Những cánh thiếp Tết bài 5

Đời mở lòng xuân từ vạn thuở
Mà xuân vẫn giữ ý nguyên trinh
Từ lâu sách mở lòng trang chữ
Chữ vẫn còn nguyên ý đẹp lành

Cánh gió mở tung trời nghệ thuật
Bốn phương chim rải ý nguyên trinh
Buồm mây đỗ khắp bờ văn học
Diễm diễm thuyền đem ý đẹp lành

Tết năm Giáp Ngọ 1954

*

Những Cánh Thiếp Xuân – Khi Văn Chương Là Mùa Xuân Bất Tận

Mùa xuân của đất trời rồi sẽ qua đi, nhưng mùa xuân của tinh thần, của văn chương và nghệ thuật thì vẫn mãi ở lại. Đông Hồ, bằng ngòi bút tài hoa của mình, đã vẽ nên một mùa xuân không chỉ giới hạn trong nắng ấm hay cành lộc non xanh, mà còn là mùa xuân của tri thức, của những giá trị bền vững trong thơ ca và văn học. “Những cánh thiếp Tết bài 5”, viết vào năm Giáp Ngọ 1954, không chỉ là một lời chúc Tết mà còn là sự khẳng định về vẻ đẹp trường tồn của văn chương và tinh thần Việt.

Mùa xuân – Biểu tượng của sự bất biến trong dòng đời đổi thay

“Đời mở lòng xuân từ vạn thuở
Mà xuân vẫn giữ ý nguyên trinh”

Ngay từ những câu thơ đầu, Đông Hồ đã mở ra một ý niệm sâu sắc về mùa xuân. Xuân không phải chỉ đến rồi đi theo chu kỳ của tự nhiên, mà từ thuở xa xưa, nó đã luôn hiện hữu trong lòng đời, trong tâm hồn con người. Nhưng dù thời gian có trôi qua bao nhiêu thế hệ, mùa xuân vẫn giữ được vẻ tinh khôi, trinh nguyên của mình.

Đây không chỉ là xuân của thiên nhiên, mà còn là xuân của những giá trị tinh thần. Trong sự chuyển động không ngừng của thời gian, có những điều vẫn còn đó, vẹn nguyên và đẹp đẽ, như một lời nhắc nhở con người về những giá trị cần được trân trọng và gìn giữ.

Chữ nghĩa và văn chương – Những trang sách mở ra mùa xuân của tâm hồn

“Từ lâu sách mở lòng trang chữ
Chữ vẫn còn nguyên ý đẹp lành”

Với Đông Hồ, văn chương và tri thức cũng giống như mùa xuân – luôn mang lại sức sống mới, luôn gieo vào lòng người những niềm tin tươi đẹp. Những trang sách được mở ra không chỉ để đọc, mà còn để truyền tải những giá trị bền vững.

Dù năm tháng có trôi qua, những câu chữ vẫn còn đó, vẫn giữ được vẻ đẹp nguyên sơ, lành mạnh của mình. Chữ nghĩa không chỉ là công cụ để con người giao tiếp, mà còn là nơi lưu giữ những tư tưởng cao đẹp, những tinh hoa của một dân tộc.

Gió, chim, thuyền – Những sứ giả của nghệ thuật và văn học

“Cánh gió mở tung trời nghệ thuật
Bốn phương chim rải ý nguyên trinh”

Hình ảnh gió và chim không chỉ là biểu tượng của sự tự do, mà còn là những sứ giả mang theo tinh thần của văn học và nghệ thuật bay xa khắp bốn phương. Gió mở ra bầu trời của nghệ thuật, trong khi những cánh chim mang theo tư tưởng, mang theo ý đẹp bay đến mọi miền.

Những câu thơ này thể hiện một khát vọng lớn lao: khát vọng lan tỏa cái đẹp, khát vọng đưa văn chương, nghệ thuật vượt qua những rào cản, chạm đến trái tim của nhiều người.

“Buồm mây đỗ khắp bờ văn học
Diễm diễm thuyền đem ý đẹp lành”

Ở đây, thuyền văn chương được ví như những cánh buồm, nhẹ nhàng neo đậu trên bến bờ tri thức. Văn chương không phải là thứ gì đó xa vời, mà là một phần của cuộc sống, một phần của dòng chảy tri thức nhân loại.

Những câu thơ không chỉ mang tính chất chúc tụng mà còn là một sự khẳng định mạnh mẽ về sức sống trường tồn của văn chương. Văn học không chỉ là những trang giấy, mà còn là những con thuyền chuyên chở tư tưởng, là những cánh buồm đưa tinh thần con người đến những chân trời mới.

Lời kết – Khi mùa xuân là một trang sách luôn mở

Bằng những hình ảnh ẩn dụ tinh tế, Đông Hồ đã vẽ nên một bức tranh mùa xuân không chỉ có hoa lá, mà còn có chữ nghĩa, có những giá trị tinh thần vượt thời gian. Mùa xuân trong thơ ông không chỉ là một khoảnh khắc trong năm, mà là một trạng thái của tâm hồn, một sự tiếp nối của tri thức và văn chương.

“Những cánh thiếp Tết bài 5” không đơn thuần là một bài thơ chúc xuân, mà còn là một tuyên ngôn về văn chương, nghệ thuật và tinh thần Việt Nam. Đọc thơ ông, ta không chỉ thấy mùa xuân của đất trời, mà còn thấy một mùa xuân bất tận trong từng trang sách, trong từng con chữ còn mãi với thời gian.

*

Đông Hồ – Nhà thơ và người bảo tồn văn hóa dân tộc

Đông Hồ (1906-1969), tên thật Lâm Tấn Phác, là một nhà thơ, nhà giáo, nhà nghiên cứu văn học có tầm ảnh hưởng lớn đối với nền văn học Việt Nam. Sinh ra tại Hà Tiên, vùng đất giàu truyền thống văn hóa, ông sớm bộc lộ niềm say mê đối với quốc văn và quốc ngữ, từ đó dành trọn đời để nghiên cứu, giảng dạy và sáng tác bằng tiếng Việt.

Là thành viên của nhóm “Hà Tiên tứ tuyệt”, Đông Hồ không chỉ sáng tác thơ mà còn viết văn, ký, khảo cứu, góp phần quan trọng trong việc gìn giữ và phát huy văn hóa dân tộc. Ông từng sáng lập Trí Đức học xá, xuất bản tuần báo Sống, điều hành nhà xuất bản Bốn Phương và tạp chí Nhân Loại, với mục tiêu cổ vũ tinh thần dân tộc, đề cao giá trị tiếng Việt.

Thơ và văn của ông nhẹ nhàng, sâu sắc, giàu tình cảm, đi từ thể loại truyền thống đến hiện đại. Những tác phẩm tiêu biểu có thể kể đến Thơ Đông Hồ, Linh Phượng, Cô gái xuân, Hà Tiên thập cảnh… Bên cạnh đó, ông cũng được biết đến là người tiên phong trong việc phát triển thư pháp chữ Quốc ngữ.

Cuộc đời và sự nghiệp của Đông Hồ là minh chứng cho một tấm lòng tha thiết với văn hóa Việt Nam. Ông mất năm 1969 ngay trên bục giảng khi đang giảng bài thơ Trưng Nữ Vương, để lại một di sản văn học đáng trân trọng.

Viên Ngọc Quý