Rằm tháng tám

Trời trong sáng, trăng tròn lơ lửng gió
Đồng mờ sương khóm chuối lặng mơ màng
Những ao biếc ngâm sao đầy nước tỏ
Bụi tre ngà lơi lả uốn lưng cong.

Trong đường xóm trống chiêng chung nhịp nổi
Trẻ con theo sư tử rước vang ầm.
Ngoài đình sáng tiếng cười chen tiếng nói
Gái trai làng ra họp hát trống quân.

Trong khi ấy phất phơ khăn với áo
Các bà đồng ra điện lễ, cười vui.
Nghiêm lặng nhất có vài ba ông lão
Thả con thuyền uống rượu với trăng trôi.

*

Rằm Tháng Tám – Đêm Trăng Hội Ngộ Và Tâm Hồn Giao Cảm

Rằm tháng Tám – đêm hội trăng rằm, đêm của đoàn viên, của những thanh âm rộn rã và niềm vui lan tỏa khắp chốn làng quê. Trong bài thơ Rằm tháng Tám, nhà thơ Anh Thơ đã phác họa một bức tranh trọn vẹn về đêm hội trăng, nơi thiên nhiên hòa cùng lòng người trong một không gian lung linh và đầy ý nghĩa.

Ánh Trăng Tròn Và Khung Cảnh Thôn Quê Thanh Bình

Bài thơ mở ra với khung cảnh thiên nhiên đêm rằm tháng Tám đẹp như một bức tranh thủy mặc:

“Trời trong sáng, trăng tròn lơ lửng gió
Đồng mờ sương khóm chuối lặng mơ màng
Những ao biếc ngâm sao đầy nước tỏ
Bụi tre ngà lơi lả uốn lưng cong.”

Bầu trời đêm thanh khiết, ánh trăng tròn trịa tỏa sáng, gió thổi nhè nhẹ làm rung rinh những vạt chuối, khiến cảnh vật như chìm trong một giấc mơ êm đềm. Ao nước phản chiếu những vì sao, bụi tre cúi mình theo làn gió, tất cả tạo nên một không gian vừa huyền ảo, vừa bình yên.

Ở đây, thiên nhiên không chỉ là phông nền cho ngày hội, mà còn như một nhân vật sống động, đang lặng lẽ hòa vào niềm vui của con người. Đêm rằm không chỉ là của riêng trẻ nhỏ, mà là của cả đất trời, của thiên nhiên và vạn vật.

Nhịp Hội Tưng Bừng – Niềm Vui Lan Tỏa

Sau khoảng không gian tĩnh lặng của cỏ cây, bài thơ nhanh chóng dẫn người đọc đến với bầu không khí rộn ràng của lễ hội:

“Trong đường xóm trống chiêng chung nhịp nổi
Trẻ con theo sư tử rước vang ầm.
Ngoài đình sáng tiếng cười chen tiếng nói
Gái trai làng ra họp hát trống quân.”

Từ những thanh âm xa xa, tiếng trống, tiếng chiêng dần lớn hơn, hòa quyện với tiếng reo vui của lũ trẻ đang theo chân đoàn múa sư tử. Hình ảnh này gợi nhớ đến những kí ức tuổi thơ thân thương, khi ánh đèn lồng lung linh trong tay, khi tiếng trống hội vang vọng khắp đường làng.

Không chỉ trẻ con, mà cả trai gái trong làng cũng nô nức tụ họp bên đình để hát trống quân – một hình thức hát giao duyên dân gian quen thuộc. Đây không chỉ là dịp vui chơi mà còn là khoảnh khắc kết nối con người, nơi những tấm lòng hòa quyện trong tiếng cười, nơi những ánh mắt tìm nhau dưới vầng trăng sáng tỏ.

Tín Ngưỡng Dân Gian – Sự Giao Cảm Giữa Người Và Trời

Bên cạnh niềm vui của lễ hội, bài thơ còn tái hiện một khía cạnh khác của rằm tháng Tám – những nghi lễ mang tính tâm linh, đầy màu sắc tín ngưỡng:

“Trong khi ấy phất phơ khăn với áo
Các bà đồng ra điện lễ, cười vui.”

Hình ảnh các bà đồng lên điện làm lễ trong đêm trăng tròn không chỉ là một nét đặc trưng của văn hóa dân gian mà còn thể hiện niềm tin của con người vào sự giao cảm giữa cõi trần và cõi thiêng. Họ cúng bái, cầu nguyện, dâng lễ vật lên thần linh với niềm tin rằng đêm trăng sáng cũng là lúc đất trời gần nhau nhất.

Bên cạnh không khí náo nhiệt ấy, có một góc nhỏ lặng lẽ nhưng cũng rất thơ mộng:

“Nghiêm lặng nhất có vài ba ông lão
Thả con thuyền uống rượu với trăng trôi.”

Đây có lẽ là hình ảnh đẹp nhất trong bài thơ, khi những bậc cao niên trong làng thảnh thơi ngồi trên thuyền, nhâm nhi chén rượu và ngắm trăng trôi. Nếu như trẻ nhỏ hân hoan trong tiếng trống hội, trai gái tìm đến nhau trong những khúc hát giao duyên, thì những người già lại chọn một niềm vui tĩnh lặng hơn – hòa mình vào ánh trăng, đối ẩm cùng thiên nhiên.

