Sáng hè
Gió man mát bờ tre rung tiếng sẻ,
Trời hồng hồng đáy nước lắng son mây;
Làn khói xám từ nóc nhà lặng lẽ
Vươn mình lên như tỉnh giấc mơ say.
Người dậy cả, bà già lần thổi bếp,
Thằng cu con rụi mắt quét quàng sân.
Cùng trong lúc gà lồng kêu chiếp chiếp,
Và lợn chuồng ủn ỉn giục cho ăn.
Bên ao nước bèo chen rau muống nổi?
Mẹ rồi con xắn váy cúi khom, và
Người vớt bèo, người khều rau hái vội,
Vì trên đường lên chợ đã người qua.
Bài thơ ban đầu đăng trên báo Ngày nay, số 219, ngày 3-8-1940.
*
Sáng Hè – Bức Tranh Thanh Bình Nơi Làng Quê
Nếu Vào hè mang theo sự oi ả, uể oải của những ngày nóng bức, thì Sáng hè lại mở ra một khung cảnh nhẹ nhàng, trong trẻo của một buổi sáng mùa hè nơi thôn quê. Dưới ngòi bút của Anh Thơ, mỗi chi tiết đều trở nên sống động, giản dị nhưng đầy chất thơ, gợi lên nhịp sống quen thuộc của những con người lao động chân chất.
Bài thơ bắt đầu bằng một buổi sáng dịu mát:
“Gió man mát bờ tre rung tiếng sẻ,
Trời hồng hồng đáy nước lắng son mây;
Làn khói xám từ nóc nhà lặng lẽ
Vươn mình lên như tỉnh giấc mơ say.”
Một làn gió nhẹ lướt qua những rặng tre, làm xao động tiếng chim sẻ líu lo, báo hiệu một ngày mới bắt đầu. Ánh sáng đầu tiên của buổi sớm nhuộm hồng cả bầu trời, in bóng xuống mặt nước yên ả. Và trong không gian ấy, khói bếp từ những mái nhà tranh dần dần lan tỏa, tựa như làng quê đang bừng tỉnh sau một giấc ngủ dài.
Khung cảnh ấy vừa mộc mạc vừa nên thơ, không có sự xô bồ, hối hả mà mang theo một nhịp điệu chậm rãi, nhẹ nhàng, như chính cuộc sống bình yên của những con người nơi đây.
Nhịp Sống Quê Hương – Đơn Sơ Mà Ấm Áp
Từ thiên nhiên, bài thơ chuyển sang cảnh sinh hoạt quen thuộc của những con người trong buổi sớm:
“Người dậy cả, bà già lần thổi bếp,
Thằng cu con rụi mắt quét quàng sân.
Cùng trong lúc gà lồng kêu chiếp chiếp,
Và lợn chuồng ủn ỉn giục cho ăn.”
Một buổi sáng không có tiếng chuông đồng hồ, không có nhịp sống hối hả của phố thị, mà thay vào đó là những âm thanh quen thuộc của làng quê: tiếng gà cất tiếng gáy, tiếng lợn kêu đòi ăn, tiếng bà cụ nhóm bếp, tiếng trẻ con ngái ngủ quét sân. Những chi tiết tưởng chừng nhỏ bé nhưng lại mang đến một cảm giác gần gũi, thân thuộc đến lạ thường.
Cảnh tượng này không chỉ phản ánh nhịp sống thường nhật mà còn chứa đựng sự gắn kết giữa các thế hệ trong một gia đình. Từ bà, mẹ đến con, cháu – ai cũng có việc riêng của mình, nhưng tất cả đều hòa chung trong bức tranh lao động giản dị, mộc mạc.
Bức Tranh Lao Động – Sự Cần Mẫn Của Con Người
Nếu buổi sáng bắt đầu bằng những công việc trong nhà, thì ngoài đồng ruộng, bên bờ ao, người ta cũng đã tất bật chuẩn bị cho một ngày mới:
“Bên ao nước bèo chen rau muống nổi?
