Trăng về sáng
Về sáng mà trăng như đầu đêm
Sáng xanh, sáng mát, sáng êm đềm
Mình anh… chẳng dám nhìn trăng nữa
Trăng sáng anh càng thấy vắng em.
*
Nỗi Nhớ Trong Ánh Trăng Về Sáng
Bài thơ Trăng về sáng của Phạm Hổ ngắn gọn nhưng chất chứa một nỗi buồn sâu lắng. Trăng trong thơ không chỉ là ánh sáng dịu êm của thiên nhiên mà còn là biểu tượng cho nỗi nhớ, cho tình cảm da diết của con người khi cô đơn, trống vắng.
Bốn câu thơ mở ra một khung cảnh tĩnh lặng của đêm tàn:
“Về sáng mà trăng như đầu đêm
Sáng xanh, sáng mát, sáng êm đềm”
Trăng sắp lặn nhưng vẫn vẹn nguyên vẻ dịu dàng, mát lành như lúc mới lên. Ánh trăng ấy lẽ ra phải mang đến sự bình yên, nhưng lại trở thành tấm gương soi lòng người, phản chiếu một nỗi trống trải khôn nguôi.
Nỗi cô đơn của nhân vật trữ tình càng hiện rõ qua câu thơ tiếp theo:
“Mình anh… chẳng dám nhìn trăng nữa”
Đôi mắt trốn tránh ánh trăng, như trốn tránh một điều gì đó quá đỗi quen thuộc nhưng lại khiến tim nhói đau. Trăng sáng vằng vặc, nhưng trong lòng lại tối mịt. Bởi vì trăng gợi nhớ, trăng làm lòng thêm se sắt.
Và rồi, câu kết đọng lại một cảm giác tiếc nuối, một khoảng lặng sâu thẳm:
“Trăng sáng anh càng thấy vắng em.”
Đây chính là điểm nhấn cảm xúc của bài thơ. Trăng càng sáng, không gian càng tĩnh lặng, nỗi nhớ càng dâng đầy. Người xưa không còn bên cạnh, chỉ có trăng lặng lẽ chứng kiến niềm thương nhớ khôn nguôi.
Bài thơ tuy ngắn nhưng tạo ra dư âm dài lâu. Nó khiến ta nghĩ về những đêm khuya vắng, khi ánh trăng dịu dàng soi rọi nhưng lòng người lại nặng trĩu tâm tư. Trăng vẫn ở đó, sáng trong và vô tư, nhưng lòng người thì ngổn ngang, quặn thắt bởi những hồi ức chưa thể phai nhòa.
Có lẽ, ai đã từng trải qua những khoảnh khắc cô đơn sẽ càng thấm thía hơn cái “sáng” trong bài thơ. Sáng không chỉ là ánh sáng, mà còn là sự sáng tỏ của nỗi buồn, của trống vắng, của một khoảng ký ức không thể với tới, chỉ có thể nhìn theo rồi lặng lẽ cúi đầu.
*
Phạm Hổ – Nhà thơ của thiếu nhi
Phạm Hổ (1926 – 2007), bút danh Hồ Huy, quê tại Bình Định, là một nhà thơ, nhà văn tiêu biểu của nền văn học Việt Nam. Ông hoạt động trong nhiều lĩnh vực như viết văn, làm thơ, viết kịch và vẽ tranh, nhưng đặc biệt ghi dấu ấn sâu sắc với những tác phẩm dành cho thiếu nhi.
Sau năm 1954, ông ra Bắc, tham gia sáng lập Hội Nhà văn Việt Nam (1957) và góp phần hình thành Nhà xuất bản Kim Đồng – nơi chuyên xuất bản sách cho trẻ em. Ông từng giữ nhiều chức vụ quan trọng như Phó tổng biên tập báo Văn nghệ, Phó trưởng ban đối ngoại của Hội Nhà văn Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng văn học thiếu nhi.
Các tác phẩm của ông như Chú bò tìm bạn, Chuyện hoa chuyện quả, Mỵ Châu – Trọng Thủy đã trở thành những tác phẩm quen thuộc với nhiều thế hệ học sinh. Với những đóng góp to lớn, năm 2001, ông được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật.
Phạm Hổ là một trong những nhà thơ dành trọn tâm huyết cho trẻ em, để lại những vần thơ trong trẻo và giàu ý nghĩa, góp phần làm phong phú nền văn học thiếu nhi Việt Nam.
Viên Ngọc Quý
