Nụ cười Lê Quang Vịnh
Nhìn ảnh giáo sư Lê Quang Vịnh và những bạn chiến đấu của anh
Lê Quang Vịnh! môi anh cười
Khiến mắt tôi ào giọt lệ.
Nụ cười anh ngạo nghễ
Đôi mắt sáng dưới hàng mi
Hai mươi bảy tuổi bước đi
Giặc Mỹ – Diệm muốn ghì trở lại!
Trước đây tôi chưa hề ngờ tới
Một nụ cười có thể xúc động tâm can
Khiến vọt ra nước mắt hai hàng,
Một nụ cười trên mặt người chiến đấu,
Một nụ cười tươi tựa máu
Xanh màu trời và chém địch như gươm,
Các anh cười, ôi những đoá thanh niên
Như hoa vẫn hồn nhiên trong sự sống,
Một nụ cười chấp mưa gào gió rống
Án tử hình không động đến làn môi,
Như chúng ta đã thắng địch lâu rồi.
Nụ cười ấy khiến quân thù hoảng loạn
Thêm tức tối, bứt tóc ra từng mảng!
Anh mang dòng máu Thủ khoa Huân
Dòng máu hồng Lý Tử Trọng công nhân.
Những người đáng lẽ đang thênh thang xây dựng
Giặc kết tội phải máu sa đầu rụng!
Lê Quang Vịnh nhìn tương lai xanh
Sức muôn người ở trong nụ cười anh!
2-6-1962
*
Nụ Cười Của Người Chiến Sĩ – Sự Bất Tử Của Lê Quang Vịnh
Nụ cười có thể là niềm vui, có thể là sự hạnh phúc, nhưng cũng có những nụ cười trở thành biểu tượng của sự kiên cường, của tinh thần bất khuất. Nụ cười của Lê Quang Vịnh trong bài thơ cùng tên của Xuân Diệu không đơn thuần là một biểu cảm, mà là một tuyên ngôn, một lời thách thức trước quân thù, một ánh sáng soi rọi tinh thần của những người chiến sĩ cách mạng.
Nụ Cười Khiến Lệ Rơi
Mở đầu bài thơ, Xuân Diệu đã ngay lập tức nhấn mạnh vào nụ cười của Lê Quang Vịnh – một nụ cười làm trái tim người đọc rung động:
Lê Quang Vịnh! môi anh cười
Khiến mắt tôi ào giọt lệ.
Nụ cười ấy không phải của sự hân hoan, mà là một nụ cười khiến người nhìn phải bật khóc. Đó là nụ cười của một người chiến sĩ trước cái chết, của một con người bị kết án tử nhưng vẫn ngạo nghễ, vẫn giữ trong lòng một niềm tin sắt đá.
Đôi mắt sáng dưới hàng mi
Hai mươi bảy tuổi bước đi
Giặc Mỹ – Diệm muốn ghì trở lại!
Tuổi hai mươi bảy, lẽ ra là tuổi của hoài bão, của những con đường rộng mở phía trước. Nhưng Lê Quang Vịnh không có một cuộc đời bình thường. Anh không chỉ bước đi trên con đường riêng của mình, mà bước đi trong lịch sử, để lại một dấu ấn không phai mờ.
Nụ Cười Thách Thức Cái Chết
Nụ cười ấy không phải là sự cam chịu, mà là một sự thách thức, một tuyên ngôn khẳng định khí phách của người chiến sĩ cách mạng:
Một nụ cười tươi tựa máu
Xanh màu trời và chém địch như gươm.
Nụ cười ấy là lưỡi gươm vô hình, khiến quân thù hoảng loạn, khiến chúng sợ hãi. Bởi vì nụ cười đó chính là minh chứng cho sự bất lực của kẻ thù – chúng có thể áp bức, có thể kết án tử hình, nhưng không thể bẻ gãy được tinh thần của những người chiến sĩ cách mạng.
Án tử hình không động đến làn môi,
Như chúng ta đã thắng địch lâu rồi.
Đây chính là câu thơ thể hiện rõ nhất ý chí kiên cường của người cách mạng. Cái chết không còn là điều đáng sợ, mà ngược lại, nó chỉ làm tôn vinh hơn sự bất tử của những con người chiến đấu vì lý tưởng.
Nỗi Khiếp Sợ Của Quân Thù
Xuân Diệu không chỉ miêu tả sự bất khuất của Lê Quang Vịnh mà còn vạch rõ nỗi hoảng sợ của kẻ thù trước một tinh thần không thể khuất phục:
Nụ cười ấy khiến quân thù hoảng loạn
Thêm tức tối, bứt tóc ra từng mảng!
Bọn Mỹ – Diệm không chỉ sợ vũ khí, mà còn sợ những con người dám đứng lên chống lại chúng. Chúng sợ nụ cười của một người đã bị chúng kết án, bởi vì nụ cười ấy chứng tỏ chúng không thể khuất phục được lòng người, chứng tỏ rằng cái chết mà chúng mang đến không thể giết chết được lý tưởng cách mạng.
Người Chiến Sĩ Trong Dòng Chảy Lịch Sử
Xuân Diệu đã đặt Lê Quang Vịnh vào dòng chảy lịch sử của dân tộc, sánh anh với những bậc anh hùng đã hy sinh vì nước:
Anh mang dòng máu Thủ khoa Huân
Dòng máu hồng Lý Tử Trọng công nhân.
Từ Thủ khoa Huân, một nhà yêu nước thời Pháp thuộc, đến Lý Tử Trọng, người thanh niên cộng sản kiên cường, giờ đây đến Lê Quang Vịnh – tất cả đều chung một dòng máu, chung một tinh thần quật cường.
Những người đáng lẽ đang thênh thang xây dựng
Giặc kết tội phải máu sa đầu rụng!
Những con người ấy, lẽ ra có thể sống một cuộc đời bình dị, có thể đóng góp cho đất nước theo một cách khác, nhưng họ đã bị đẩy vào cuộc chiến, bị kẻ thù buộc phải hy sinh. Nhưng sự hy sinh ấy không phải vô nghĩa, bởi vì nó đã góp phần làm nên một tương lai tươi sáng hơn.
Sự Bất Tử Của Lê Quang Vịnh
Bài thơ khép lại bằng một hình ảnh mạnh mẽ và đầy hy vọng:
Lê Quang Vịnh nhìn tương lai xanh
Sức muôn người ở trong nụ cười anh!
Lê Quang Vịnh không chỉ là một cá nhân, mà là đại diện cho cả một thế hệ, là sức mạnh của muôn người, là niềm tin không bao giờ tắt vào tương lai.
Lời Kết
Bài thơ Nụ cười Lê Quang Vịnh không chỉ là một bài thơ tưởng niệm, mà còn là một bài thơ tuyên ngôn. Nó không chỉ khắc hoạ một con người, mà còn thể hiện một tinh thần, một khí phách không thể bị dập tắt.
Nụ cười của Lê Quang Vịnh – một nụ cười thách thức, một nụ cười kiên cường – đã vượt qua ranh giới của sự sống và cái chết, trở thành biểu tượng của lòng yêu nước, của ý chí kiên trung.
Và nụ cười ấy, dù bao nhiêu năm tháng trôi qua, vẫn sáng mãi trong lòng những người yêu nước, như một ngọn lửa không bao giờ tắt.
*
Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam
Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.
Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.
Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.
Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.
Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:
“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”
Viên Ngọc Quý
