Sáng nay em đi
Cho tương lai
Một khoanh trời loáng bạc
Cánh phụng hoàng vươn
Vút cao trời lồng lộng!
Sóng bạc níu chân cầu
Ánh sáng gọi dậy đàn chim non
Chỗ trú ẩn năm xưa
Nay là nơi tiễn em
Trở về với
Chốn sông dài biển rộng.
(Bài thơ nằm trong Tập thơ Tiếng đập cánh loài chim lớn (NXB Lá Bối, 1967).
*
“Tiễn em đi giữa trời mở: Bài ca tiễn biệt và khởi hành”
Trong bài thơ “Sáng nay em đi”, Thiền sư Thích Nhất Hạnh không chỉ viết về một cuộc chia tay – mà đã vẽ nên một khung cảnh khởi hành thiêng liêng, nơi con người bước vào tương lai rộng lớn với tâm thế vươn lên, thanh thoát, nhẹ nhõm mà sâu lắng. Chỉ vài câu thơ ngắn, bài thơ mở ra cả một hành trình – vừa hướng tới phía trước, vừa ngoái lại phía sau với lòng biết ơn và bình an.
Một bình minh gọi khởi: khoảnh khắc thiêng liêng của chia tay và vươn tới
Cho tương lai
Một khoanh trời loáng bạc
Cánh phụng hoàng vươn
Vút cao trời lồng lộng!
Ngay từ những câu đầu tiên, bài thơ đã khơi gợi tinh thần khởi hành đầy kỳ vọng và cao đẹp. “Một khoanh trời loáng bạc” là hình ảnh vừa mong manh vừa mở rộng, như ánh bình minh vừa hé rạng, như cửa sổ của tương lai hé mở. Trong nền sáng ấy, “cánh phụng hoàng” – biểu tượng của cao quý, tái sinh, và khát vọng – vươn lên, vút cao giữa bầu trời không giới hạn.
Đó không phải là sự ra đi của thất vọng hay mất mát, mà là một cuộc ra đi được thắp sáng bởi lý tưởng, được đưa tiễn bởi ánh sáng của tự do, trí tuệ, và lòng tin.
Tạm biệt chốn cũ – một nơi từng che chở, từng yêu thương
Sóng bạc níu chân cầu
Ánh sáng gọi dậy đàn chim non
Chỗ trú ẩn năm xưa
Nay là nơi tiễn em
Những hình ảnh trong khổ thơ này mở ra một chiều sâu cảm xúc: sóng bạc lấp lánh nhưng vẫn như níu giữ, ánh sáng không chỉ rọi chiếu mà còn gọi dậy sự sống non tơ, như thể thiên nhiên cũng tham dự vào giây phút này – một giây phút vừa có lưu luyến, vừa có tiếp sức.
“Chỗ trú ẩn năm xưa” – nơi từng là nơi an toàn, nơi nuôi lớn, nơi lánh nạn – giờ đây lại hóa thành điểm khởi hành. Câu thơ ấy nói lên một sự chuyển hóa rất nhẹ mà sâu: những nơi từng nâng đỡ ta, nếu ta bước đi bằng lòng biết ơn, sẽ trở thành điểm tựa để bay xa chứ không phải gánh nặng để ngoái đầu.
Về phía sông dài biển rộng – về với tự do lớn
Trở về với
Chốn sông dài biển rộng.
Cuối cùng, Thiền sư gọi cuộc ra đi này là “trở về” – một lựa chọn từ ngữ đầy nghịch lý và cũng đầy thiền vị. “Trở về” thường gợi nhắc hồi hương, nhưng ở đây, trở về lại là đi tới – trở về với cái rộng lớn hơn, bao la hơn, sâu thẳm hơn. Trở về không gian của sông dài biển rộng, chính là trở về với tự do, trở về với chân tâm, trở về với cõi sống không còn giới hạn bởi sợ hãi hay hẹp hòi.
Và trong cái “trở về” đó, mọi lo toan, mọi quá khứ, mọi bám víu cũng được buông thả – nhẹ nhàng như cánh phụng hoàng đã từng bay lên buổi đầu tiên.
