Nhà ga
Cất lên theo kiểu nhà sàn
Chung quanh quấn quýt đôi giàn ti gôn
Tường vàng mái đỏ màu son
Nhà ga lại chứa linh hồn nhà ga
Loanh quanh vẫn cụ sếp già
Thủy chung bốn chuyến tàu qua mỗi ngày
Có ông ký trẻ về đây
Vợ con chưa có suốt ngày ngâm thơ
Cụ sếp có cô gái tơ
Xuân xanh đã chín mà chưa lấy chồng
Cụ sếp vẫn sống ung dung
Để lau kính trắng ngồi trông bốn trời
Xin rằng hoa cứ việc rơi
Xin rằng tàu cứ ngược xuôi đúng giờ
Để cho ông ký ngâm thơ
Cụ lau kính trắng, cô mơ chồng hiền
Lạy trời năm tháng bình yên
Cụ sếp vẫn cứ ở nguyên ga này
Tàu qua bốn tuyến mỗi ngày
Sân ga vẫn cứ rụng đầy hoa tươi
Thục nữ chưa kén được người
Ông ký quân tử vẫn ngồi ngâm thơ…
(Ga Kép 1940)
*
“Một ga nhỏ, một cõi nhân tình”
Có những bài thơ không cần bi tráng, không cần cao giọng mà vẫn khiến lòng người rung động. Nguyễn Bính, bằng cách riêng của ông – nhẹ nhàng, tinh tế, lặng lẽ như hơi thở thôn quê – đã vẽ nên một khung cảnh vừa bình dị vừa nên thơ trong bài “Nhà ga”. Không ồn ào, không kịch tính, bài thơ là một khúc tấu trầm lặng về những số phận ẩn mình dưới mái ga nhỏ, nơi tàu đến rồi đi, hoa nở rồi rụng, và thời gian trôi qua trong một vòng lặp đầy nhân ái và mộng mơ.
Nhà ga – không gian mang linh hồn của đời thường
“Cất lên theo kiểu nhà sàn
Chung quanh quấn quýt đôi giàn ti gôn”
Ngay từ câu mở đầu, nhà ga đã hiện lên không phải là một công trình giao thông đơn thuần mà như một ngôi nhà sống động, mang dáng vẻ thân thuộc và gần gũi. Hàng giàn ti gôn hồng mảnh, những bức tường vàng mái đỏ – đó không chỉ là hình ảnh kiến trúc, mà là một cái “hồn” – một phần máu thịt trong đời sống của con người nơi đây. Nguyễn Bính không chỉ tả một địa điểm, ông thổi vào đó linh hồn:
“Nhà ga lại chứa linh hồn nhà ga”
Một câu thơ nghe như thừa mà lại là điểm then chốt, bởi vì “linh hồn nhà ga” không nằm ở toa tàu hay đường ray, mà chính là ở những con người gắn bó với nó mỗi ngày.
Con người – những số phận lặng lẽ nhưng sống động
Chỉ với vài khổ thơ, Nguyễn Bính dựng lên cả một tiểu vũ trụ với ba nhân vật chính: cụ sếp già, ông ký trẻ và cô thục nữ. Mỗi người đều mang một dáng hình riêng, một nhịp sống riêng, nhưng cùng chia sẻ một không gian chung: sân ga nhỏ ấy.
“Loanh quanh vẫn cụ sếp già
Thủy chung bốn chuyến tàu qua mỗi ngày”
“Có ông ký trẻ về đây
Vợ con chưa có suốt ngày ngâm thơ”
“Cụ sếp có cô gái tơ
Xuân xanh đã chín mà chưa lấy chồng”
Cụ sếp – người già sống bình thản với thời gian, cần mẫn lau kính trắng và đếm tàu qua. Ông ký trẻ – kẻ cô đơn ẩn dật, lấy thơ làm bạn. Cô gái – thục nữ tuổi xuân vơi đầy, chờ đợi một người chồng chưa đến. Họ sống bên nhau, không quá gần, không quá xa, như ba nốt nhạc nhẹ khẽ ngân cùng nhau trong một giai điệu đơn sơ mà sâu lắng.
Một lời cầu bình yên cho thế giới nhỏ
“Lạy trời năm tháng bình yên
Cụ sếp vẫn cứ ở nguyên ga này”
“Tàu qua bốn tuyến mỗi ngày
Sân ga vẫn cứ rụng đầy hoa tươi”
Nguyễn Bính không mong điều lớn lao. Ông không gọi tên cách mạng, không kêu réo thời cuộc, mà chỉ cầu mong một điều giản dị: cho cuộc sống nhỏ bé ấy được tiếp diễn không đổi thay. Giữa cơn bão của lịch sử, giữa những đổi dời của xã hội, ông tha thiết van nài một cõi nhỏ được yên lành. Một lời cầu chân thành đến nao lòng.
Bởi vì, trong cái sân ga ấy, có một ông ký ngâm thơ, một cụ sếp già lau kính, một cô gái còn mơ giấc hồng duyên. Tất cả đều lặng lẽ sống, chờ, và hy vọng. Không hề có kịch tính, không bi lụy, nhưng mỗi câu thơ như nhỏ xuống một giọt nước lặng trong tâm khảm.
Thông điệp của bài thơ – ca ngợi vẻ đẹp của sự bình thường, của những mảnh đời âm thầm mà giàu chất sống
Trong một thời đại mà mọi thứ đang xoay vần dữ dội, Nguyễn Bính chọn đứng yên. Ông quan sát đời thường bằng cái nhìn trìu mến, yêu thương, và từ đó nâng nó thành thơ. Bài “Nhà ga” không chỉ là một bài thơ tả cảnh – mà là một bản tình ca thầm lặng về những điều nhỏ nhoi mà thiêng liêng: một đời sống yên ả, một mái nhà không đổi chỗ, một khung cảnh có người chờ tàu, người đọc thơ và người thầm mong một người chưa đến.
Kết
Có những bài thơ như ga nhỏ giữa đời – không hoành tráng, không chen lấn, nhưng là nơi tâm hồn có thể nghỉ chân. “Nhà ga” của Nguyễn Bính là một bài thơ như thế. Một điểm dừng nhẹ giữa dòng đời, để người đọc nhớ rằng – sống đẹp không nhất thiết phải ồn ào. Đôi khi, chỉ cần giữ được một sân ga đầy hoa rụng, một bài thơ chưa khép, một người chưa cưới, cũng đã là đủ đầy cho một cuộc đời mơ ước.
*
Nguyễn Bính (1918-1966) là một trong những nhà thơ nổi bật của phong trào Thơ mới Việt Nam. Ông được biết đến với phong cách mộc mạc, giản dị, đậm chất dân gian và mang hồn quê sâu sắc. Thơ Nguyễn Bính thường gắn với hình ảnh thôn quê, con người bình dị và những chuyện tình duyên đầy cảm xúc, thể hiện một tâm hồn tha thiết với truyền thống. Một số bài thơ tiêu biểu như Lỡ bước sang ngang, Tương tư, Chân quê… đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bạn đọc nhiều thế hệ.
Viên Ngọc Quý
