Rét

Rét phóng trời đông ra rất xa.
Mây như pha sữa cả trời nhoà,
Lọc đều ánh sáng lên phơi phới;
Cả một ngày như mới sớm ra.

Chân trời thu lại mà thêm rộng.
Gió lạnh qua cây đụng cánh dài.
Chim cũng sải đi kêu chiếp chiếp,
Mùa đông có một cái gì tươi!

Lúa mùa gặt được khô chân ruộng.
Rơm ở trong làng chất đống cao.
Hỡi người sắp thuế đang chăm chút,
Kho huyện Từ Sơn dựng cổng chào.

Từ Sơn (Bắc Ninh) 11-1959

*

Rét – Hơi thở tươi mới của mùa đông

Mùa đông thường gợi lên trong lòng người cảm giác lạnh lẽo, u buồn. Thế nhưng, dưới ngòi bút của Xuân Diệu, cái rét không chỉ là một sự khắc nghiệt của thời tiết, mà còn mang đến một sức sống mới, một hơi thở đầy tươi vui của thiên nhiên và con người.

Bức tranh đông với nét vẽ dịu dàng

Mở đầu bài thơ, Xuân Diệu phác họa khung cảnh mùa đông với những nét vẽ rất nhẹ nhàng, tinh tế:

“Rét phóng trời đông ra rất xa.
Mây như pha sữa cả trời nhoà,
Lọc đều ánh sáng lên phơi phới;
Cả một ngày như mới sớm ra.”

Cái rét dường như không chỉ ở quanh ta, mà còn “phóng” ra khắp trời, lan rộng đến vô tận. Không gian mùa đông hiện lên với bầu trời như được pha một lớp sữa mỏng, ánh sáng thì nhẹ nhàng, mềm mại, không gay gắt mà “lọc đều” trên khắp đất trời. Hình ảnh ấy không gợi lên cảm giác buốt giá, mà mang một nét đẹp thanh khiết, ấm áp. Câu thơ cuối đặc biệt gợi lên một cảm giác đầy sức sống: “Cả một ngày như mới sớm ra.” – mùa đông không héo úa mà tươi tắn, tràn trề nhựa sống.

Sự chuyển động của mùa đông

Không như những bài thơ khác thường miêu tả mùa đông tĩnh lặng, Xuân Diệu nhìn thấy sự vận động trong từng hơi thở của đất trời:

“Chân trời thu lại mà thêm rộng.
Gió lạnh qua cây đụng cánh dài.
Chim cũng sải đi kêu chiếp chiếp,
Mùa đông có một cái gì tươi!”

Bầu trời như thu nhỏ lại trong tầm mắt, nhưng lại khiến người ta cảm thấy nó rộng hơn, sâu hơn. Gió lạnh không chỉ len lỏi giữa những hàng cây mà còn chạm vào cánh chim, khiến chúng vỗ mạnh hơn, bay xa hơn. Và đặc biệt, câu thơ cuối – “Mùa đông có một cái gì tươi!” – như một lời khẳng định đầy bất ngờ. Mùa đông không còn chỉ là sự tàn úa, mùa đông cũng mang theo sự tươi mới, một luồng sinh khí len lỏi giữa những cơn gió lạnh.

Hơi ấm từ những thành quả lao động

Từ cảnh sắc thiên nhiên, Xuân Diệu đưa người đọc về với cuộc sống con người trong mùa đông:

“Lúa mùa gặt được khô chân ruộng.
Rơm ở trong làng chất đống cao.
Hỡi người sắp thuế đang chăm chút,
Kho huyện Từ Sơn dựng cổng chào.”

Mùa đông không chỉ là mùa lạnh, mà còn là mùa thu hoạch. Những bông lúa đã được gặt về, những cánh đồng không còn trĩu hạt mà đã khô cạn sau một vụ mùa bội thu. Trong làng, những đống rơm chất cao, mang theo hơi ấm của một năm lao động vất vả nhưng đầy thành quả.

Hình ảnh kho huyện Từ Sơn mở cổng chào chính là biểu tượng của sự ấm no, của niềm vui khi mùa màng được thu hoạch. Câu thơ vừa mang tính hiện thực, vừa chứa đựng niềm hạnh phúc giản dị của người lao động khi nhìn thấy công sức của mình đơm hoa kết trái.

Lời kết

Bài thơ Rét không chỉ nói về mùa đông, mà còn là một lời ca ngợi cuộc sống. Xuân Diệu đã tìm thấy trong cái lạnh sự ấm áp, trong sương mờ một vẻ đẹp tinh khiết, trong gió rét một sự tươi vui, trong mùa đông một niềm hy vọng. Đó chính là cách ông cảm nhận cuộc đời – luôn nhìn thấy điều tươi sáng ngay cả trong những điều tưởng chừng khắc nghiệt nhất.

Và có lẽ, cũng chính nhờ những vần thơ ấy, mà mùa đông trong mắt ta cũng trở nên dịu dàng hơn, ấm áp hơn.

*

Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam

Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.

Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.

Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.

Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.

Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:

“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”

Viên Ngọc Quý