Thông điệp: Hãy đi với lòng biết ơn, và bạn sẽ không bao giờ lạc lối
“Sáng nay em đi” không phải là một bài thơ tiễn biệt thông thường. Ẩn trong từng câu, từng hình ảnh là một triết lý sống rất sâu của Thiền sư Thích Nhất Hạnh: hãy đi, hãy vươn lên, nhưng đừng quên nơi từng che chở mình; hãy rời khỏi chốn an toàn, nhưng đừng rời bỏ lòng biết ơn. Chính lòng biết ơn ấy sẽ là đôi cánh nâng ta bay cao mà không đánh mất mình.
Và quan trọng hơn cả: khi cuộc hành trình được bắt đầu bằng ánh sáng, bằng hình ảnh chim non, bằng biển rộng, thì đó không chỉ là một chuyến đi – mà là một hành trình trở về với chính mình.
*
Thiền sư Thích Nhất Hạnh – Vị sứ giả của hòa bình và chánh niệm
Thiền sư Thích Nhất Hạnh (1926–2022) là một trong những vị thiền sư lỗi lạc và có ảnh hưởng sâu rộng nhất của Phật giáo thế giới đương đại. Không chỉ là một nhà tu hành, ngài còn là nhà văn, nhà thơ, học giả, nhà hoạt động xã hội vì hòa bình và người tiên phong đưa chánh niệm (mindfulness) vào đời sống thường nhật một cách thiết thực, giản dị nhưng sâu sắc.
Sinh ra tại tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam, Thích Nhất Hạnh xuất gia từ năm 16 tuổi tại chùa Từ Hiếu. Sau quá trình tu học và nghiên cứu, ngài đã có nhiều đóng góp quan trọng cho Phật giáo hiện đại, đặc biệt là trong việc kết nối tinh thần đạo Phật với các vấn đề xã hội. Ngài là người sáng lập Dòng tu Tiếp Hiện, Làng Mai (Plum Village) ở Pháp – một trung tâm tu học nổi tiếng thu hút hàng nghìn người từ khắp nơi trên thế giới.
Thông qua hàng trăm tác phẩm viết bằng tiếng Việt, tiếng Anh và các ngôn ngữ khác, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người về lối sống tỉnh thức, từ bi và không bạo lực. Những khái niệm như “hơi thở ý thức”, “thiền đi”, “an trú trong hiện tại” trở nên gần gũi với nhiều người nhờ vào cách giảng giải mộc mạc, giàu hình ảnh của ngài. Các tác phẩm tiêu biểu như Phép lạ của sự tỉnh thức, Đường xưa mây trắng, An lạc từng bước chân, Giận … là những cuốn sách được yêu mến và tìm đọc rộng rãi.
Trong suốt cuộc đời, ngài cũng là một nhà hoạt động tích cực cho hòa bình. Năm 1967, ngài được mục sư Martin Luther King Jr. đề cử Giải Nobel Hòa bình nhờ những nỗ lực vận động chấm dứt chiến tranh Việt Nam bằng con đường đối thoại và bất bạo động.
Ảnh hưởng và di sản của ngài không chỉ lan rộng trong cộng đồng Phật giáo mà còn được quốc tế ghi nhận sâu sắc. Năm 2011, khu tượng đài “Remember Them: Champions for Humanity” với diện tích khoảng 100m2 được đặt tại khu công viên Henry J. Kaiser Memorial, thành phố Oakland, tiểu bang California (Hoa Kỳ). Bức tượng điêu khắc chân dung 25 nhân vật nổi tiếng còn sống và đã qua đời, đã có cống hiến lớn lao vì quyền con người trên thế giới. Thiền sư Thích Nhất Hạnh là một trong số những nhân vật được chọn để thể hiện trên tượng đài này, với những đóng góp của ngài cho công cuộc xây dựng hòa bình của nhân loại.
Vào ngày 11 tháng 4 năm 2025, thành phố New York đã chính thức đồng đặt tên đoạn đường West 109th Street (từ Riverside Drive đến Broadway) là “Thích Nhất Hạnh Way” để vinh danh Thiền sư Thích Nhất Hạnh. Đây là nơi ngài từng sống và giảng dạy trong những năm 1960 khi theo học tại Union Theological Seminary và giảng dạy tại Đại học Columbia./.
Viên Ngọc Quý
