Princeton
Vàng rụng Princeton
Mùa lá đổ
Xanh ngắt trời thu buổi sáng
Nao nao sương khói nhớ thương về
Chen lẫn rừng cây
Năm tháng xa vời,
Biển rộng sông dài,
Hình hài một mảnh
Đưa tay nghiêng mắt chào em thầm hẹn
“Nhớ mùa thu sau trở lạiCảm nhận bài thơ: Princeton – Thiền sư Nhất Hạnh
Princeton
Xin dâng hoa lá
Xin dâng trời xanh mây trắng cho người”
Princeton thì thầm.
Princeton, Princeton
Một sáng ta về nhớ cố nhân
Lá cản chân ta xào xạc
Đàn em bé nhỏ nô đùa bãi cỏ xanh non
Những bàn tay đưa cao, vẫy nhẹ,
Không tiếc thương, không vấn vương
Còn ta, còn ngươi,
Năm ngoái năm xưa trò chuyện
Xa ai, ai xa mà ta tiếc thương?
(Bài thơ nằm trong Tập thơ Chắp tay nguyện cầu cho bồ câu trắng hiện (NXB Lá Bối, 1965) gồm những bài thơ kêu gọi hoà bình cho Việt Nam)
*
Princeton thì thầm – Nơi mùa thu đánh thức một nỗi nhớ nhân loại
Giữa một buổi sáng thu vàng ở Princeton – một thị trấn đại học nhỏ bé và thanh bình, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã để lại trong bài thơ “Princeton” không chỉ là hình ảnh mùa lá đổ lãng mạn, mà còn là một bản thiền ca thầm thì của hoài niệm, tỉnh thức và lòng yêu thương vô điều kiện đối với con người và thế giới. Từng câu chữ trong bài thơ là một lối trở về thinh lặng, là sự kết nối giữa tâm hồn cô đơn của kẻ lữ hành và nụ cười hồn nhiên của những đứa trẻ nô đùa trên bãi cỏ xanh non.
Vàng rụng Princeton
Mùa lá đổ
Xanh ngắt trời thu buổi sáng
Nao nao sương khói nhớ thương về
Chỉ vài dòng đầu tiên, người đọc đã nghe thấy tiếng thu rơi mềm trong tâm tưởng, thấy sương khói như trôi từ lòng đất đến tận tâm hồn. Mùa thu ở Princeton không chỉ là thời khắc giao mùa của thiên nhiên, mà còn là một mùa chuyển động sâu lắng trong tâm thức. Màu trời xanh ngắt, lá vàng rụng và khói thu bồng bềnh đã khiến nỗi nhớ, nỗi thương – những điều không tên – trào dâng như sóng vỗ bờ tiềm thức.
Chen lẫn rừng cây
Năm tháng xa vời,
Biển rộng sông dài,
Hình hài một mảnh
Giữa cảnh sắc thiên nhiên mênh mang ấy, con người trở nên bé nhỏ và đơn độc, một “hình hài một mảnh” lạc giữa “biển rộng sông dài”, như một thân cây trôi trong rừng thiêng vạn cổ. Nhưng chính sự nhỏ bé đó lại khiến con người thêm bi mẫn, thêm sâu sắc, thêm khát vọng được dâng tặng điều đẹp nhất của đời mình cho cuộc sống.
“Nhớ mùa thu sau trở lại
Xin dâng hoa lá
Xin dâng trời xanh mây trắng cho người”
Đây chính là trái tim của bài thơ – lời nguyện thầm lặng mà vô cùng trong sáng. Thiền sư không xin cho riêng mình, không đòi hỏi điều gì từ cuộc đời, mà chỉ ước được “dâng” – dâng hoa lá, trời xanh, mây trắng. Một tâm hồn đã hòa tan với đất trời, biết rằng hạnh phúc là cho đi mà không vướng bận.
Princeton thì thầm.
Princeton, Princeton
Một sáng ta về nhớ cố nhân
Princeton không chỉ là địa danh – đó là biểu tượng của một ký ức sống, một “cố nhân” của tâm hồn, nơi đã ghi dấu một thời tuổi trẻ, một mùa thu bình an, một tiếng thì thầm của đất trời. “Princeton” được lặp lại như một niệm chú, một tiếng gọi mời về lại trong lòng người.
Lá cản chân ta xào xạc
Đàn em bé nhỏ nô đùa bãi cỏ xanh non
Những bàn tay đưa cao, vẫy nhẹ,
Không tiếc thương, không vấn vương
Trẻ thơ – biểu tượng của tương lai, của vô ưu – xuất hiện như một điểm sáng dịu dàng, gợi nhớ rằng sự sống vẫn tiếp tục, và niềm vui thuần khiết vẫn tồn tại, bất chấp bao mùa chia ly, bao tháng năm tang thương. Tiếng cười, tiếng lá xào xạc, bàn tay nhỏ vẫy nhẹ – như thể hiện cái nhìn vô niệm, không dính mắc, không sở hữu mà vẫn đầy yêu thương.
