Nhớ bạn thơ Xuân Diệu
Anh đã đi rồi? Đi thật sao…
Tôi không tin nước mắt vẫn trào.
Bạn già lác đác còn dăm bạn,
Vắng một người thôi, mấy quạnh hiu?
Từ nay ai sẽ bình thơ Bác?
Những tháng Năm về nhớ Bác xa.
Ai lượm vần thơ cùng thực tế,
Này rừng, này biển, nước non ta.
Những má già ở tận Năm Căn
Những cụ trồng cây đồi sỏi cằn
Ai sẽ khom mình vào mái lá?
Bát cơm nhớ mãi nghĩa tình dân.
Ai đạp xe băng vào bóng tối?
Buổi đầu chống Mỹ, chúng ta đi…
Vừa qua cửa tử, nhanh tin điện
Cho bạn yên lòng, đợi giữa khuya.
Một trái tim mang vạn trái tim
– Vẫn khát màu xanh, đắm điệu huyền
Mùa xuân sắp tới, sao anh vội?…
Nghìn xưa cỏ nối nghìn sau duyên!
Còn hẹn cùng tôi ghi cuộc đời
– “Tuổi mình ngày tháng vụt qua thôi!
Phải giành, phải giật thời gian viết
Chớ lữa lần chi, kẻo lỡ… rồi!”
Tôi ở miền Nam chờ sách in
Mang về tặng bạn, đâu ngờ tin…
Còn ai hớn hở vui cùng nữa?
Lời chí tình xưa mấy thuở quên.
Anh Thơ và Xuân Diệu là bạn lâu năm. Bài thơ này được viết khi bà nghe tin Xuân Diệu mất.
*
Nỗi Nhớ Một Tâm Hồn Xanh – Viết Cho Xuân Diệu
Sự ra đi của một thi nhân không chỉ là sự mất mát của riêng những người thân cận mà còn là khoảng trống khôn nguôi trong lòng người yêu thơ. Với Anh Thơ, Xuân Diệu không chỉ là một người bạn, một tri kỷ trong thơ ca mà còn là một chứng nhân của thời đại, một người miệt mài gom góp từng con chữ để lưu giữ tinh thần của đất nước, của nhân dân. Bài thơ Nhớ bạn thơ Xuân Diệu chính là tiếng lòng của một người ở lại, đau đáu tiếc thương trước sự ra đi của một tâm hồn lớn.
Ngay từ câu thơ đầu tiên, nỗi ngỡ ngàng xen lẫn đau đớn bật lên thành tiếng:
“Anh đã đi rồi? Đi thật sao…
Tôi không tin nước mắt vẫn trào.”
Sự ra đi của một người bạn lâu năm tưởng như không thể tin nổi, để lại một khoảng trống mênh mông. Vắng một người thôi, mà cả không gian bỗng trở nên quạnh hiu, như thể những ký ức thơ ca, những buổi trò chuyện đậm chất văn chương bỗng chốc chìm vào lặng lẽ.
Nhưng hơn cả một người bạn, Xuân Diệu còn là một nhà thơ gắn liền với đất nước, với nhân dân. Anh Thơ nhắc đến những điều mà ông từng đau đáu:
“Từ nay ai sẽ bình thơ Bác?
Những tháng Năm về nhớ Bác xa.
Ai lượm vần thơ cùng thực tế,
Này rừng, này biển, nước non ta.”
Xuân Diệu không chỉ đắm say trong tình yêu, trong ánh sáng thanh xuân mà còn là người gắn bó với cuộc sống, với nhân dân. Ông tìm thơ trong những điều bình dị nhất: những mái lá đơn sơ, những cụ già trồng cây trên đồi sỏi cằn, những bát cơm nghĩa tình… Nay ông đã đi, ai sẽ là người tiếp tục lắng nghe, tiếp tục kể chuyện, tiếp tục thắp lên ánh sáng của tình người?
