Rượu xuân
Cao tay nâng chén rượu hồng,
Mừng em, em sắp lấy chồng xuân nay.
Uống… vâng… em uống cho say,
Để trong mơ, thấy những ngày xuân qua,
Thấy tình duyên của đôi ta,
Đến đây là… đến đây là… là thôi!
Em đi dệt mộng cùng người,
Lẻ loi xuân một góc trời riêng anh…
*
CHÉN RƯỢU TIỄN XUÂN – TIỄN MỘT MỐI TÌNH
Nguyễn Bính, thi sĩ của làng quê, của những mối tình mang sắc thái chân quê mà day dứt, đã để lại không ít những bài thơ như khúc vọng cổ giữa đời. “Rượu xuân” là một bài thơ ngắn, chỉ vài câu, nhưng chất chứa trong đó là một mối tình tan vỡ, một nỗi chia ly buốt nhói, được nhà thơ gói trọn trong một khoảnh khắc: buổi tiễn đưa người con gái sang đò.
Mở đầu bài thơ, hình ảnh người con trai “cao tay nâng chén rượu hồng” hiện lên không phải trong dáng vẻ say sưa, cuồng nhiệt, mà đầy tiết chế, đầy đau lòng nhưng cố kìm nén. Chén rượu ấy không chỉ là men cay, mà là lời tiễn đưa âm thầm, là nỗi ngậm ngùi của một kẻ phải đứng bên lề cuộc đời người mình yêu. Anh nâng chén “mừng em”, một lời mừng như nghẹn ở cổ. Mừng em lấy chồng, nhưng sao lại là “em sắp lấy chồng xuân nay” – mùa xuân vốn là mùa của khởi đầu, của tình yêu, nhưng lại trở thành mùa chia tay cho đôi lứa từng gắn bó.
Trong lời mời rượu “Uống… vâng… em uống cho say”, có một nỗi thúc giục, một khẩn khoản đượm buồn. Em hãy say – không phải để quên, mà để nhớ. Hãy say để mơ về “những ngày xuân qua”, những mùa yêu đã cũ, khi hai người còn là của nhau. Ở đây, “xuân” không còn mang nghĩa của thời tiết, mà là biểu tượng cho tuổi trẻ, cho những tháng ngày đẹp nhất, tinh khôi nhất của một mối tình. Và bây giờ, khi em sắp bước vào một cuộc sống mới, người cũ chỉ còn có thể chạm tới em qua giấc mơ men rượu.
Hai câu thơ ngắn tiếp theo như một lưỡi dao lạnh cắt vào tâm can:
“Thấy tình duyên của đôi ta,
Đến đây là… đến đây là… là thôi!”
Cách ngắt câu, lặp từ “là…” thể hiện rõ tâm trạng nghẹn ngào, như người đang cố nuốt nước mắt để nói lời chia tay. Không có sự oán trách, không có giận hờn. Chỉ là một cái chấm dứt buốt lòng, nhẹ nhàng như một tiếng thở dài. Chàng trai không níu kéo, không bi lụy, mà chỉ lặng lẽ đón nhận. Bởi có lẽ, tình yêu ấy đã từng rất thật, nhưng không vượt qua được định mệnh.
Hai câu thơ cuối khép lại bài thơ trong một hình ảnh cô đơn đến nao lòng:
“Em đi dệt mộng cùng người,
Lẻ loi xuân một góc trời riêng anh…”
Nàng đi xây mộng mới, còn chàng, đứng lại phía sau, ôm trọn bóng xuân cũ vào lòng. Câu thơ mang nét đẹp cổ điển, nhưng nỗi buồn thì rất hiện đại – cái buồn của người còn yêu nhưng đành buông tay, của kẻ đứng bên lề hạnh phúc. “Một góc trời riêng anh” không chỉ là không gian, mà còn là một thế giới đã đóng cửa với em, một nơi chỉ còn anh và kỷ niệm.
“Rượu xuân” không chỉ là bài thơ về tình yêu tan vỡ, mà còn là lời ngợi ca cho những ai biết yêu trọn vẹn, dẫu tình không thành. Trong thế giới của Nguyễn Bính, tình yêu có thể buồn, có thể lỡ dở, nhưng luôn đẹp trong sự chân thành, trong lòng thủy chung và cả trong nỗi niềm từ biệt. Bài thơ là minh chứng cho một vẻ đẹp rất Nguyễn Bính: đau mà không bi lụy, buồn mà không tuyệt vọng, vì tình yêu – dù dang dở – vẫn mãi là một mùa xuân đã nở rộ trong tim người ở lại.
*
Nguyễn Bính (1918-1966) là một trong những nhà thơ nổi bật của phong trào Thơ mới Việt Nam. Ông được biết đến với phong cách mộc mạc, giản dị, đậm chất dân gian và mang hồn quê sâu sắc. Thơ Nguyễn Bính thường gắn với hình ảnh thôn quê, con người bình dị và những chuyện tình duyên đầy cảm xúc, thể hiện một tâm hồn tha thiết với truyền thống. Một số bài thơ tiêu biểu như Lỡ bước sang ngang, Tương tư, Chân quê… đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bạn đọc nhiều thế hệ.
Viên Ngọc Quý
