Nghe nhạc Nam

Dâng bài vọng cổ giữa mưa đêm
Con sáo sang sông – chứa vạn niềm.
Tất cả nhớ thương về cặp bến.
Hồn anh say đắm giữa vời em…
Dâng điệu “Trường tương tư”, nhạc Nam,
“Văn Thiên Tường” ấy, khúc ai làm.
Mưa đang lác đác lưng chừng ngớt,
Nhạc toả trong phòng ánh sương lam…
Ngập cả hồn anh yêu mến thôi,
Nhớ nhung như sóng tới đây dồi.
Một làn không khí đưa hơi mát,
Mưa đã tạnh rồi, em thương ơi…
Em ở Sài Gòn nghe thấu chăng,
Hồn anh lưới nhạc tới giăng giăng…
Đêm nay thức mãi cùng thương nhớ
Không có mà như có bóng trăng…

Hà Nội, 11-8-1975

*

Lắng Nghe Tiếng Nhạc Nam – Vọng Về Nỗi Nhớ Thương

Có những giai điệu không chỉ đơn thuần là âm thanh, mà còn là nhịp đập của trái tim, là hơi thở của nỗi nhớ, là tiếng vọng của một tâm hồn tha thiết yêu thương. Nghe nhạc Nam của Xuân Diệu là một bài thơ như thế – một bản hòa ca của tình yêu, nỗi nhớ và sự kết nối vô hình giữa hai miền Nam – Bắc, giữa những tâm hồn yêu nhau dù cách xa nghìn dặm.

Tiếng nhạc vọng cổ – Tiếng lòng da diết

“Dâng bài vọng cổ giữa mưa đêm
Con sáo sang sông – chứa vạn niềm.
Tất cả nhớ thương về cặp bến.
Hồn anh say đắm giữa vời em…”

Bài thơ mở ra trong không gian của một đêm mưa, nơi tiếng vọng cổ cất lên, mang theo bao nhiêu tâm sự. “Con sáo sang sông” – hình ảnh ẩn dụ đầy xúc động, vừa gợi lên nỗi nhớ thương, vừa mang cảm giác chia xa, cách trở. Phải chăng đó là nỗi lòng của một người ở xa, lắng nghe âm nhạc mà như đang đối diện với những ký ức yêu thương, với bóng hình người thương nơi phương trời xa?

Nhạc Nam – đặc biệt là vọng cổ – luôn mang trong mình một nét buồn man mác, một nỗi niềm nhớ mong da diết. Khi Xuân Diệu lắng nghe những giai điệu ấy, ông không chỉ nghe bằng tai, mà còn cảm bằng trái tim, để rồi hòa tan cả tâm hồn mình vào dòng chảy của âm nhạc và ký ức.

Nhạc và mưa – Hòa quyện trong nỗi nhớ

“Dâng điệu “Trường tương tư”, nhạc Nam,
“Văn Thiên Tường” ấy, khúc ai làm.
Mưa đang lác đác lưng chừng ngớt,
Nhạc toả trong phòng ánh sương lam…”

Hai bản nhạc được nhắc đến – Trường tương tư và Văn Thiên Tường – đều mang nỗi buồn day dứt về thời gian, về lòng trung trinh, về sự xa cách. Nếu Trường tương tư gợi lên nỗi nhớ thương vô tận trong tình yêu, thì Văn Thiên Tường lại mang ý chí kiên cường, trung thành với quê hương và lý tưởng. Khi những giai điệu này vang lên giữa một đêm mưa, chúng trở nên mơ hồ, hư ảo, khiến con người càng thêm lặng lòng.

Những giọt mưa dường như cũng mang nỗi niềm riêng, rơi xuống rồi lưng chừng ngớt, như chính dòng cảm xúc của nhân vật trữ tình – lúc trào dâng, lúc lặng thinh, nhưng chưa bao giờ nguôi ngoai.

Tình yêu và sự kết nối vô hình

“Ngập cả hồn anh yêu mến thôi,
Nhớ nhung như sóng tới đây dồi.
Một làn không khí đưa hơi mát,
Mưa đã tạnh rồi, em thương ơi…”

Dù xa cách về không gian, nhưng tình yêu trong thơ Xuân Diệu chưa bao giờ vơi cạn. Nó dâng trào như sóng, ngập tràn tâm hồn, khiến mỗi âm thanh, mỗi hơi gió, mỗi giọt mưa đều trở thành sợi dây nối kết hai trái tim.

Đêm mưa đã tạnh, nhưng nỗi nhớ thì không. Người thơ vẫn thao thức, vẫn đắm chìm trong tình cảm của mình, vẫn mong rằng ở nơi xa, người thương cũng đang lắng nghe cùng một giai điệu, cùng một nỗi niềm.

Bóng trăng trong nỗi nhớ

“Em ở Sài Gòn nghe thấu chăng,
Hồn anh lưới nhạc tới giăng giăng…
Đêm nay thức mãi cùng thương nhớ
Không có mà như có bóng trăng…”

Câu thơ cuối cùng đầy ám ảnh và xúc động. “Không có mà như có bóng trăng” – một hình ảnh vừa thực, vừa mộng, gợi lên sự trống vắng trong tâm hồn. Người thương không ở đây, nhưng sự hiện diện của họ vẫn bao trùm không gian, như ánh trăng vô hình soi rọi lên lòng người.

Tình yêu trong thơ Xuân Diệu luôn mang một nét vừa say đắm, vừa khắc khoải. Đó không phải là một tình yêu bình lặng, mà là một tình yêu sống động, mãnh liệt, tràn đầy khát khao. Và dù cho có xa cách, có cách trở, thì tâm hồn vẫn tìm về nhau qua những giai điệu, qua những rung động sâu xa trong trái tim.

Lời kết

Nghe nhạc Nam không chỉ là một bài thơ về âm nhạc, mà còn là bài thơ về nỗi nhớ, về tình yêu, về sự gắn kết giữa những tâm hồn dù cách xa nhưng vẫn luôn hướng về nhau. Giữa Hà Nội và Sài Gòn, giữa mưa đêm và tiếng nhạc vọng cổ, có một trái tim thao thức không ngủ, có một tình yêu vẫn còn mãi vang ngân…

*

Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam

Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.

Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.

Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.

Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.

Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:

“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”

Viên Ngọc Quý