Xa ai, ai xa mà ta tiếc thương?
Câu hỏi cuối cùng vang lên như một âm ba của tỉnh thức. “Ai xa mà ta tiếc thương?” – Có lẽ không ai xa cả, bởi trong cái nhìn của chánh niệm, tất cả đều đang có mặt, đều đang kết nối trong cùng một dòng sống. Thiền sư không tìm kiếm người xưa, mà nhận ra nỗi thương ấy chính là hình bóng của mình trong mọi người, của mọi người trong mình.
Thông điệp của Thiền sư Thích Nhất Hạnh: Hãy sống như thể bạn đang dâng tặng mùa thu cho đời
“Princeton” không đơn thuần là một bài thơ về hoài niệm, mà là một bản thiền ca của tỉnh thức và yêu thương. Nó nhắc ta rằng: dù bạn ở đâu, giữa mùa nào, nếu bạn thật sự lắng nghe, thật sự có mặt, thì mọi thứ đều có thể trở thành nơi để bạn trở về với chính mình, với con người và thế giới. Mùa thu, lá rụng, trẻ thơ, đất trời – đều là lời thì thầm của cuộc sống, mời gọi ta sống sâu, sống đẹp, và sống với tâm nguyện dâng tặng.
Có thể bạn đang đứng giữa Princeton nào đó của riêng mình – nơi lá rụng, trời xanh và một lời hẹn thầm vẫn còn dang dở. Vậy thì hãy lặng nghe – có khi, mùa thu trong bạn đang chờ được dâng lên cho người.
*
Thiền sư Thích Nhất Hạnh – Vị sứ giả của hòa bình và chánh niệm
Thiền sư Thích Nhất Hạnh (1926–2022) là một trong những vị thiền sư lỗi lạc và có ảnh hưởng sâu rộng nhất của Phật giáo thế giới đương đại. Không chỉ là một nhà tu hành, ngài còn là nhà văn, nhà thơ, học giả, nhà hoạt động xã hội vì hòa bình và người tiên phong đưa chánh niệm (mindfulness) vào đời sống thường nhật một cách thiết thực, giản dị nhưng sâu sắc.
Sinh ra tại tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam, Thích Nhất Hạnh xuất gia từ năm 16 tuổi tại chùa Từ Hiếu. Sau quá trình tu học và nghiên cứu, ngài đã có nhiều đóng góp quan trọng cho Phật giáo hiện đại, đặc biệt là trong việc kết nối tinh thần đạo Phật với các vấn đề xã hội. Ngài là người sáng lập Dòng tu Tiếp Hiện, Làng Mai (Plum Village) ở Pháp – một trung tâm tu học nổi tiếng thu hút hàng nghìn người từ khắp nơi trên thế giới.
Thông qua hàng trăm tác phẩm viết bằng tiếng Việt, tiếng Anh và các ngôn ngữ khác, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người về lối sống tỉnh thức, từ bi và không bạo lực. Những khái niệm như “hơi thở ý thức”, “thiền đi”, “an trú trong hiện tại” trở nên gần gũi với nhiều người nhờ vào cách giảng giải mộc mạc, giàu hình ảnh của ngài. Các tác phẩm tiêu biểu như Phép lạ của sự tỉnh thức, Đường xưa mây trắng, An lạc từng bước chân, Giận … là những cuốn sách được yêu mến và tìm đọc rộng rãi.
Trong suốt cuộc đời, ngài cũng là một nhà hoạt động tích cực cho hòa bình. Năm 1967, ngài được mục sư Martin Luther King Jr. đề cử Giải Nobel Hòa bình nhờ những nỗ lực vận động chấm dứt chiến tranh Việt Nam bằng con đường đối thoại và bất bạo động.
Ảnh hưởng và di sản của ngài không chỉ lan rộng trong cộng đồng Phật giáo mà còn được quốc tế ghi nhận sâu sắc. Năm 2011, khu tượng đài “Remember Them: Champions for Humanity” với diện tích khoảng 100m2 được đặt tại khu công viên Henry J. Kaiser Memorial, thành phố Oakland, tiểu bang California (Hoa Kỳ). Bức tượng điêu khắc chân dung 25 nhân vật nổi tiếng còn sống và đã qua đời, đã có cống hiến lớn lao vì quyền con người trên thế giới. Thiền sư Thích Nhất Hạnh là một trong số những nhân vật được chọn để thể hiện trên tượng đài này, với những đóng góp của ngài cho công cuộc xây dựng hòa bình của nhân loại.
Vào ngày 11 tháng 4 năm 2025, thành phố New York đã chính thức đồng đặt tên đoạn đường West 109th Street (từ Riverside Drive đến Broadway) là “Thích Nhất Hạnh Way” để vinh danh Thiền sư Thích Nhất Hạnh. Đây là nơi ngài từng sống và giảng dạy trong những năm 1960 khi theo học tại Union Theological Seminary và giảng dạy tại Đại học Columbia./.
Viên Ngọc Quý
