Phá ngã

Mạng sống trong hơi thở
Trong nhịp đập quả tim
Thế nào là mạng sống ?
Sự vay mượn liên tục

Thiền viện Chân Không, 8-1992

*

“Phá Ngã – Buông Bỏ Huyễn Mộng Đời Người”

Bài thơ “Phá Ngã” của Thiền sư Thích Thanh Từ ngắn gọn nhưng chứa đựng một triết lý sâu sắc về bản chất của con người. Chỉ với bốn câu thơ, Thiền sư đã mở ra một cánh cửa để ta nhìn thấu cái tôi vốn mong manh và huyễn hoặc.

“Mạng sống trong hơi thở, trong nhịp đập quả tim” – cuộc đời con người, xét cho cùng, chỉ là một chuỗi những hơi thở vào ra, một nhịp tim đập liên hồi. Chúng ta cứ tưởng rằng mình sở hữu một đời sống vững bền, nhưng kỳ thực, chỉ cần một hơi thở không kịp trở lại, một nhịp tim lỡ nhịp, mọi thứ lập tức tan biến.

Vậy “thế nào là mạng sống?” – câu hỏi ấy như một lời cảnh tỉnh, khiến ta dừng lại để chiêm nghiệm. Nếu đời sống chỉ được duy trì nhờ những yếu tố mong manh ấy, vậy có gì là thật, có gì đáng để ta chấp chặt, bon chen?

“Sự vay mượn liên tục” – câu kết của bài thơ chính là mũi dao cắt đứt ảo tưởng về cái tôi. Thân này là tạm bợ, sự sống này là vay mượn: mượn từ đất trời, từ cơm ăn nước uống, từ không khí ta thở mỗi ngày. Vậy mà con người cứ chấp vào “ngã”, cho rằng mình là trung tâm, là chủ nhân của tất cả.

Bài thơ không chỉ nói về vô thường, mà còn là một lời nhắc nhở buông bỏ chấp ngã. Khi hiểu rằng bản thân chỉ là một sự vay mượn, ta sẽ biết sống khiêm nhường hơn, bớt tranh đấu hơn, và nhẹ nhàng hơn trước những biến động của đời người. Và khi cái tôi sụp đổ, khi “phá ngã”, ta mới thực sự chạm đến tự do.

*

Thiền sư Thích Thanh Từ – Người phục hưng Thiền phái Trúc Lâm

Thiền sư Thích Thanh Từ (1924) là bậc cao tăng có công lớn trong việc khôi phục và phát triển Thiền phái Trúc Lâm – dòng thiền thuần Việt do Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập. Xuất thân từ Tiền Giang, ngài xuất gia với tâm nguyện tìm cầu chân lý, sau đó dấn thân vào con đường hoằng pháp, giảng dạy và viết sách về Thiền tông.

Ngài đề cao việc quay về tự tâm, buông xả vọng tưởng để đạt giải thoát ngay trong đời sống. Hệ thống thiền viện do ngài sáng lập, tiêu biểu là Thiền viện Trúc Lâm Đà Lạt, đã trở thành nơi hướng đạo cho nhiều thế hệ Phật tử. Với tư tưởng giản dị, thực tiễn, ngài giúp người học ứng dụng thiền vào đời thường, tìm được sự an nhiên giữa cuộc sống.

Di sản thiền học mà ngài để lại không chỉ làm sống dậy tinh thần Trúc Lâm mà còn mở ra con đường tỉnh thức cho những ai tìm cầu sự bình an đích thực.

Viên Ngọc Quý