Phải sàng ra, phải lọc ra
Phải sàng ra, phải lọc ra,
Tự mình ta, tự mình ta.
Nắng miền Nam ta đẹp biết bao!
Gió phất phơ như tấm lụa đào.
Nhưng chúng nó đi, làm bẩn nắng,
Gió đụng vào chúng nó tanh tao.
Hơi biển đậm trộn vào gió nắng
Cùng hơi sông có vị ngọt ngào.
Nhưng chúng nó thở ôi không khí,
Mắt bay nhìn xấu xí trời tao!
Phải sàng ra, ta phải lọc ra
Sỏi không thể nấu chung với gạo.
Đồng của ta, đất đẹp của ta
Không thể để giày đinh xục xạo.
Rắn độc phun, rắn phải dập đầu.
Quạ đen tới, quạ đen mất xác.
Hút hoài con đỉa bám ngàn năm
Rứt nó ra, nghiến vằm dưới đất!
Bẻ song tù! Dinh trại phá ra!
Chặt chân cầu! móc mắt đèn pha!
Người chiến thắng cuối cùng, là Đất,
Đất với Nhân dân là thống nhất.
Giữ gìn nắng gió mãi thơm tho,
Sông núi chẳng cho ai cướp giật!
Phải sàng ra, phải lọc ra,
Tự mình ta, tự mình ta.
24-1-62
*
“Phải Sàng Ra, Phải Lọc Ra” – Tiếng Gọi Thanh Lọc và Giữ Gìn Đất Nước
Bài thơ Phải sàng ra, phải lọc ra của Xuân Diệu là một lời kêu gọi mạnh mẽ, dứt khoát về tinh thần đấu tranh bảo vệ sự trong sạch của đất nước, con người và lý tưởng cách mạng. Bằng ngôn từ sắc bén, hình ảnh quyết liệt, bài thơ không chỉ khẳng định sức mạnh của nhân dân mà còn nhấn mạnh vào nhiệm vụ thanh lọc, loại bỏ những gì xấu xa, độc hại ra khỏi cuộc sống.
Tinh Thần Tự Giác – Tự Mình Phải Lọc Ra
Ngay từ những câu thơ đầu tiên, Xuân Diệu đã nhấn mạnh đến tinh thần tự giác:
Phải sàng ra, phải lọc ra,
Tự mình ta, tự mình ta.
Không phải ai khác, chính mỗi người dân phải có ý thức làm trong sạch môi trường sống, bảo vệ quê hương, gạn đục khơi trong để giữ lại những gì tốt đẹp nhất. Hành động này không phải là trách nhiệm của riêng một cá nhân hay tổ chức nào mà là ý thức chung của cả dân tộc.
Khi Cái Xấu Xâm Lấn Đất Trời
Bài thơ mở ra với hình ảnh đẹp của miền Nam:
Nắng miền Nam ta đẹp biết bao!
Gió phất phơ như tấm lụa đào.
Đó là một miền đất đầy ánh sáng, trong lành, thơm tho, là niềm tự hào của dân tộc. Nhưng rồi, bầu không khí ấy bị vẩn đục bởi những kẻ ngoại bang, những kẻ phản bội đất nước:
Nhưng chúng nó đi, làm bẩn nắng,
Gió đụng vào chúng nó tanh tao.
Câu thơ như một lời than, một tiếng uất nghẹn. Cái đẹp bị hoen ố, cái thơm tho bị bủa vây bởi những kẻ làm vấy bẩn quê hương. Thậm chí, hơi thở của chúng cũng làm ô uế không khí:
Nhưng chúng nó thở ôi không khí,
Mắt bay nhìn xấu xí trời tao!
Ở đây, Xuân Diệu không chỉ miêu tả sự xâm lấn của giặc ngoại xâm, mà còn lên án cả những kẻ nội gián, những kẻ phản bội, những kẻ vì lợi ích riêng mà bán rẻ quê hương.
Lời Kêu Gọi Thanh Lọc Quyết Liệt
Trước thực trạng đó, nhà thơ kêu gọi một cuộc thanh lọc mạnh mẽ:
Sỏi không thể nấu chung với gạo.
Sỏi đá – thứ cứng rắn, vô dụng, không thể để lẫn lộn với hạt gạo thơm lành của quê hương. Cũng như vậy, những kẻ phản bội, những kẻ xấu xa không thể chung sống cùng nhân dân, cùng đất nước yêu thương.
Đồng của ta, đất đẹp của ta
Không thể để giày đinh xục xạo.
Hình ảnh giày đinh gợi lên sự xâm lược, sự chà đạp của quân thù lên mảnh đất quê hương. Và câu thơ vang lên như một lời thề: đất nước này không thể để kẻ thù giày xéo!
Sự quyết liệt còn thể hiện rõ hơn trong những hình ảnh đầy sức mạnh:
Rắn độc phun, rắn phải dập đầu.
Quạ đen tới, quạ đen mất xác.
Hút hoài con đỉa bám ngàn năm
Rứt nó ra, nghiến vằm dưới đất!
Từng câu thơ như những nhát búa giáng xuống mạnh mẽ. Rắn độc phải bị tiêu diệt, quạ đen không thể tồn tại, đỉa bám mãi thì phải nhổ bật rễ. Đây không còn là lời kêu gọi thông thường mà là một mệnh lệnh, một thái độ không khoan nhượng với cái xấu, cái ác, với những thế lực muốn bòn rút quê hương.
Niềm Tin Vào Chiến Thắng Cuối Cùng
Sau những lời kêu gọi đấu tranh mạnh mẽ, Xuân Diệu khẳng định một chân lý:
Người chiến thắng cuối cùng, là Đất,
Đất với Nhân dân là thống nhất.
Mọi thế lực xấu xa rồi sẽ bị đào thải, chỉ có nhân dân, chỉ có đất nước là tồn tại vĩnh viễn. Đây là lời khẳng định chắc nịch về sức mạnh bất diệt của dân tộc, của tinh thần yêu nước, của khát vọng giữ gìn quê hương.
Cuối bài thơ, điệp khúc lại vang lên:
Phải sàng ra, phải lọc ra,
Tự mình ta, tự mình ta.
Như một lời nhắc nhở, một lời thề son sắt rằng: chính mỗi người phải có ý thức tự thanh lọc, tự bảo vệ đất nước, tự đấu tranh để giữ lấy những gì tốt đẹp nhất cho quê hương.
Lời Kết
Bài thơ Phải sàng ra, phải lọc ra không chỉ là một bài thơ chính trị mà còn là một tuyên ngôn về tinh thần yêu nước, về ý chí bảo vệ quê hương. Xuân Diệu đã dùng ngôn ngữ mạnh mẽ, hình ảnh quyết liệt để khắc họa cuộc đấu tranh không khoan nhượng giữa cái tốt và cái xấu, giữa chính nghĩa và phi nghĩa.
Thông điệp của bài thơ vẫn còn nguyên giá trị cho đến hôm nay: muốn một xã hội tốt đẹp, muốn một đất nước trong sạch, mỗi con người phải có ý thức sàng lọc, loại bỏ cái xấu, giữ gìn những giá trị chân chính. Đó không chỉ là trách nhiệm mà còn là sứ mệnh thiêng liêng của mỗi người con đất Việt.
*
Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam
Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.
Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.
Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.
Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.
Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:
“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”
Viên Ngọc Quý