Và còn đó những kỷ niệm của một thời sát cánh bên nhau, những tháng ngày cùng nhau đi giữa cuộc đời đầy biến động:
“Ai đạp xe băng vào bóng tối?
Buổi đầu chống Mỹ, chúng ta đi…
Vừa qua cửa tử, nhanh tin điện
Cho bạn yên lòng, đợi giữa khuya.”
Những ngày tháng gian khó ấy, Xuân Diệu đâu chỉ là một nhà thơ lãng mạn mơ mộng, mà còn là một người đồng hành, một chiến sĩ bằng ngòi bút, một trái tim chứa vạn trái tim.
Vậy mà…
“Mùa xuân sắp tới, sao anh vội?…
Nghìn xưa cỏ nối nghìn sau duyên!”
Xuân Diệu yêu mùa xuân, yêu đến tận cùng, yêu đến mức gọi đó là “tháng Giêng ngon như một cặp môi gần”. Vậy mà khi mùa xuân sắp về, ông lại vội rời đi. Phải chăng, cuộc đời này, mùa xuân này, vẫn chưa đủ để ông say đắm cho thỏa?
Anh Thơ khép lại bài thơ trong nỗi ngậm ngùi tiếc nuối:
“Còn hẹn cùng tôi ghi cuộc đời
– “Tuổi mình ngày tháng vụt qua thôi!
Phải giành, phải giật thời gian viết
Chớ lữa lần chi, kẻo lỡ… rồi!”
Lời dặn dò ngày ấy vẫn còn vang vọng, vậy mà giờ đây, người nói đã không còn. Câu thơ trở thành một lời nhắc nhở đầy ám ảnh về sự hữu hạn của thời gian, về sứ mệnh của những người cầm bút.
Bài thơ Nhớ bạn thơ Xuân Diệu không chỉ là một lời tiễn biệt, mà còn là một sự khắc ghi. Xuân Diệu có thể đã đi xa, nhưng trong lòng bạn bè, trong lòng người đọc, trong từng câu thơ ông để lại, ông vẫn còn đó – một hồn thơ không bao giờ mất.
*
Nhà thơ Anh Thơ – Người vẽ tranh quê bằng thơ
Anh Thơ (1918 – 2005), tên thật là Vương Kiều Ân, là một trong những nữ thi sĩ tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại. Bà nổi tiếng từ năm 17 tuổi với tập thơ Bức tranh quê, đoạt giải khuyến khích của Tự Lực Văn Đoàn, mở ra một hướng đi riêng trong phong trào Thơ mới: thơ về nông thôn, thiên nhiên Bắc Bộ với những hình ảnh bình dị, đầy chất trữ tình.
Sinh ra trong một gia đình Nho học, cuộc sống kín cổng cao tường đã hun đúc trong bà một tâm hồn nhạy cảm, luôn khát khao tự do. Những câu thơ của Anh Thơ không chỉ vẽ nên bức tranh làng quê thanh bình mà còn phản ánh nỗi niềm sâu lắng của người phụ nữ trước những ràng buộc xã hội.
Sau Cách mạng tháng Tám, bà tham gia Việt Minh, giữ nhiều trọng trách trong Hội Phụ nữ, tiếp tục sáng tác thơ ca ngợi người phụ nữ hậu phương, vẻ đẹp cuộc sống mới và tinh thần đấu tranh anh dũng của dân tộc. Bà là một trong những hội viên đầu tiên của Hội Nhà văn Việt Nam, từng giữ vị trí ủy viên Ban chấp hành Hội.
Với những đóng góp lớn cho văn học, Anh Thơ được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật năm 2007. Những vần thơ của bà vẫn mãi ngân vang, gợi lên trong lòng người đọc tình yêu quê hương tha thiết:
“Quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng
Bên chòm xoan hoa tím rụng tơi bời…”
(Chiều xuân)
Viên Ngọc Quý.
