Tặng Kiên Giang

Có những dòng sông chảy rất mau
Nhớ chi nghĩa bến với duyên cầu
Lá vàng hoa đỏ trôi không kịp
Lưu lạc ai ngờ lại gặp nhau?

*

Gặp nhau trong lưu lạc – Dòng sông thơ và duyên tri kỷ

Trong cuộc đời lưu lạc của thi sĩ Nguyễn Bính, những bài thơ ông viết để tặng bạn bè luôn mang theo một tấm lòng trọn vẹn: đầy thương yêu, chân thành và lặng lẽ. Bài thơ “Tặng Kiên Giang” chỉ vỏn vẹn bốn câu, nhưng chứa đựng cả một dòng cảm xúc sâu xa. Đó không chỉ là một lời tri ân với người bạn thơ Kiên Giang – Hà Huy Hà, mà còn là sự ngẫm ngợi về nhân duyên, về cuộc đời, về những điều tưởng lạc mất nhưng bất ngờ vẫn còn lại cho nhau.

Dòng đời trôi mau – và những điều tưởng như chẳng còn kịp

Có những dòng sông chảy rất mau
Nhớ chi nghĩa bến với duyên cầu…

Mở đầu bài thơ, Nguyễn Bính đã vẽ nên một hình ảnh quen thuộc nhưng đầy ẩn dụ: dòng sông. Dòng sông ấy là thời gian, là đời sống, là số phận – trôi qua “rất mau”, đến mức khiến con người tưởng như không thể nắm giữ điều gì. Trong cái trôi mau ấy, tình nghĩa, duyên phận – những điều vốn mong manh – cũng dễ bị cuốn phăng đi như chiếc lá cuối mùa.

Câu thơ “Nhớ chi nghĩa bến với duyên cầu” như một tiếng thở dài. Phải chăng người ta đã quên đi ân nghĩa cũ, bến bờ xưa, những buổi gặp gỡ một thời? Hay chính nhà thơ đang trách nhẹ cuộc đời, trách dòng chảy vô tình cuốn con người đi xa khỏi nhau?

Ký ức như lá vàng, hoa đỏ – đẹp nhưng dễ trôi tuột

Lá vàng hoa đỏ trôi không kịp…

Nguyễn Bính chọn hai hình ảnh “lá vàng” và “hoa đỏ” – tượng trưng cho ký ức, cho cái đẹp của những tháng ngày đã qua. Nhưng những điều đẹp đẽ ấy “trôi không kịp” – như một sự tiếc nuối rằng: dù lòng còn giữ, tay còn muốn nắm, nhưng dòng đời đã lỡ mang đi quá nhanh. Câu thơ là nỗi buồn lặng lẽ của một người đã trải qua bao dâu bể, đứng bên dòng đời, thấy mùa thu vừa chạm đã qua, thấy sắc đỏ của niềm vui không còn trọn vẹn.

Lưu lạc – và phép màu của tình người

Lưu lạc ai ngờ lại gặp nhau?

Câu kết giản dị nhưng thấm đẫm ân tình. Trong cái “lưu lạc” – vốn là trạng thái của người sống xa quê, xa người, xa lý tưởng – bất ngờ có một phép màu: gặp lại nhau. Gặp lại một người bạn cũ, một người tri kỷ, hay chính là gặp lại chút nghĩa tình còn sót lại giữa dòng đời vội vã, đó là điều tưởng như nhỏ bé, nhưng với thi sĩ, lại là một kho báu tinh thần.

Câu hỏi tu từ “ai ngờ lại gặp nhau?” chứa một niềm vui ngỡ ngàng, một nỗi biết ơn số phận. Không phải mọi thứ đều bị cuốn trôi. Có những điều đã mất, nhưng cũng có những điều còn. Và còn lại – là một con người, một tấm lòng, một tình bạn mà Nguyễn Bính đã nâng niu suốt đời.

Thông điệp: Trong dòng chảy vô thường, điều quý giá nhất là tình người còn giữ được

Bài thơ “Tặng Kiên Giang” là minh chứng cho một quan niệm sống sâu sắc của Nguyễn Bính: giữa cõi đời trôi chảy, giữa bao chia lìa và lãng quên, con người chỉ còn lại nhau bằng nghĩa, bằng tình. Những ai từng đồng hành, từng sẻ chia một lý tưởng, một niềm tin, một cuộc đời văn chương – chính là điểm tựa ấm áp nhất cho người nghệ sĩ lưu lạc.

Kết: Một cái siết tay âm thầm, một vần thơ thay lời tri ngộ

Bài thơ này không khoa trương, không dùng từ ngữ đao to búa lớn. Nhưng mỗi chữ đều nặng nghĩa. Nó như một cái siết tay, một ánh nhìn giữa hai người bạn từng lưu lạc, giờ gặp lại nhau giữa đời. Và trong sự lặng lẽ ấy, người đọc hôm nay hiểu rằng: có những mối duyên được lưu giữ không phải bằng kỷ niệm, mà bằng lòng thủy chung, bằng sự hiện diện đúng lúc – như một phép màu âm thầm mà sâu sắc.

Trong dòng sông đời, những cuộc gặp gỡ như thế
Là bến bờ không tên, nhưng mãi không quên.

*

Nguyễn Bính (1918-1966) là một trong những nhà thơ nổi bật của phong trào Thơ mới Việt Nam. Ông được biết đến với phong cách mộc mạc, giản dị, đậm chất dân gian và mang hồn quê sâu sắc. Thơ Nguyễn Bính thường gắn với hình ảnh thôn quê, con người bình dị và những chuyện tình duyên đầy cảm xúc, thể hiện một tâm hồn tha thiết với truyền thống. Một số bài thơ tiêu biểu như Lỡ bước sang ngang, Tương tư, Chân quê… đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bạn đọc nhiều thế hệ.

Viên Ngọc Quý