Thu Hạ Long

Đôi hài nhè nhẹ bước ra
Màn đêm cuốn lại, mặt hoa rạng dần
Mừng sương tan, khướu hót gần
Rừng xa thông vút điệu đàn hoà âm
Hút nhìn: Mặt nước lặng tăm
Cánh buồm soi bóng, lướt thầm trên gương
Em vừa khoác nhiễu lam sương
Đã vân tím nhạt, chuyển sang lụa đào
Buồm bay hay cánh hải âu?
Nắng vàng thu hay nắng đầu xuân tươi?
Biển, trời: Hai gái sinh đôi
Thuyền trôi hay chính núi trôi bập bềnh?
Cảnh sao thật, nét sao tranh?
Nét oai dáng hổ, nét thanh vẻ Kiều
Mỗi thoáng nhìn, một nét yêu
Một ngày xáo động biết bao tâm tình
Cảnh ơi! Sao đó với mình
Như chung chiếc võng một cành đung đưa
Tiếng còi vừa động “từng” xa
Mây ùn lại cơn dông qua ào ào
Lòng gương sóng dậy xôn xao
Bão chưa tan đã ánh sao đỉnh trời.

*

Hồn Thu Hạ Long – Khi Thiên Nhiên Hóa Thành Giấc Mộng

Nếu nói về những bức tranh thiên nhiên thơ mộng trong thi ca Việt Nam, thì Thu Hạ Long của Lưu Trọng Lư chắc chắn là một trong những bức họa đẹp nhất. Bài thơ không chỉ tái hiện một vịnh Hạ Long huyền ảo mà còn khắc họa những rung động tinh tế của lòng người trước vẻ đẹp thiên nhiên.

Thiên nhiên – Một bức tranh đa sắc, đa tầng

Ngay từ những câu đầu tiên, cảnh sắc Hạ Long hiện lên như một bức tranh thủy mặc, nhẹ nhàng và trong trẻo:

“Đôi hài nhè nhẹ bước ra
Màn đêm cuốn lại, mặt hoa rạng dần”

Tựa như một người đẹp vừa bước ra từ giấc mộng, Hạ Long trong buổi sớm mai được vén màn để lộ vẻ rạng rỡ và diễm lệ. Không gian ấy không tĩnh lặng mà tràn đầy sức sống:

“Mừng sương tan, khướu hót gần
Rừng xa thông vút điệu đàn hòa âm”

Tiếng chim, tiếng thông reo hòa quyện vào nhau, tạo nên một bản giao hưởng tự nhiên, làm cho cảnh vật không chỉ đẹp mà còn có hồn, có nhịp đập riêng.

Sự biến ảo kỳ diệu – Hạ Long như một giấc mơ không thực

Hạ Long trong thơ Lưu Trọng Lư không chỉ đẹp, mà còn biến hóa không ngừng, như thể thiên nhiên đang khoác lên mình những lớp áo huyền ảo:

“Em vừa khoác nhiễu lam sương
Đã vân tím nhạt, chuyển sang lụa đào”

Cảnh sắc thay đổi từng khoảnh khắc, lúc là màu tím nhạt, lúc lại là lụa đào. Nhìn ngắm cảnh vật ấy, thi nhân không khỏi tự vấn:

“Buồm bay hay cánh hải âu?
Nắng vàng thu hay nắng đầu xuân tươi?”

Ranh giới giữa thực và mộng, giữa mùa thu và mùa xuân dường như tan biến. Phải chăng thiên nhiên ở đây đẹp đến mức khiến con người say đắm mà chẳng còn phân biệt nổi đâu là cảnh, đâu là tranh, đâu là thực, đâu là ảo?

Hạ Long – Một bức tranh của cảm xúc và tâm tình

Vịnh Hạ Long không chỉ là một thắng cảnh thiên nhiên mà còn là nơi phản chiếu những rung động trong lòng thi nhân. Mỗi hình ảnh, mỗi màu sắc đều gợi lên một cảm xúc riêng:

“Cảnh ơi! Sao đó với mình
Như chung chiếc võng một cành đung đưa”

Thi nhân thấy mình như hòa vào cảnh vật, như đang cùng vịnh Hạ Long đung đưa trong một giấc mộng dịu dàng. Nhưng thiên nhiên đâu chỉ có dịu êm, nó cũng có những khoảnh khắc dữ dội:

“Mây ùn lại cơn dông qua ào ào
Lòng gương sóng dậy xôn xao
Bão chưa tan đã ánh sao đỉnh trời.”

Cơn dông chợt đến, bão tố nổi lên, nhưng rồi cũng nhanh chóng tan đi, trả lại ánh sao lấp lánh trên bầu trời. Đó chẳng phải chính là quy luật của thiên nhiên và cả của cuộc đời sao? Giông bão có thể ập đến bất ngờ, nhưng rồi bình yên vẫn sẽ trở lại, tựa như cách con người luôn tìm thấy ánh sáng sau những ngày giông tố.

Thông điệp của bài thơ – Một sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên

Bài thơ Thu Hạ Long không chỉ là một bức tranh đẹp về thiên nhiên, mà còn chứa đựng một triết lý sâu sắc. Thiên nhiên không chỉ là phông nền cho cảm xúc của con người mà chính nó cũng có hồn, cũng sống động và chuyển biến như lòng người vậy.

Lưu Trọng Lư đã khắc họa một Hạ Long vừa thực, vừa mộng, vừa hiền hòa, vừa dữ dội, như một kiếp người với muôn vàn cung bậc. Và phải chăng, giữa thế gian biến động này, con người cũng nên học cách đón nhận mọi thay đổi như cách biển trời Hạ Long đón cơn dông rồi lại rực rỡ sau mưa?

*

Lưu Trọng Lư – Người tiên phong của Phong trào Thơ mới

Lưu Trọng Lư (19/6/1911 – 10/8/1991) là nhà thơ, nhà văn, nhà soạn kịch Việt Nam, sinh ra tại làng Cao Lao Hạ, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Ông xuất thân trong một gia đình nho học và sớm bộc lộ tài năng văn chương.

Là một trong những người khởi xướng và tích cực cổ vũ Phong trào Thơ mới, Lưu Trọng Lư đã để lại dấu ấn sâu đậm với những vần thơ trữ tình giàu cảm xúc, nổi bật là bài Tiếng thu với hình ảnh “con nai vàng ngơ ngác” đã trở thành biểu tượng của thi ca Việt Nam. Ngoài thơ, ông còn sáng tác văn xuôi, kịch nói, cải lương, góp phần phong phú cho nền văn học nghệ thuật nước nhà.

Sau Cách mạng Tháng Tám, ông tham gia Văn hóa cứu quốc, hoạt động tuyên truyền văn nghệ trong kháng chiến. Sau năm 1954, ông tiếp tục cống hiến trong lĩnh vực sân khấu và văn học, từng giữ chức Tổng Thư ký Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam.

Với những đóng góp lớn lao, năm 2000, Lưu Trọng Lư được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật. Lưu Trọng Lư không chỉ là một nhà thơ tài hoa mà còn là người đã góp phần làm thay đổi diện mạo thơ ca Việt Nam.

Viên Ngọc Quý.