Tiếng ru con
Cái võng Bình Định
Bài hát Bình Định
Người ru là người Bình Định.
Cây nhãn Hưng Yên
Đêm sao Hưng Yên
Chòm xóm, vườn tược Hưng Yên.
Giọng người ru rất mực là hiền
Một giọng đàn ông còn trẻ lắm
Một người cán bộ hay nhân viên
Cái điệu hò Bình Định, Phú Yên.
Tiếng ru con, con ngủ cho yên
Em bậu ơi, bụi ớt chim chuyền
Cơm nước Bắc sáu năm chung lẫn
Giọng miền dừa vẫn giữ y nguyên.
Ra ngoài này công tác Hưng Yên
Lấy vợ Hưng Yên, hiền tựa nhãn.
Cháu một tuổi, cửa nhà đơn giản,
Chị đi đâu, anh hát trong đêm.
Chiếc võng bằng cói Bắc bện êm
Nhưng kẽo kẹt hệt như trong Bình Định.
Ôi điệu hát có tiếng gà, trăng ánh,
Toả quê Nam, quê dũng cảm, hồn nhiên.
Mình yêu tôi mãi như son sắt,
Con có thương cha hãy nhoẻn cười…
Ôi điệu hát vốn ra từ mạch đất,
Nên bây giờ mang đất mãi không thôi.
Cây nhãn Hưng Yên
Đêm sao Hưng Yên
Chòm xóm, vườn tược Hưng Yên.
Cái võng Bình Định
Bài hát Bình Định
Người ru là người Bình Định.
3-1961
*
Tiếng Ru Con – Điệu Hò Của Tình Yêu Và Cội Nguồn
Trong những lời ru êm ái, ta không chỉ nghe thấy âm điệu của một vùng đất mà còn cảm nhận được tình yêu thương, sự gắn kết bền chặt giữa con người với quê hương, giữa cá nhân với dân tộc. Bài thơ Tiếng ru con của Xuân Diệu mang đến một hình ảnh đầy cảm xúc về sự hòa quyện giữa hai miền quê, giữa quá khứ và hiện tại, giữa nghĩa tình vợ chồng và tình yêu đất nước.
Một Tiếng Ru, Hai Quê Hương
Những câu thơ đầu tiên đã mở ra một không gian đậm màu sắc địa phương:
Cái võng Bình Định
Bài hát Bình Định
Người ru là người Bình Định.
Và rồi, không gian ấy lại hòa vào một miền đất khác:
Cây nhãn Hưng Yên
Đêm sao Hưng Yên
Chòm xóm, vườn tược Hưng Yên.
Hai vùng đất, hai quê hương, hai phương trời tưởng như xa lạ, nhưng lại được gắn kết bởi một con người. Người đàn ông Bình Định ấy mang theo giọng ru quê nhà, mang theo cả cái “võng Bình Định”, nhưng cuộc sống của anh giờ đây lại gắn bó với đất Hưng Yên. Sự giao hòa này không chỉ đơn thuần là sự thích nghi, mà còn là một sự kết nối sâu sắc giữa con người với quê hương thứ hai của mình.
Tiếng Ru – Giai Điệu Của Yêu Thương
Xuân Diệu không miêu tả tiếng ru một cách đơn thuần, mà đặt vào đó cả sự trìu mến, chân thành:
Giọng người ru rất mực là hiền
Một giọng đàn ông còn trẻ lắm
Tiếng ru không chỉ dành cho con thơ, mà còn là sự nhắn nhủ, là lời gửi gắm bao tình cảm của người cha. Câu hò, điệu hát ấy không mất đi theo thời gian hay không gian, dù anh đã sống ở Hưng Yên nhiều năm, giọng hát của anh vẫn giữ nguyên chất miền Trung:
Cơm nước Bắc sáu năm chung lẫn
Giọng miền dừa vẫn giữ y nguyên.
Điều này cho thấy rằng, dù con người có đi xa đến đâu, gốc rễ quê hương vẫn luôn chảy trong huyết quản. Tiếng ru chính là sợi dây nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa nơi anh sinh ra và nơi anh lập nghiệp, giữa những gì đã qua và những gì đang tới.
Sự Hòa Quyện Của Đất Và Người
Bài thơ không chỉ dừng lại ở việc miêu tả một cảnh ru con đơn thuần, mà còn thể hiện một tầng ý nghĩa sâu xa hơn – sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên, giữa tình cảm gia đình và tình yêu đất nước:
Chiếc võng bằng cói Bắc bện êm
Nhưng kẽo kẹt hệt như trong Bình Định.
Dù chiếc võng được làm từ cói Bắc, nhưng khi đung đưa, nó vẫn phát ra âm thanh quen thuộc của quê hương miền Trung. Đó là sự giao thoa của hai miền đất, là sự hòa quyện giữa hai cuộc sống tưởng như khác biệt nhưng lại chung một nhịp đập.
Ôi điệu hát có tiếng gà, trăng ánh,
Toả quê Nam, quê dũng cảm, hồn nhiên.
Điệu hát ấy không chỉ là tiếng ru con, mà còn là âm vang của cả một miền đất, của cả một dân tộc kiên cường. Nó mang theo hơi thở của quê hương, của những tháng ngày gian lao nhưng đầy sức sống.
Lời Ru Của Quá Khứ Và Tương Lai
Bài thơ kết thúc bằng sự lặp lại đầy dụng ý:
Cây nhãn Hưng Yên
Đêm sao Hưng Yên
Chòm xóm, vườn tược Hưng Yên.
Cái võng Bình Định
Bài hát Bình Định
Người ru là người Bình Định.
Sự lặp lại ấy như một lời khẳng định: dù ở đâu, con người vẫn luôn mang theo quê hương trong trái tim mình. Tình yêu với quê hương không chỉ là sự hoài niệm, mà còn là sự gắn bó bền chặt với hiện tại và tương lai.
Lời Kết
Tiếng ru con không chỉ là bài thơ về một lời ru, mà còn là một bản hòa ca của tình yêu và sự kết nối. Ở đó, Xuân Diệu đã khắc họa nên một bức tranh thật đẹp về một con người sống giữa hai miền quê, về sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại, giữa ký ức và hiện thực.
Tiếng ru ấy không chỉ dành cho một đứa trẻ, mà còn dành cho tất cả những ai luôn hướng về cội nguồn, luôn trân trọng những giá trị mà mình mang theo trên bước đường đời. Và hơn hết, nó là tiếng nói của sự gắn kết dân tộc, của những con người dù sinh ra ở đâu, lớn lên ở đâu, cũng luôn chung một nhịp đập yêu thương dành cho đất nước mình.
*
Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam
Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.
Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.
Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.
Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.
Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:
“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”
Viên Ngọc Quý
