Rừng thu Xibêri
Thông xanh đứng hiên ngang;
Những cây lá vàng, vàng xao xác;
Những cây trụi lá mình cây bạc;
Những cây đã cháy lạnh đầu mùa;
Và tất cả đi hàng hàng, lớp lớp.
Đường sắt qua Xibêri
Chân trời không có núi,
Chỉ một rừng thu dài đẹp mênh mang.
Trên không dù tắt nắng,
Lá vẫn giữ ánh vàng;
Rừng phong thu đã nhuốm màu quan san.
Những làng nhà gỗ thưa và ấm,
Gỗ cũ in màu tình cảm tháng ngày.
Những khung cửa kính sơn màu trắng,
Rèm thêu buông phía trong lay;
Giây mắc rađiô, cột đèn điện gỗ,
Đã lâu hạnh phúc đến nơi này.
Con tàu phía trước có ngôi sao
Rẽ đôi không khí và tung gió,
Đi vững chãi, tự hào
Giữa đồng, rừng, điện, gỗ,
Con tàu phía trước có ngôi sao.
10-1955
Trên đường sắt qua Xibêri
*
Rừng thu Xibêri – Hơi thở của đất trời và con người
Bài thơ Rừng thu Xibêri của Xuân Diệu không chỉ là một bức tranh thiên nhiên tráng lệ, mà còn là tiếng nói đầy xúc cảm về vẻ đẹp của đất trời và sự vững chãi của con người trong hành trình đi tới tương lai. Đọc từng câu thơ, ta như lạc vào một miền thu rộng lớn, nơi những cánh rừng vàng trải dài vô tận, nơi con tàu mang theo nhịp đập của thời đại lao nhanh về phía trước.
Vẻ đẹp bát ngát của rừng thu Xibêri
Bài thơ mở ra với một khung cảnh đầy sắc màu của mùa thu Xibêri:
“Thông xanh đứng hiên ngang;
Những cây lá vàng, vàng xao xác;
Những cây trụi lá mình cây bạc;
Những cây đã cháy lạnh đầu mùa;
Và tất cả đi hàng hàng, lớp lớp.”
Bức tranh ấy vừa sống động, vừa nhuốm chút hoài niệm. Ở đó có cây thông kiên cường giữa trời đất, có những tán lá vàng xao xác trong gió thu, có những thân cây trụi lá bạc màu theo năm tháng, và cả những gốc cây đã cháy rụi sau mùa hè. Tất cả hòa vào nhau, nối tiếp nhau thành từng hàng lớp, tạo nên một rừng thu trải dài vô tận.
Đường sắt xuyên qua Xibêri mở ra một không gian rộng lớn đến choáng ngợp:
“Chân trời không có núi,
Chỉ một rừng thu dài đẹp mênh mang.”
Không có núi non chập chùng, không có những giới hạn chật hẹp, chỉ có một khoảng trời bao la, nơi sắc thu trải dài vô tận, nơi tâm hồn con người có thể hòa vào thiên nhiên mà lắng nghe từng nhịp thở của đất trời.
Ánh vàng của thu – dư âm của nắng và thời gian
Sự kỳ diệu của mùa thu Xibêri không chỉ nằm ở sắc vàng của lá, mà còn ở thứ ánh sáng dường như bất diệt:
“Trên không dù tắt nắng,
Lá vẫn giữ ánh vàng.”
Ngay cả khi mặt trời đã khuất, sắc vàng vẫn không phai. Đó không chỉ là màu sắc của thiên nhiên, mà còn là màu của thời gian, của những ký ức mùa thu in dấu vào lòng người. Câu thơ như một lời nhắc nhở rằng dù năm tháng có trôi qua, dù ngày có tắt nắng, vẫn có những giá trị vĩnh cửu không bao giờ mất đi.
Xuân Diệu mượn một câu thơ trong Truyện Kiều để diễn tả không gian đầy hoài niệm ấy:
“Rừng phong thu đã nhuốm màu quan san.”
Chữ quan san gợi lên một nỗi nhớ xa xăm, một chút trầm lắng giữa vẻ đẹp hùng vĩ của đất trời. Mùa thu không chỉ là sự biến đổi của thiên nhiên, mà còn là dòng chảy của lịch sử, của thời gian, của những dấu ấn không thể nào quên.
Những ngôi làng ấm áp giữa rừng thu
Giữa không gian rộng lớn ấy, con người hiện lên với những hình ảnh thân thuộc và ấm áp:
“Những làng nhà gỗ thưa và ấm,
Gỗ cũ in màu tình cảm tháng ngày.
Những khung cửa kính sơn màu trắng,
Rèm thêu buông phía trong lay.”
Những ngôi làng nhỏ bé nằm giữa rừng thu, những mái nhà gỗ cũ kỹ nhưng đầy ắp yêu thương, những ô cửa kính trắng tinh, những tấm rèm thêu khẽ lay trong gió. Mọi thứ đều toát lên sự bình yên, gợi nhớ về một miền quê hiền hòa, nơi con người gắn bó với thiên nhiên và tìm thấy hạnh phúc trong những điều giản dị nhất.
Con tàu mang theo niềm kiêu hãnh
Nhưng giữa khung cảnh yên bình ấy, vẫn có một nhịp sống mạnh mẽ, một sức mạnh không ngừng tiến lên:
“Con tàu phía trước có ngôi sao
Rẽ đôi không khí và tung gió,
Đi vững chãi, tự hào
Giữa đồng, rừng, điện, gỗ,
Con tàu phía trước có ngôi sao.”
Hình ảnh con tàu xuất hiện đầy kiêu hãnh, như một biểu tượng của sự phát triển, của tương lai. Nó không chỉ băng qua những cánh rừng, những thảo nguyên, mà còn băng qua cả không gian và thời gian, mang theo khát vọng của con người. Ngôi sao trên đầu con tàu không chỉ là ánh sáng dẫn đường, mà còn là niềm tin, là tinh thần của một dân tộc đang vươn lên mạnh mẽ.
Lời kết
Bài thơ Rừng thu Xibêri của Xuân Diệu không chỉ là một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp, mà còn là một bản hòa ca giữa con người và vũ trụ. Ở đó có sự kỳ vĩ của đất trời, có sự bình yên của những ngôi làng nhỏ bé, và có cả sự kiêu hãnh của con tàu đang tiến về phía trước.
Đọc bài thơ, ta không chỉ thấy một mùa thu của Xibêri, mà còn thấy một mùa thu của nhân loại – mùa thu của những ước mơ, của những khát vọng vươn xa, và của niềm tin vào một tương lai rực rỡ.
*
Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam
Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.
Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.
Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.
Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.
Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:
“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”
Viên Ngọc Quý
