của sự tuần hoàn giữa quá khứ và hiện tại. Mỗi lần cụ ngoi lên mặt nước, đó không chỉ là sự xuất hiện ngẫu nhiên, mà còn là một lời nhắc nhở về những món nợ lịch sử, về sự “vay – trả” giữa các thế hệ. Mỗi thời đại đều có trách nhiệm trả lại những gì đã vay của cha ông bằng chính sự cống hiến, bằng cách gìn giữ và phát triển đất nước.
“Ôi, ngàn năm Thăng Long”
Lời kết đầy cảm thán, vừa tự hào, vừa trăn trở. Một nghìn năm đã trôi qua, Thăng Long vẫn đứng vững giữa dòng chảy thời gian, vẫn là nơi hội tụ của những giá trị lớn lao, nơi quá khứ, hiện tại và tương lai cùng hòa quyện.
Bài thơ Ngàn năm Thăng Long không chỉ là một bài ca về lịch sử mà còn là một lời nhắc nhở: Mảnh đất này không chỉ được tạo nên từ những trang huyền thoại, mà còn từ máu xương của cha ông, từ sự hy sinh và trách nhiệm truyền đời. Thế hệ hôm nay không chỉ hưởng thụ những gì tổ tiên để lại, mà còn phải tiếp tục viết tiếp trang sử mới, để Thăng Long mãi mãi là niềm kiêu hãnh của dân tộc Việt Nam.
*
Nguyễn Khoa Điềm – Nhà thơ và Nhà chính trị Việt Nam
Nguyễn Khoa Điềm (sinh ngày 15/4/1943), tên thật là Nguyễn Hải Dương, là một nhà thơ, nhà chính trị nổi bật của Việt Nam. Ông từng giữ nhiều chức vụ quan trọng như Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng khóa IX, Trưởng ban Tư tưởng – Văn hóa Trung ương, Bộ trưởng Bộ Văn hóa – Thông tin và Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa X.
Sinh ra tại Thừa Thiên Huế, Nguyễn Khoa Điềm xuất thân trong một gia đình có truyền thống văn hóa, là con trai của nhà báo Hải Triều. Ông học tập tại miền Bắc và tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội năm 1964. Sau đó, ông vào miền Nam tham gia phong trào học sinh, sinh viên, hoạt động trong Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, vừa chiến đấu vừa sáng tác thơ ca.
Nguyễn Khoa Điềm được biết đến với những tác phẩm mang đậm chất sử thi và tinh thần yêu nước. Tiêu biểu nhất là trường ca Mặt đường khát vọng (1974), tác phẩm thể hiện sâu sắc tinh thần dân tộc và tư tưởng về đất nước, con người Việt Nam. Ngoài ra, ông còn có nhiều tập thơ giá trị như Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (1986), Cõi lặng (2007), và được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật.
Sau khi nghỉ hưu, ông sống tại Huế, tiếp tục đóng góp cho văn học nước nhà bằng những tác phẩm giàu ý nghĩa. Nguyễn Khoa Điềm là một trong những gương mặt tiêu biểu của nền thơ ca kháng chiến và văn học Việt Nam hiện đại.
Viên Ngọc Quý.
