Quả măng cụt
Chất ngọt thơm da vào giữa mắt
A ha! Mùi sữa mớm vô răng…
Ôi khồi tình! Khối mộng!
Lộ sắc tưởng mùa thu,
Màu da huyền lên nước;
Sóng mặt nổi vân nu.
Môi ai làm hoa nở
Mời mọc khách qua đường!
Ôi bàn tay rạng mở
Cả một bầu thanh hương!
Múi trắng sao như ngọc!
Múi mát tợ thịt thơm!
Môi hoa ai mời mọc –
Ngọt lịm đến linh hồn.
Những hòn răng anh ánh
(Đây không phải hòn trăng!)
Hiện ra sau múi ngọc
Cười vỡ cả không gian!
*
Quả Măng Cụt – Hương Sắc Của Cái Đẹp
Có những thứ đẹp đẽ mà thiên nhiên ban tặng không chỉ là một món quà vật chất, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật mang linh hồn của tạo hóa. Bích Khê, với sự nhạy cảm và tài hoa của mình, đã nhìn thấy trong quả măng cụt cả một thế giới của hương sắc, của tình yêu, của cái đẹp gợi cảm mà thanh tao.
Hương vị khơi gợi xúc cảm
“Chất ngọt thơm da vào giữa mắt
A ha! Mùi sữa mớm vô răng…”
Câu thơ mở đầu đầy cảm giác và vị giác. Bích Khê không chỉ nhìn quả măng cụt, mà còn cảm nhận nó bằng cả các giác quan. Hương thơm lan tỏa, chất ngọt len vào tận mắt, tận môi, tận răng – như một nụ hôn nhẹ của đất trời dành cho con người.
Nhà thơ gọi đây là “khối tình! khối mộng!” – quả măng cụt không chỉ là một loại trái cây đơn thuần, mà còn là một biểu tượng của sự gợi cảm và quyến rũ, của một vẻ đẹp mơn mởn và nồng nàn như một người con gái.
Màu sắc và đường nét – Nghệ thuật của thiên nhiên
“Lộ sắc tưởng mùa thu,
Màu da huyền lên nước;
Sóng mặt nổi vân nu.”
Bích Khê nhìn quả măng cụt như một bức tranh hoàn hảo. Màu sắc của nó không rực rỡ mà huyền ảo, không chói chang mà mềm mại như mùa thu. Trên bề mặt trái, những đường vân như sóng gợn, như dòng nước trong veo phản chiếu ánh sáng.
Đây là một cái đẹp tinh tế, kín đáo nhưng đầy mê hoặc, như nét duyên thầm của người con gái Á Đông.
Sự mời gọi của cái đẹp
“Môi ai làm hoa nở
Mời mọc khách qua đường!
Ôi bàn tay rạng mở
Cả một bầu thanh hương!”
Bích Khê không chỉ nhìn thấy một quả măng cụt, mà còn thấy một bờ môi hé nở như đóa hoa mời gọi, một bàn tay mở ra trao tặng cả hương sắc thiên nhiên.
Đây là cái đẹp của sự ban tặng, của một vẻ đẹp không chỉ để chiêm ngưỡng mà còn để thưởng thức, để hòa mình vào.
Hương vị ngọt đến tận linh hồn
“Múi trắng sao như ngọc!
Múi mát tợ thịt thơm!
Môi hoa ai mời mọc –
Ngọt lịm đến linh hồn.”
Hình ảnh múi măng cụt được so sánh với ngọc, với thịt thơm, với một bờ môi hé mở. Sự liên tưởng của Bích Khê vừa thanh tao, vừa đầy chất nhục cảm, biến quả măng cụt thành một biểu tượng của sự giao hòa giữa thiên nhiên và con người.
Hương vị ngọt lịm ấy không chỉ tan trên đầu lưỡi, mà còn thấm sâu vào linh hồn, như một thứ tình yêu thuần khiết nhưng cũng nồng nàn.
Tiếng cười vang lên giữa không gian
“Những hòn răng anh ánh
(Đây không phải hòn trăng!)
Hiện ra sau múi ngọc
Cười vỡ cả không gian!”
Nhà thơ kết thúc bài bằng hình ảnh những hòn răng lấp lánh, hé mở sau múi măng cụt, tạo nên một nụ cười giòn tan. Đó là tiếng cười của sự tận hưởng, của niềm vui đơn sơ nhưng tràn đầy xúc cảm.
Không gian như vỡ òa – không chỉ vì tiếng cười, mà còn vì sự hân hoan, vì cái đẹp đã lan tỏa đến tận cùng.
Lời kết – Vẻ đẹp của tự nhiên và con người
Bài thơ Quả măng cụt của Bích Khê không chỉ đơn thuần là một bài thơ tả thực về một loại trái cây, mà còn là bản hòa ca về cái đẹp của thiên nhiên và con người.
Quả măng cụt hiện lên như một biểu tượng của sự gợi cảm mà tinh tế, của sự mời gọi mà thanh khiết, của hương vị lan tỏa mà không hề phô trương.
Qua bài thơ này, Bích Khê đã vẽ nên một bức tranh sống động, nơi màcon người và thiên nhiên không còn ranh giới, nơi mà hương vị, sắc màu và xúc cảm hòa quyện với nhau để tạo nên một vẻ đẹp vĩnh hằng.
*
Bích Khê – Thi sĩ tài hoa của nền thơ hiện đại Việt Nam
Bích Khê (1916 – 1946), tên thật là Lê Quang Lương, là một nhà thơ tiêu biểu của phong trào Thơ Mới Việt Nam. Ông sinh ra trong một gia đình nho học yêu nước tại Quảng Ngãi. Từ nhỏ, ông đã bộc lộ năng khiếu thi ca với thơ Đường luật và ca trù. Tuy nhiên, bước ngoặt trong sáng tác của ông đến từ sự ảnh hưởng của Hàn Mặc Tử, khi ông chuyển sang thể thơ mới với phong cách tượng trưng và siêu thực.
Tác phẩm nổi bật nhất của Bích Khê là Tinh Huyết (1939), được xem như một hiện tượng trong nền thơ Việt Nam thời bấy giờ. Thơ ông giàu chất nhạc, hình tượng táo bạo, kết hợp giữa cảm xúc mãnh liệt và sự tìm tòi đổi mới. Hoài Thanh từng nhận xét rằng ông có những câu thơ hay nhất Việt Nam, còn Hàn Mặc Tử ca ngợi thơ ông như “đóa hoa thần dị”.
Mắc bệnh phổi từ sớm, cuộc đời Bích Khê đầy bi kịch nhưng cũng để lại dấu ấn sâu sắc. Ông qua đời năm 1946 khi mới 30 tuổi, để lại một di sản thơ ca độc đáo, góp phần làm phong phú nền thi ca Việt Nam.
Viên Ngọc Quý
