Tặng Thuần Nhất pháp sư

Pháp thân tịch diệt, Sắc thân còn
Đêm lặng canh ba vào mộng hồn.
Ví chửa rong chơi Thiền Tổ vực
Cũng từng qua lại Pháp vương môn.
Vô sanh đường Thánh lười tiến bước
Hữu lậu trời người cam kết tròn.
Nếu gặp tác gia bàn diệu chỉ
Thiên Tân bến ấy dấy Hồ tôn.

(Bản dịch của Thiền sư Thích Thanh Từ)

*

Giữa Cõi Mộng – Lời Nhắn Nhủ Người Bạn Đạo

Trong cuộc hành trình tâm linh, có những người chưa từng gặp nhau giữa cõi đời, nhưng lại đồng hành nhau trong biển tuệ. Có những người thân xác dẫu còn nơi trần thế, nhưng tinh thần đã rong chơi trong miền tịch diệt. Tuệ Trung Thượng Sĩ, với ánh mắt vượt khỏi hữu – vô, đã gửi đến Thuần Nhất pháp sư một bài thơ thâm trầm, như một cuộc trò chuyện giữa hai tâm hồn đã thấu hiểu chân lý.

“Pháp thân tịch diệt, Sắc thân còn
Đêm lặng canh ba vào mộng hồn.”

Pháp thân – cái bản thể chân thật, vốn tịch diệt, chẳng sinh, chẳng diệt. Nhưng giữa đời này, sắc thân vẫn còn đó, như một chiếc bè giữa dòng luân hồi. Khi màn đêm buông xuống, giữa canh ba tĩnh mịch, hồn người có còn trăn trở với cõi mộng? Hay đã thong dong mà chơi trong bầu trời vô sanh?

Bước Chân Người Lữ Hành Giữa Hai Bờ Sinh Diệt

“Ví chửa rong chơi Thiền Tổ vực
Cũng từng qua lại Pháp vương môn.”

Nếu chưa từng lặng bước nơi Thiền Tổ vực sâu, thì chắc hẳn cũng đã từng dạo bước nơi Pháp vương môn rộng lớn. Ở đó, có những bậc trí huệ sáng ngời, có những câu kệ, tiếng hét, cú đánh, giúp người tỉnh mộng. Bạn đã đi qua đó chưa? Hay vẫn còn mắc kẹt giữa những huyễn hoặc của trần gian?

“Vô sanh đường Thánh lười tiến bước
Hữu lậu trời người cam kết tròn.”

Con đường vô sanh – con đường giải thoát – chẳng có ai chờ, cũng chẳng có ai thúc giục. Bậc Thánh nhân đôi khi còn chần chừ, còn kẻ phàm phu thì cứ mãi quẩn quanh trong vòng nhân quả, cam tâm với những điều tạm bợ. Phải chăng mê lầm vốn không đến từ ngoại cảnh, mà do chính tâm thức không chịu buông bỏ?

Nếu Gặp Người Biết Lẽ Huyền Cơ…

“Nếu gặp tác gia bàn diệu chỉ
Thiên Tân bến ấy dấy Hồ tôn.”

Nếu một ngày nào đó, bạn gặp được người thấu suốt chân lý, có thể bàn luận về diệu chỉ của đạo, thì đó chính là giây phút vàng ngọc. Nhưng cũng giống như dòng nước Thiên Tân mãi chảy, bến bờ vẫn còn đó mà người đến rồi đi.

Lời thơ khép lại như một gợi ý mở, như một câu hỏi lửng lơ dành cho Thuần Nhất pháp sư – và cũng dành cho mỗi chúng ta:

Liệu ta có đủ duyên để thấy được chân lý, để buông bỏ mọi luyến ái, hay vẫn còn mãi trôi nổi trong dòng sông sinh tử?

*

Tuệ Trung Thượng Sĩ (1230-1291), tên thật là Trần Tung, là một thiền sư lỗi lạc đời Trần, đồng thời là anh trai của Trần Hưng Đạo. Ông không chỉ giỏi binh pháp, từng góp công lớn trong kháng chiến chống Nguyên Mông, mà còn là bậc cao tăng với tư tưởng thiền học sâu sắc. Tuệ Trung không ràng buộc vào hình thức tôn giáo mà đề cao sự tự tại, xem Phật tính vốn sẵn trong mỗi người.

Tác phẩm Tuệ Trung Thượng Sĩ Ngữ Lục ghi chép những lời dạy và bài kệ của ông, thể hiện tinh thần thiền phá chấp, tự nhiên mà thâm sâu. Ảnh hưởng của Tuệ Trung đã đặt nền móng quan trọng cho sự phát triển của Thiền phái Trúc Lâm sau này.

Viên Ngọc Quý