Tinh chất ngàn xuân

Tinh chất ngàn xuân hiệp lại ta
Mình như chim tước nhẹ bay qua
Ới ai mê luyến màu nhan sắc
Níu thiếp mơ loàn vẻ nguyệt ba
Son trẻ Thiên tài lông hạc múa
Xanh tươi Nghệ thuật bút đào pha
Đâu đây lãng đãng bầu hương nhạc
Phất phất gần như phất phất xa

*

Tinh Chất Ngàn Xuân – Sự Bay Bổng Của Nghệ Thuật Và Tâm Hồn

Bích Khê là một thi nhân tài hoa, một người luôn tìm kiếm cái đẹp tuyệt đối trong thơ ca và nghệ thuật. Tinh chất ngàn xuân là bài thơ chứa đựng những thanh âm tinh túy của mùa xuân, nhưng hơn cả thế, đó còn là một tuyên ngôn về nghệ thuật, về sự thăng hoa của tâm hồn giữa cái đẹp vĩnh cửu.

Tinh chất ngàn xuân – sự hội tụ của cái đẹp

Ngay từ câu thơ mở đầu, tác giả đã vẽ nên một không gian tràn đầy sức sống:

“Tinh chất ngàn xuân hiệp lại ta
Mình như chim tước nhẹ bay qua”

Xuân không còn là một mùa đơn thuần, mà đã trở thành một thực thể sống động, là “tinh chất” ngưng tụ trong thi nhân. Và giữa nguồn sinh khí ấy, nhà thơ hóa thân thành một cánh chim tước, nhẹ nhàng bay qua – vừa thanh thoát, vừa phiêu linh, vừa không vướng bận với trần thế. Đây không chỉ là hình ảnh của một người yêu thiên nhiên, mà còn là biểu tượng của sự tự do trong nghệ thuật, nơi tâm hồn thi sĩ có thể bay bổng vượt lên những giới hạn thường tình.

Cái đẹp và sự mê đắm của nghệ thuật

Ở hai câu tiếp theo, Bích Khê đưa người đọc vào thế giới của những sắc màu và nhan sắc:

“Ới ai mê luyến màu nhan sắc
Níu thiếp mơ loàn vẻ nguyệt ba”

Cái đẹp luôn có sức mê hoặc, nhưng nó không chỉ nằm ở hình tướng mà còn ẩn chứa những tầng sâu vô hình. Nhà thơ không chỉ nhắc đến nhan sắc, mà còn nhấn mạnh sự “mê luyến” – một trạng thái say đắm, đắm chìm trong cái đẹp. “Nguyệt ba” – sóng trăng – gợi lên hình ảnh vừa huyền ảo, vừa mông lung, vừa là thực, vừa là mộng.

Bích Khê không chỉ nói về vẻ đẹp bên ngoài, mà còn hướng đến cái đẹp của tâm hồn, của nghệ thuật. Ông nhận ra rằng, nhan sắc có thể tàn phai, nhưng tinh thần nghệ thuật thì mãi mãi bất diệt.

Thiên tài và nghệ thuật – sự hòa quyện giữa thiên nhiên và sáng tạo

“Son trẻ Thiên tài lông hạc múa
Xanh tươi Nghệ thuật bút đào pha”

Hai câu thơ này như một lời tuyên ngôn đầy kiêu hãnh của nhà thơ. Ông tự ví mình như một thiên tài còn son trẻ, mang trong mình khả năng sáng tạo như “lông hạc múa” – nhẹ nhàng nhưng đầy uyển chuyển, thanh cao.

Nghệ thuật của ông không chỉ là sự tái hiện mà còn là sự sáng tạo, là sự kết hợp giữa thiên nhiên và tài năng con người. “Bút đào pha” – cây bút của người nghệ sĩ không chỉ viết lên những con chữ, mà còn hòa quyện vào sự tươi xanh của đất trời, tạo nên những nét vẽ sống động, đầy sức sống.

Hương nhạc – cái đẹp mong manh và vĩnh cửu

“Đâu đây lãng đãng bầu hương nhạc
Phất phất gần như phất phất xa”

Câu kết của bài thơ là một âm vang lơ lửng, một cảm giác mơ hồ nhưng đầy dư ba. Hương nhạc – sự giao thoa giữa âm thanh và hương thơm – là biểu tượng cho cái đẹp nghệ thuật, cái đẹp không thể nắm bắt nhưng luôn tồn tại.

Cảm giác “phất phất gần như phất phất xa” tạo nên một không gian mộng mị, như một bức tranh thủy mặc có bóng dáng người nhưng không thể chạm vào. Đó cũng chính là bản chất của nghệ thuật: vừa gần gũi, vừa xa vời, vừa hữu hình, vừa vô hình.

Thông điệp: Sự thăng hoa của nghệ thuật và cái đẹp vĩnh cửu

Tinh chất ngàn xuân không đơn thuần chỉ là một bài thơ ca ngợi mùa xuân, mà còn là một bản tuyên ngôn về nghệ thuật, về sự thăng hoa của tâm hồn thi sĩ. Bích Khê nhìn thấy cái đẹp không chỉ ở thiên nhiên mà còn trong chính sự sáng tạo của con người.

Trong thế giới của Bích Khê, nghệ thuật là sự hòa quyện giữa nhan sắc, tài năng và cảm xúc. Nó vừa cụ thể, vừa trừu tượng, vừa có thể chạm vào, vừa mãi mãi thoáng qua. Và có lẽ, chính cái đẹp mong manh ấy mới là thứ khiến con người không ngừng mê đắm, không ngừng kiếm tìm.

*

Bích Khê – Thi sĩ tài hoa của nền thơ hiện đại Việt Nam

Bích Khê (1916 – 1946), tên thật là Lê Quang Lương, là một nhà thơ tiêu biểu của phong trào Thơ Mới Việt Nam. Ông sinh ra trong một gia đình nho học yêu nước tại Quảng Ngãi. Từ nhỏ, ông đã bộc lộ năng khiếu thi ca với thơ Đường luật và ca trù. Tuy nhiên, bước ngoặt trong sáng tác của ông đến từ sự ảnh hưởng của Hàn Mặc Tử, khi ông chuyển sang thể thơ mới với phong cách tượng trưng và siêu thực.

Tác phẩm nổi bật nhất của Bích Khê là Tinh Huyết (1939), được xem như một hiện tượng trong nền thơ Việt Nam thời bấy giờ. Thơ ông giàu chất nhạc, hình tượng táo bạo, kết hợp giữa cảm xúc mãnh liệt và sự tìm tòi đổi mới. Hoài Thanh từng nhận xét rằng ông có những câu thơ hay nhất Việt Nam, còn Hàn Mặc Tử ca ngợi thơ ông như “đóa hoa thần dị”.

Mắc bệnh phổi từ sớm, cuộc đời Bích Khê đầy bi kịch nhưng cũng để lại dấu ấn sâu sắc. Ông qua đời năm 1946 khi mới 30 tuổi, để lại một di sản thơ ca độc đáo, góp phần làm phong phú nền thi ca Việt Nam.

Viên Ngọc Quý.