Mẹ rồi con xắn váy cúi khom, và
Người vớt bèo, người khều rau hái vội,
Vì trên đường lên chợ đã người qua.”
Dưới tán cây xanh mát, bên mặt nước ao trong veo, những người phụ nữ cặm cụi vớt bèo, hái rau, chuẩn bị hàng để mang ra chợ sớm. Công việc thường ngày diễn ra trong sự cần mẫn, chăm chỉ, không có gì quá ồn ào hay vất vả, nhưng lại chất chứa tình yêu thương và sự gắn bó giữa con người với thiên nhiên.
Hình ảnh những người mẹ, người con xắn váy cúi khom, làm việc bên nhau không chỉ thể hiện sự lao động cần cù mà còn là biểu tượng của sự truyền nối, của những giá trị bền vững trong gia đình Việt Nam.
Sáng Hè – Bản Giao Hưởng Nhẹ Nhàng Của Làng Quê
Bài thơ Sáng hè của Anh Thơ không chỉ đơn thuần là một bức tranh thiên nhiên mà còn là một khúc ca dịu dàng về cuộc sống làng quê. Qua những hình ảnh bình dị, tác giả đã vẽ lên một bầu không khí trong trẻo, yên bình nhưng cũng đầy sức sống của một vùng quê Việt Nam.
Dưới cái nhìn tinh tế của Anh Thơ, mùa hè không chỉ có cái nắng gay gắt mà còn có những buổi sáng trong lành, những làn gió nhẹ, những mái nhà tỏa khói lam và những con người miệt mài lao động. Tất cả tạo nên một nhịp sống nhẹ nhàng, êm đềm nhưng thấm đẫm tình người.
Và có lẽ, khi đọc những vần thơ này, ai cũng sẽ thấy lòng mình lắng lại, để nhớ về một miền quê xa xôi, nơi có những buổi sáng thanh bình như thế, nơi mà chỉ cần một làn khói bếp, một tiếng chim kêu cũng đủ làm ấm lòng người…
*
Nhà thơ Anh Thơ – Người vẽ tranh quê bằng thơ
Anh Thơ (1918 – 2005), tên thật là Vương Kiều Ân, là một trong những nữ thi sĩ tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại. Bà nổi tiếng từ năm 17 tuổi với tập thơ Bức tranh quê, đoạt giải khuyến khích của Tự Lực Văn Đoàn, mở ra một hướng đi riêng trong phong trào Thơ mới: thơ về nông thôn, thiên nhiên Bắc Bộ với những hình ảnh bình dị, đầy chất trữ tình.
Sinh ra trong một gia đình Nho học, cuộc sống kín cổng cao tường đã hun đúc trong bà một tâm hồn nhạy cảm, luôn khát khao tự do. Những câu thơ của Anh Thơ không chỉ vẽ nên bức tranh làng quê thanh bình mà còn phản ánh nỗi niềm sâu lắng của người phụ nữ trước những ràng buộc xã hội.
Sau Cách mạng tháng Tám, bà tham gia Việt Minh, giữ nhiều trọng trách trong Hội Phụ nữ, tiếp tục sáng tác thơ ca ngợi người phụ nữ hậu phương, vẻ đẹp cuộc sống mới và tinh thần đấu tranh anh dũng của dân tộc. Bà là một trong những hội viên đầu tiên của Hội Nhà văn Việt Nam, từng giữ vị trí ủy viên Ban chấp hành Hội.
Với những đóng góp lớn cho văn học, Anh Thơ được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật năm 2007. Những vần thơ của bà vẫn mãi ngân vang, gợi lên trong lòng người đọc tình yêu quê hương tha thiết:
“Quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng
Bên chòm xoan hoa tím rụng tơi bời…”
(Chiều xuân)
Viên Ngọc Quý.
