Trên bãi sông Hồng
Tôi nói lời ngô một bãi xanh
Ngô non san sát trải mông mênh.
Lời khoai tím ngọn vươn thêm khoẻ,
Tôi nói lời khoai bát ngát tình.
Có lẽ mùa xuân líu lưỡi tôi
Lời đâu tôi nói chửa nên lời
Dâu vừa mơn mởn, vừa xa thẳm,
Vừa lá long lanh, hom mát tươi.
Một sớm mai thanh rất ngạt ngào,
Hồn tôi muốn cất giọng nam cao
Nói lời dây bí ra hoa lớn,
Lời cát bờ sông sức sống trào.
21-2-1968
*
Trên bãi sông Hồng – Tiếng nói của sự sống và tình yêu
Giữa những dòng thơ của Xuân Diệu, ta không chỉ thấy tình yêu say đắm dành cho con người mà còn cả sự rung cảm mãnh liệt trước thiên nhiên. Trên bãi sông Hồng là bài thơ tràn đầy sức sống, nơi những luống ngô, ruộng khoai, giàn bí, bờ cát… không chỉ là cảnh sắc mà còn là những ngôn ngữ riêng, cất lên tiếng nói của đất trời, của sức sống bền bỉ và khát vọng vươn lên.
Lời của đất, của cây cỏ và con người
Tôi nói lời ngô một bãi xanh
Ngô non san sát trải mông mênh.
Lời khoai tím ngọn vươn thêm khoẻ,
Tôi nói lời khoai bát ngát tình.
Những câu thơ mở đầu như một bản giao hưởng của thiên nhiên. Ở đó, Xuân Diệu không chỉ nhìn thấy màu xanh ngô non, màu tím khoai mỡ mà còn nghe được tiếng nói của chúng – tiếng nói của sự sinh sôi, của sự gắn bó với đất đai. “Lời ngô”, “lời khoai” không phải chỉ là một cách nhân hóa, mà chính là sự đồng điệu giữa con người với thiên nhiên. Khi nhìn thấy cây cối vươn lên mạnh mẽ, nhà thơ cũng cảm thấy trong mình trào dâng một tình yêu tha thiết đối với đất mẹ quê hương.
Mùa xuân – mùa của xúc cảm vỡ òa
Có lẽ mùa xuân líu lưỡi tôi
Lời đâu tôi nói chửa nên lời
Dâu vừa mơn mởn, vừa xa thẳm,
Vừa lá long lanh, hom mát tươi.
Mùa xuân đến, thiên nhiên như bừng tỉnh sau những tháng ngày ấp ủ. Lời thơ Xuân Diệu cũng trở nên bối rối, “líu lưỡi” trước sự tươi đẹp và trù phú của đất trời. Những hàng dâu xanh non trải dài, lá cây long lanh ánh nắng, tất cả hòa quyện vào nhau để vẽ nên một bức tranh mùa xuân tràn đầy sức sống. Nhưng trong sự tươi tắn ấy cũng có một chút gì xa xăm, như thể nhà thơ đang đứng trước một vẻ đẹp quá đỗi bao la, khiến lòng người chợt lặng đi vì xúc động.
Khát vọng cất lên tiếng nói của sự sống
Một sớm mai thanh rất ngạt ngào,
Hồn tôi muốn cất giọng nam cao
Nói lời dây bí ra hoa lớn,
Lời cát bờ sông sức sống trào.
Trong buổi sớm tinh khôi, Xuân Diệu cảm nhận rõ hơn bao giờ hết sự hòa điệu giữa thiên nhiên và con người. Ông muốn cất lên tiếng hát, muốn dùng “giọng nam cao” để thể hiện niềm hạnh phúc trước sự sống đang trào dâng. “Lời dây bí ra hoa lớn”, “lời cát bờ sông” không đơn thuần là những hình ảnh nông thôn quen thuộc, mà còn là biểu tượng cho sự sinh sôi mạnh mẽ, sự lan tỏa của tình yêu và sức sống.
Lời kết – Khúc ca của tình yêu cuộc sống
Trên bãi sông Hồng là một bài thơ chan chứa niềm vui và sự biết ơn đối với thiên nhiên. Xuân Diệu không chỉ quan sát mà còn lắng nghe, không chỉ cảm nhận mà còn muốn hòa nhịp với sự sống tràn trề của vạn vật. Trong từng câu thơ, ta thấy một tâm hồn trẻ trung, yêu đời, một niềm tin mãnh liệt vào sự sinh sôi và tươi đẹp của cuộc sống. Và có lẽ, thông điệp của bài thơ cũng chính là lời nhắn nhủ: hãy mở lòng ra với thiên nhiên, hãy yêu từng tán lá, ngọn cây, bởi đó chính là cách để ta cảm nhận sâu sắc nhất vẻ đẹp của cuộc đời.
*
Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam
Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.
Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.
Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.
Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.
Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:
“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”
Viên Ngọc Quý
