Tiếng không lời
Tặng Nguyễn Đỗ Cung
Mây lưng chừng hàng
Về ngang lưng núi.
Ngàn cây nghiêm trang
Mơ màng theo bụi
Hoa dại trên đồi.
Trăng nằm trên ngôi…
Gió thanh chia mình
Trong cành lá biếc.
In như ái tình
Mơ qua trời thiếc,
Lan giữa làn hương.
Hỡi người rất thương…
Sao em không nghe
Bao lời van vỉ
Của nguyệt đêm hè,
Bao lời uỷ mị
Của thời tươi xanh.
Hãy cầm tay anh…
Tên bài thơ này, trong tập Thơ thơ in năm 1938 đề là Tiếng không lời, về sau tác giả sửa thành Mây lưng chừng hàng.
*
Lời Thầm Thì Của Thiên Nhiên Và Tình Yêu
Có những âm thanh không thể nghe thấy bằng tai, chỉ có thể cảm nhận bằng tâm hồn. Đó là tiếng của gió nhẹ lay cành, của trăng soi trên đỉnh núi, của tình yêu len lỏi giữa không gian và thời gian. Tiếng không lời của Xuân Diệu là một bản hòa tấu trầm lặng, nơi thiên nhiên và lòng người hòa quyện trong những xúc cảm dịu dàng mà sâu lắng.
Thiên nhiên – Những âm thanh của tĩnh lặng
Bài thơ mở ra với một khung cảnh núi rừng mơ màng, nơi thiên nhiên không cất tiếng nhưng lại thì thầm qua từng chuyển động:
“Mây lưng chừng hàng
Về ngang lưng núi.
Ngàn cây nghiêm trang
Mơ màng theo bụi
Hoa dại trên đồi.”
Mây trôi hờ hững giữa lưng núi, cây cối lặng lẽ trong vẻ uy nghi, hoa dại nở âm thầm giữa đất trời. Không có gì ồn ào, không có gì mạnh mẽ, nhưng trong sự tĩnh lặng ấy, thiên nhiên đang cất lên những lời thì thầm, gửi gắm một nỗi niềm sâu kín.
Cảnh vật như mang trong mình một nỗi nhớ, một sự hoài niệm nào đó, mơ màng nhưng đầy cảm xúc. Đó là tiếng của thời gian trôi qua, của những điều dịu dàng đang hiện hữu mà đôi khi con người lại bỏ lỡ.
Tình yêu – Sự thầm lặng mà mãnh liệt
“Gió thanh chia mình
Trong cành lá biếc.
In như ái tình
Mơ qua trời thiếc,
Lan giữa làn hương.”
Hình ảnh gió nhẹ nhàng luồn qua cành lá xanh gợi lên sự mềm mại của tình yêu. Tình yêu giống như làn gió vô hình, không thể nắm bắt nhưng có thể cảm nhận bằng từng hơi thở. Nó lan tỏa khắp không gian, vương vấn trong từng hương hoa, từng đợt sóng trăng.
Rồi lời gọi thiết tha vang lên:
“Hỡi người rất thương…”
Đây là một lời gọi không rõ ràng, không hướng đến một ai cụ thể, mà là tiếng lòng của một người đang yêu, một lời thì thầm vang lên giữa không gian bao la. Đó có thể là tiếng lòng của chính Xuân Diệu, của một trái tim khao khát yêu thương nhưng cũng đầy cô đơn.
Những lời thầm thì của thiên nhiên và con người
Xuân Diệu tiếp tục khơi gợi những thanh âm vô hình, những lời van vỉ của đất trời mà con người ít khi để tâm đến:
“Sao em không nghe
Bao lời van vỉ
Của nguyệt đêm hè,
Bao lời uỷ mị
Của thời tươi xanh.”
Vầng trăng mùa hè cũng đang cất lên lời gọi, thời gian cũng đang van nài con người hãy lắng nghe những vẻ đẹp mong manh của cuộc sống. Nhưng liệu con người có thật sự lắng nghe được những lời ấy không?
Nhà thơ như trách móc, như tiếc nuối vì có ai đó hoặc có lẽ là chính cuộc đời đã không lắng nghe những âm thanh dịu dàng nhưng tha thiết ấy.
Cuối cùng, bài thơ khép lại bằng một lời mời gọi nhẹ nhàng nhưng đầy khao khát:
“Hãy cầm tay anh…”
Đó là một lời mời không chỉ trong tình yêu, mà còn là lời gọi của cuộc sống, của những khoảnh khắc đẹp đẽ nhưng dễ trôi qua. Giữa những âm thanh không lời của thiên nhiên, nhà thơ chỉ mong có một bàn tay nắm lấy bàn tay mình, để cùng nhau cảm nhận những điều tinh tế nhất của cuộc sống.
Thông điệp của bài thơ
Tiếng không lời là bài thơ của những âm thanh vô hình của thiên nhiên, của thời gian, của tình yêu. Xuân Diệu như muốn nói rằng, có những vẻ đẹp trong cuộc sống không thể đo đếm hay cất thành lời, chỉ có thể cảm nhận bằng trái tim.
Chúng ta có lắng nghe những tiếng không lời ấy không? Hay chúng ta mải miết chạy theo những âm thanh ồn ào mà quên đi tiếng thì thầm dịu dàng của thiên nhiên, của tình yêu?
Xuân Diệu đã để lại trong bài thơ này một lời nhắc nhở tinh tế: hãy lắng nghe, hãy cảm nhận, hãy trân trọng từng khoảnh khắc của cuộc sống, bởi có những điều đẹp nhất lại là những điều không thể nói thành lời.
*
Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam
Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.
Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.
Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.
Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.
Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:
“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”
Viên Ngọc Quý