Hình ảnh này gợi nhớ đến thú vui tao nhã của các tao nhân mặc khách ngày xưa – những con người tìm thấy sự đồng điệu giữa tâm hồn và thiên nhiên, giữa rượu ngon và ánh trăng sáng. Đây không chỉ là thú vui, mà còn là một triết lý sống: lặng ngắm dòng đời trôi chảy, hòa mình vào những điều giản dị mà tinh tế nhất.

Thông Điệp Của Bài Thơ – Sự Hài Hòa Giữa Con Người, Thiên Nhiên Và Văn Hóa

Bài thơ Rằm tháng Tám của Anh Thơ không chỉ đơn thuần là bức tranh về một đêm hội làng, mà còn mang trong đó nhiều tầng ý nghĩa sâu xa.

Sự hòa hợp giữa thiên nhiên và con người: Trăng sáng, gió nhẹ, ao nước trong phản chiếu bầu trời – thiên nhiên không chỉ làm nền mà còn là một phần không thể thiếu của ngày hội. Trong khi con người rộn rã vui chơi, thiên nhiên lặng lẽ đồng hành, tạo nên một sự kết nối thiêng liêng giữa đất trời và lòng người.

Sự giao thoa giữa các thế hệ: Trẻ con tưng bừng rước đèn, trai gái tìm nhau trong hội hát, người già thả thuyền uống rượu – mỗi lứa tuổi, mỗi con người đều có cách riêng để tận hưởng ngày hội. Điều đó làm nên một bức tranh trọn vẹn về đời sống làng quê, nơi mọi người cùng hòa chung một niềm vui nhưng vẫn giữ được nét riêng của mình.

Tâm linh và đời sống: Giữa không khí rộn ràng ấy, hình ảnh các bà đồng ra điện làm lễ cho thấy rằng rằm tháng Tám không chỉ là ngày hội của vui chơi, mà còn là dịp để con người thể hiện lòng thành kính với thần linh, tổ tiên. Trong tín ngưỡng dân gian, ánh trăng rằm không chỉ mang đến ánh sáng mà còn là sự kết nối vô hình giữa hai thế giới, giữa hữu hình và vô hình.

Lời Kết

Bằng những vần thơ giản dị mà sâu sắc, Anh Thơ đã mang đến một bức tranh vừa sống động, vừa thơ mộng về đêm rằm tháng Tám. Ở đó, có ánh trăng huyền ảo, có tiếng trống rộn ràng, có những nụ cười rạng rỡ và cả những phút lặng lẽ suy tư.

Rằm tháng Tám không chỉ là ngày hội của trẻ thơ mà còn là dịp để mỗi người tìm thấy niềm vui cho riêng mình – có thể là trong tiếng hát, trong ánh mắt người thương, hay đơn giản là trong một khoảnh khắc yên bình dưới vầng trăng sáng vằng vặc trên cao.

Và có lẽ, điều đẹp nhất mà bài thơ để lại không chỉ là hình ảnh một đêm trăng rằm rực rỡ, mà còn là cảm giác ấm áp, an yên – cảm giác của sự hội ngộ, của những tâm hồn hòa làm một trong không gian đượm sắc trăng…

*

Nhà thơ Anh Thơ – Người vẽ tranh quê bằng thơ

Anh Thơ (1918 – 2005), tên thật là Vương Kiều Ân, là một trong những nữ thi sĩ tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại. Bà nổi tiếng từ năm 17 tuổi với tập thơ Bức tranh quê, đoạt giải khuyến khích của Tự Lực Văn Đoàn, mở ra một hướng đi riêng trong phong trào Thơ mới: thơ về nông thôn, thiên nhiên Bắc Bộ với những hình ảnh bình dị, đầy chất trữ tình.

Sinh ra trong một gia đình Nho học, cuộc sống kín cổng cao tường đã hun đúc trong bà một tâm hồn nhạy cảm, luôn khát khao tự do. Những câu thơ của Anh Thơ không chỉ vẽ nên bức tranh làng quê thanh bình mà còn phản ánh nỗi niềm sâu lắng của người phụ nữ trước những ràng buộc xã hội.

Sau Cách mạng tháng Tám, bà tham gia Việt Minh, giữ nhiều trọng trách trong Hội Phụ nữ, tiếp tục sáng tác thơ ca ngợi người phụ nữ hậu phương, vẻ đẹp cuộc sống mới và tinh thần đấu tranh anh dũng của dân tộc. Bà là một trong những hội viên đầu tiên của Hội Nhà văn Việt Nam, từng giữ vị trí ủy viên Ban chấp hành Hội.

Với những đóng góp lớn cho văn học, Anh Thơ được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật năm 2007. Những vần thơ của bà vẫn mãi ngân vang, gợi lên trong lòng người đọc tình yêu quê hương tha thiết:

“Quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng
Bên chòm xoan hoa tím rụng tơi bời…”
(Chiều xuân)

Viên Ngọc Quý.