Tắm bến Hà Khê
Mười năm dầu dãi, đường xa ngái,
Bây giờ về tắm bến Hà Khê.
Nhìn lên tháp cổ cao trông đợi,
Cúi xuống dòng xưa chợt ấu thơ.
Huế, ngày 8/6/2007
*
Bến Hà Khê – Dòng Sông Của Ký Ức
Mỗi con người đều có một dòng sông của riêng mình, nơi chứa đựng những hồi ức không bao giờ phai nhạt. Với Nguyễn Khoa Điềm, bến Hà Khê không chỉ là một địa danh, mà còn là một miền ký ức, một nơi chốn để trở về sau những năm tháng bôn ba. Bài thơ “Tắm bến Hà Khê” tuy ngắn gọn, nhưng chất chứa biết bao xúc cảm về thời gian, về quê hương và về chính bản thân tác giả.
Mười năm xa, một lần trở lại
“Mười năm dầu dãi, đường xa ngái,
Bây giờ về tắm bến Hà Khê.”
Chỉ hai câu thơ đầu, Nguyễn Khoa Điềm đã vẽ lên hình ảnh của một người con xa quê, từng trải qua biết bao thăng trầm của cuộc sống. Mười năm – quãng thời gian không ngắn, đủ để con người ta trải nghiệm, để già dặn hơn, nhưng cũng đủ để lòng người chất đầy nỗi nhớ.
Giữa cuộc sống bộn bề, sau những hành trình dài đằng đẵng, tác giả tìm về với bến Hà Khê, nơi có dòng nước trong mát của sông Hương, có không gian quen thuộc của một thời đã xa. Chỉ một lần tắm bến Hà Khê, ông như được gột rửa bụi đường, rửa trôi những mỏi mệt của cuộc đời, để tìm lại chính mình trong dòng nước của quê hương.
Dấu ấn của thời gian
“Nhìn lên tháp cổ cao trông đợi,
Cúi xuống dòng xưa chợt ấu thơ.”
Tháp cổ – biểu tượng của thời gian, của những chứng nhân lịch sử vẫn đứng đó, lặng lẽ chờ đợi người trở về. Dòng sông – nơi từng gắn bó với những năm tháng tuổi thơ, vẫn chảy mãi như một điều bất biến giữa dòng đời đổi thay.
Tác giả đứng trước bến nước cũ, nhìn lên tháp cổ mà nhận ra bao đổi thay của thời gian. Nhưng khi cúi xuống dòng sông, ông lại thấy chính mình của ngày xưa, của một thời vô tư và hồn nhiên. Đó là khoảnh khắc mà con người đối diện với chính tâm hồn mình, khi mọi bộn bề, lo toan bỗng trở nên xa vời, chỉ còn lại cảm giác bình yên như những ngày thơ ấu.
Thông điệp của bài thơ
“Tắm bến Hà Khê” không đơn thuần là một bài thơ về thiên nhiên hay một nơi chốn cụ thể, mà còn là một lời nhắn nhủ về sự trở về với cội nguồn, về những giá trị vĩnh cửu của ký ức. Dù cuộc sống có đưa ta đi bao xa, dù thời gian có làm phai mờ nhiều điều, nhưng vẫn luôn có một nơi để trở về – nơi ta tìm lại chính mình, tìm lại những cảm xúc nguyên sơ nhất.
Nguyễn Khoa Điềm đã dùng ngôn từ giản dị, nhưng lại chạm đến tận sâu trái tim người đọc. Bởi lẽ, ai cũng có một bến Hà Khê trong đời – một nơi chốn để nhớ thương, để trở về, để tìm lại những gì ta đã từng có.
*
Nguyễn Khoa Điềm – Nhà thơ và Nhà chính trị Việt Nam
Nguyễn Khoa Điềm (sinh ngày 15/4/1943), tên thật là Nguyễn Hải Dương, là một nhà thơ, nhà chính trị nổi bật của Việt Nam. Ông từng giữ nhiều chức vụ quan trọng như Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng khóa IX, Trưởng ban Tư tưởng – Văn hóa Trung ương, Bộ trưởng Bộ Văn hóa – Thông tin và Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa X.
Sinh ra tại Thừa Thiên Huế, Nguyễn Khoa Điềm xuất thân trong một gia đình có truyền thống văn hóa, là con trai của nhà báo Hải Triều. Ông học tập tại miền Bắc và tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội năm 1964. Sau đó, ông vào miền Nam tham gia phong trào học sinh, sinh viên, hoạt động trong Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, vừa chiến đấu vừa sáng tác thơ ca.
Nguyễn Khoa Điềm được biết đến với những tác phẩm mang đậm chất sử thi và tinh thần yêu nước. Tiêu biểu nhất là trường ca Mặt đường khát vọng (1974), tác phẩm thể hiện sâu sắc tinh thần dân tộc và tư tưởng về đất nước, con người Việt Nam. Ngoài ra, ông còn có nhiều tập thơ giá trị như Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (1986), Cõi lặng (2007), và được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật.
Sau khi nghỉ hưu, ông sống tại Huế, tiếp tục đóng góp cho văn học nước nhà bằng những tác phẩm giàu ý nghĩa. Nguyễn Khoa Điềm là một trong những gương mặt tiêu biểu của nền thơ ca kháng chiến và văn học Việt Nam hiện đại.
Viên Ngọc Quý.
