Phượng mười nǎm
Phượng trong sáng nảy hồng trên một cõi
Như muôn đàn cùng gảy dưới mây cao.
Ánh sáng trùm trong không gian vòi vọi,
Tấc lòng hè kiều diễm hoá ly tao.
Biển bướm đỏ rào rào trong gió mát;
Lá non xanh như suối chảy trên trời.
Phượng, phượng hỡi! cờ sao mà man mác,
Mỗi mùa hè run rẩy với triều môi.
Xanh đã ngủ ở dưới trời yên tĩnh;
Đỏ còn ngân trong tiếng nói dịu dàng:
Ta mơ màng thấy gió đang sóng sánh,
Trống sân trường văng vẳng đánh – mười năm.
Mười năm phượng, phượng huy hoàng vẫn phượng,
Áo trắng trong ngày tháng phất phơ soi.
Ta cùng mình như cành cây riết quấn,
Vương lòng nhau ràng rịt biết bao đời.
Phượng mười năm… hiu hắt gió mười năm…
Yêu mười năm… nhớ muôn thuở… mười năm…
Bắc Cạn 1947
*
Phượng mười năm – Hồi ức của một mùa hè đã xa
Có những điều dù đã đi qua nhưng vẫn lưu lại trong ký ức như một nét chạm khắc không phai. Phượng mười năm của Xuân Diệu là một bài thơ đầy hoài niệm về một thời tuổi trẻ đã trôi xa theo năm tháng, nơi sắc phượng đỏ không chỉ là dấu hiệu của mùa hè mà còn là chứng nhân của những kỷ niệm, những rung động đầu đời.
Phượng – Ngọn lửa rực rỡ của thời thanh xuân
Ngay từ những câu thơ đầu, sắc đỏ của phượng đã tràn ngập không gian:
“Phượng trong sáng nảy hồng trên một cõi
Như muôn đàn cùng gảy dưới mây cao.”
Hoa phượng không chỉ đơn thuần là một loài cây báo hiệu mùa hè, mà còn là một bản nhạc sống động, ngân vang giữa bầu trời rộng lớn. Đó là sắc đỏ kiêu hãnh, là niềm hân hoan của tuổi trẻ, là nốt thăng hoa của một thời tươi đẹp.
Bằng những hình ảnh giàu chất thơ, Xuân Diệu đã vẽ nên một không gian đầy màu sắc và cảm xúc. “Biển bướm đỏ rào rào trong gió mát” – những cánh hoa phượng rơi như những đàn bướm bay trong làn gió, tạo nên một khung cảnh vừa lãng mạn, vừa man mác buồn.
Mười năm – Dư âm của một thời đã xa
Nhưng phượng không chỉ rực rỡ trong hiện tại, mà còn là chiếc cầu nối đưa tác giả về với kỷ niệm:
“Ta mơ màng thấy gió đang sóng sánh,
Trống sân trường văng vẳng đánh – mười năm.”
Chỉ một tiếng trống trường vang lên trong trí nhớ cũng đủ để gợi lại cả một quãng đời đã qua. Mười năm không dài nhưng cũng đủ để biến một học sinh trở thành một người trưởng thành, đủ để những ký ức học trò chỉ còn là hồi ức xa xăm.
Phượng vẫn đỏ, sân trường vẫn vang vọng tiếng trống, nhưng những con người của ngày ấy đã bước đi trên những con đường khác nhau, để lại trong lòng nhau những khoảng trống không thể lấp đầy.
Tình bạn, tình yêu và sự gắn kết mãi mãi
Bài thơ không chỉ nói về thời gian đã trôi qua, mà còn là lời nhắn nhủ về những điều vẫn còn mãi:
“Ta cùng mình như cành cây riết quấn,
Vương lòng nhau ràng rịt biết bao đời.”
Có những tình cảm không thể đong đếm bằng thời gian. Dù mười năm, hai mươi năm hay cả đời người, những ký ức vẫn còn đó, những rung động vẫn nguyên vẹn như ngày đầu tiên.
Câu thơ cuối cùng đọng lại trong lòng người đọc một nỗi buồn dịu dàng:
“Phượng mười năm… hiu hắt gió mười năm…
Yêu mười năm… nhớ muôn thuở… mười năm…”
Có lẽ không chỉ là mười năm, mà là cả một đời người. Ký ức về một thời tuổi trẻ, về một màu phượng rực rỡ, về những con người đã từng gắn bó, sẽ mãi mãi sống trong tâm hồn của những ai từng đi qua.
Lời kết
Phượng mười năm không chỉ là một bài thơ về mùa hè, mà còn là một bài thơ về thời gian, về sự gắn kết giữa con người với nhau, về những điều đẹp đẽ dù đã qua nhưng không bao giờ mất đi. Xuân Diệu đã gửi gắm vào từng câu chữ không chỉ nỗi nhớ, mà còn là một sự trân trọng đối với những kỷ niệm, với tuổi trẻ, với những tháng ngày không thể quay lại nhưng cũng không thể lãng quên.
*
Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam
Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.
Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.
Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.
Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.
Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:
“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”
Viên Ngọc Quý
