Tuổi 80

Mới đó xài xong tuổi 80
Nhìn xuống đôi chân
         giầy vẹt gót
Trông lên vẫn lớp lớp hoa bay
Mặc ve cứ hót
         ngày chưa trật
Tóc còn xanh lắm, bạn tình ơi!

4-1991

*

Tuổi 80 – Khi Thời Gian Chỉ Là Một Con Số

Có những bài thơ không dài nhưng chứa đựng cả một tâm tư sâu lắng, một triết lý sống nhẹ nhàng mà thấm thía. Tuổi 80 của Lưu Trọng Lư là một bài thơ như thế. Chỉ với vài câu thơ ngắn gọn, nhà thơ vẽ lên bức chân dung của chính mình – một con người đã đi qua bao năm tháng cuộc đời nhưng vẫn giữ được tâm hồn trẻ trung, yêu đời, bất chấp thời gian.

Thời gian trôi qua như một cái chớp mắt

“Mới đó xài xong tuổi 80”

Câu mở đầu nghe thật nhẹ nhàng, như một lời bông đùa. Một đời người tám mươi năm, lẽ ra là một quãng thời gian rất dài, nhưng với tác giả, nó trôi qua nhanh như một cái chớp mắt. Cụm từ “mới đó” gợi lên sự ngỡ ngàng, như thể thời gian không hề để lại dấu vết rõ ràng trong tâm hồn ông.

Cuộc đời, suy cho cùng, cũng chỉ là một chuỗi ngày được “xài” – có những ngày hân hoan, có những ngày đau khổ, nhưng rồi tất cả cũng qua đi, để lại một người già ngồi nhìn lại chặng đường mình đã đi. Nhưng, thay vì tiếc nuối, nhà thơ lại đón nhận nó bằng một thái độ nhẹ nhàng, ung dung.

Dấu vết của thời gian trên thân xác

“Nhìn xuống đôi chân
giầy vẹt gót”

Thời gian có thể trôi qua nhanh trong tâm tưởng, nhưng trên cơ thể, nó vẫn để lại những dấu vết không thể phủ nhận. Đôi giày đã mòn gót – hình ảnh giản dị mà đầy ám ảnh về một con người đã đi qua bao dặm đường, bao thăng trầm. Đôi chân ấy có lẽ đã từng bước qua những con đường sỏi đá của chiến tranh, những con phố mưa bụi của Hà Nội xưa, những tháng ngày nhọc nhằn và cũng có cả những ngày thong dong ngắm nhìn cuộc sống.

Nhưng dù giày có mòn, bước chân có chậm lại, thì ánh mắt nhà thơ vẫn hướng lên cao.

Bầu trời tuổi già vẫn đầy hoa bay

“Trông lên vẫn lớp lớp hoa bay
Mặc ve cứ hót
ngày chưa trật”

Ngước nhìn bầu trời, ông vẫn thấy hoa bay, vẫn nghe tiếng ve râm ran. Bức tranh thiên nhiên ấy như một biểu tượng của tuổi trẻ, của sức sống và niềm vui. Dù thân xác đã già, nhưng tâm hồn vẫn giữ nguyên sự tươi mới, vẫn rung động trước cái đẹp của đời.

“Mặc ve cứ hót” – tiếng ve tượng trưng cho mùa hè, cho những ngày tháng sôi động của tuổi trẻ. Nhưng nhà thơ không cảm thấy lạc lõng giữa khung cảnh ấy. Ông không để ý đến việc thời gian đang trôi, ngày tháng có đang “trật” hay không. Bởi vì với ông, điều quan trọng nhất là tâm hồn vẫn còn đầy sức sống.

Tóc xanh – Khi tuổi già không định nghĩa được tâm hồn

“Tóc còn xanh lắm, bạn tình ơi!”

Câu kết là một lời khẳng định mạnh mẽ, một lời tự nhắn nhủ với chính mình, và có lẽ cũng là một lời nhắn gửi đến người tri kỷ. Tám mươi tuổi nhưng tóc vẫn còn xanh – không phải vì thực sự như vậy, mà vì tâm hồn ông vẫn trẻ.

Nhà thơ không để tuổi tác định nghĩa con người mình. Dù thời gian có trôi, dù tuổi đời có chất chồng, thì tâm hồn ông vẫn giữ nguyên sự lạc quan, say mê với cuộc sống. Điều ấy mới là quan trọng.

Thông điệp của bài thơ

Bài thơ Tuổi 80 không chỉ là một lời tâm sự của riêng Lưu Trọng Lư, mà còn là một bài học về cách sống, cách đón nhận thời gian. Ông không tiếc nuối, không bi lụy. Ông nhìn cuộc đời với sự thanh thản, ung dung, để rồi nhận ra rằng tuổi tác chỉ là một con số – điều quan trọng nhất là ta vẫn giữ được ngọn lửa trong tâm hồn.

Có lẽ, đó cũng là cách để con người bất tử với thời gian.

*

Lưu Trọng Lư – Người tiên phong của Phong trào Thơ mới

Lưu Trọng Lư (19/6/1911 – 10/8/1991) là nhà thơ, nhà văn, nhà soạn kịch Việt Nam, sinh ra tại làng Cao Lao Hạ, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Ông xuất thân trong một gia đình nho học và sớm bộc lộ tài năng văn chương.

Là một trong những người khởi xướng và tích cực cổ vũ Phong trào Thơ mới, Lưu Trọng Lư đã để lại dấu ấn sâu đậm với những vần thơ trữ tình giàu cảm xúc, nổi bật là bài Tiếng thu với hình ảnh “con nai vàng ngơ ngác” đã trở thành biểu tượng của thi ca Việt Nam. Ngoài thơ, ông còn sáng tác văn xuôi, kịch nói, cải lương, góp phần phong phú cho nền văn học nghệ thuật nước nhà.

Sau Cách mạng Tháng Tám, ông tham gia Văn hóa cứu quốc, hoạt động tuyên truyền văn nghệ trong kháng chiến. Sau năm 1954, ông tiếp tục cống hiến trong lĩnh vực sân khấu và văn học, từng giữ chức Tổng Thư ký Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam.

Với những đóng góp lớn lao, năm 2000, Lưu Trọng Lư được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật. Lưu Trọng Lư không chỉ là một nhà thơ tài hoa mà còn là người đã góp phần làm thay đổi diện mạo thơ ca Việt Nam.

Viên Ngọc Quý.