Trên bãi biển
Thừa lương khách đã vắng
Trời nước mênh mông,
Duy còn bốn mắt nhìn nhau: lặng
Trên cát vô tình vạch chữ “Vân”;
Tay vạch xong, sóng xoá dần.
Mỉm cười, Vân sẽ nói:
“Người yêu Vân hỡi!
Sao người lại quá điên?
Thân nay cũng diệt, nữa là tên?”
Tưởng được nghìn thu nhờ bãi cát
Tan tác nào hay vì sóng bạc,
Cuộc trăm năm đừng có đa mang:
Tình nhân chung kiếp dã tràng.
*
Tình Nhân Chung Kiếp Dã Tràng – Nỗi Buồn Cát Bạc Sóng Xô
Khi hoàng hôn buông xuống trên bãi biển vắng, chỉ còn lại trời, nước và hai người yêu nhau lặng lẽ nhìn nhau. Không cần nói, không cần giải thích, chỉ một ánh mắt cũng đủ để chạm đến tận cùng của cảm xúc. Lưu Trọng Lư, bằng những câu thơ nhẹ nhàng nhưng đau đáu, đã khắc họa một tình yêu mong manh như cát biển, như sóng nước, để rồi cuối cùng, tất cả cũng tan biến theo thời gian.
Dấu vết mong manh – Tên người trên cát
“Trời nước mênh mông,
Duy còn bốn mắt nhìn nhau: lặng
Trên cát vô tình vạch chữ ‘Vân’;
Tay vạch xong, sóng xoá dần.”
Giữa không gian bao la của trời và biển, hai con người bé nhỏ đối diện nhau trong sự tĩnh lặng. Không cần những lời hứa hẹn, chỉ có một cái tên được viết lên cát – “Vân” – như một dấu ấn của tình yêu, của ký ức.
Nhưng ngay khi nét chữ vừa hoàn thành, sóng biển đã ào đến xóa nhòa. Biển không giữ lại những gì thuộc về con người, cũng như thời gian không giữ lại những gì mong manh. Hành động vạch tên lên cát chính là ảo vọng của những kẻ yêu, mong níu giữ điều gì đó vĩnh cửu, để rồi nhận ra tất cả chỉ là phù du.
Nụ cười của Vân – Lời nhắc nhở tàn nhẫn
“Mỉm cười, Vân sẽ nói:
‘Người yêu Vân hỡi!
Sao người lại quá điên?
Thân nay cũng diệt, nữa là tên?'”
Vân không khóc, không trách móc, chỉ mỉm cười và nói một câu khiến tim người đọc thắt lại. Một câu nói giản dị nhưng chất chứa cả triết lý về cuộc đời và tình yêu. Nếu con người rồi cũng phải diệt vong, thì cái tên – thứ vốn chỉ là một ký hiệu tạm bợ – sao có thể tồn tại mãi mãi?
Đây không chỉ là sự tàn nhẫn của hiện thực mà còn là sự thức tỉnh. Tình yêu dù có nồng nàn đến đâu cũng không thể chống lại quy luật vô thường. Dấu tích của con người trên thế gian này, cũng như chữ viết trên cát, chỉ cần một con sóng nhỏ là có thể bị cuốn đi không dấu vết.
Tình nhân chung kiếp dã tràng
“Tưởng được nghìn thu nhờ bãi cát
Tan tác nào hay vì sóng bạc,
Cuộc trăm năm đừng có đa mang:
Tình nhân chung kiếp dã tràng.”
Cái ảo tưởng về sự vĩnh cửu tan biến như những hạt cát bị sóng cuốn đi. Con người cứ ngỡ rằng tình yêu có thể khắc ghi mãi mãi, nhưng thực chất, nó cũng chỉ là một trò chơi vô vọng như kiếp dã tràng xe cát biển Đông.
Dã tràng ngày ngày vun cát, nhưng mỗi đợt sóng lên là cuốn trôi tất cả. Nó không từ bỏ, vẫn miệt mài xây đắp, nhưng chưa bao giờ có thể hoàn thành. Cũng như những kẻ yêu nhau, dẫu biết rằng tình yêu là mong manh, là vô thường, nhưng vẫn không thể không yêu, không thể không hy vọng, dù rằng cuối cùng, tất cả cũng sẽ bị thời gian xóa nhòa.
Lời kết – Nỗi buồn của một tình yêu không thắng được thời gian
Bài thơ Trên bãi biển không chỉ là một câu chuyện tình yêu thoáng qua, mà còn là một suy tư sâu sắc về kiếp người. Tình yêu có thể lớn lao, có thể khắc sâu trong tim, nhưng trước sóng gió cuộc đời, trước sự tàn nhẫn của thời gian, liệu có gì còn mãi?
Lưu Trọng Lư không kêu than, không bi lụy, mà chỉ nhẹ nhàng để lại một hình ảnh: chữ viết trên cát bị sóng cuốn trôi. Không cần những lời triết lý cao siêu, hình ảnh ấy đã đủ để nói lên tất cả.
Có lẽ, điều khiến tình yêu đẹp không phải là sự vĩnh cửu, mà chính là khoảnh khắc nó tồn tại. Giây phút vạch tên lên cát, giây phút bốn mắt nhìn nhau, giây phút Vân mỉm cười – tất cả đã trở thành vĩnh cửu, không phải trong thực tế, mà trong chính tâm hồn của những người yêu nhau.
*
Lưu Trọng Lư – Người tiên phong của Phong trào Thơ mới
Lưu Trọng Lư (19/6/1911 – 10/8/1991) là nhà thơ, nhà văn, nhà soạn kịch Việt Nam, sinh ra tại làng Cao Lao Hạ, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Ông xuất thân trong một gia đình nho học và sớm bộc lộ tài năng văn chương.
Là một trong những người khởi xướng và tích cực cổ vũ Phong trào Thơ mới, Lưu Trọng Lư đã để lại dấu ấn sâu đậm với những vần thơ trữ tình giàu cảm xúc, nổi bật là bài Tiếng thu với hình ảnh “con nai vàng ngơ ngác” đã trở thành biểu tượng của thi ca Việt Nam. Ngoài thơ, ông còn sáng tác văn xuôi, kịch nói, cải lương, góp phần phong phú cho nền văn học nghệ thuật nước nhà.
Sau Cách mạng Tháng Tám, ông tham gia Văn hóa cứu quốc, hoạt động tuyên truyền văn nghệ trong kháng chiến. Sau năm 1954, ông tiếp tục cống hiến trong lĩnh vực sân khấu và văn học, từng giữ chức Tổng Thư ký Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam.
Với những đóng góp lớn lao, năm 2000, Lưu Trọng Lư được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật. Lưu Trọng Lư không chỉ là một nhà thơ tài hoa mà còn là người đã góp phần làm thay đổi diện mạo thơ ca Việt Nam.
Viên Ngọc Quý.
